Þróttur 25 ára / Knattspyrnufélagið Þróttur - 01.11.1974, Blaðsíða 21

tryggðum leikmönnum i hóplþrótt-
um sýnt, að af hundrað knatt-
spyrnumönnum voru 8,5 sem
meiddust svo, að þeir voru frá
vinnu i fjóra daga, eða meira.
TAFLA 1.
Fjöldi meiðsla pr. 100 tryggðra
leikmanna.
Knattspyrna 8,5
Ishokký 5,2
Handknattleikur 3,2
Bandy 2,8
Það er athyglisvert, að slysum
hefur fækkað verulega i handknatt-
leik, samkvæmt rannsóknum, sem
gerðar hafa verið á Norðurlöndum.
Árið 1961 var tiðni meiðsla i hand-
knattleik t.d. 6,3, og var handknatt-
leikurinn næst efstur á töflunni um
tiðni slysa I Iþróttum. Samkvæmt
siðustu rannsóknum er talan komin
niður I 3,2 eins og sést hér að ofan.
— Talið er, að þetta stafi meðal
annars af þvi, að undirbúningur
handknattleiksmanna siðustu árin,
hefur verið miklum mun betri, en
áður var, og eins vegna þess, að
þjálfarar og liðsstjórar kunna nú
meira fyrir sér, og hefur þvi tekist
að koma i veg fyrir slys, bæði með
betri undirbúningi, og með réttri,
og skjótvirkri hjálp á staðnum, —
það er um lelð og leikmenn'verða
fyrir skakkaföllum á æfingu, eða i
keppni.
Rannsóknir á vinnustöðum hafa
leitt I ljós, að um 10% fjarvista
vegna veikinda, eru vegna slysa i
Iþróttum. En tiðni iþróttaslysa er
vafalaust mun hærri vegna þess, að
þau eru oft þess eðlis, að þeir, sem
fyrir þeim verða þurfa ekki að vera
frá vinnu þeirra vegna. Þannig
hafa rannsóknir i Noregi og i Eng-
landi sýnt, að knattspyrnumenn
meiöast að jafnaði 1—1,5 sinnum
hver, á ári.
Með aukinni þekkingu, og bættri
upplýsingastarfsemi og hvers kon-
ar aðferðum öðrum til þess að
koma I veg fyrir slys, er unnt að
minnka verulega áhættuna, og tiðni
slysa I iþróttum. Þetta á t.d. við um
allar aðstæður á leikvöllum og við
leikvelli, — öryggisráðstafanir af
ýmsu tagi, búnað iþróttamanna og
alla þjálfun þeirra. Einkum er það
þjálfunin sjálf, sem hefur áhrif á
það, hvort iþróttamenn meiða sig
oft eöa ekki. En þá er lika nauðsyn-
legt, að þjálfarar og leiðbeinendur
hafi þekkingu á grundvallaratrið-
um þjálfunarfræðinnar, viti ná-
kvæmlega um eðli hverrar æfingar
fyrir sig, hve álagið á likamann er
mikið, hvernig likaminn bregst við
æfingunum, og hvernig eigi að
skipuieggja þær, með tilliti til þess,
að sem bestur árangur náist, án
þess að álagið sé of mikið fyrir
hvern og einn.
Þrennt er sameiginlegt með
flestum slysum i iþróttum:
1. Slysið verður, þegar áreynslan
er mest, eða þegar athyglin er
minnst.
2. Iþróttamenn eiga alltaf á
hættu, og svipuð atvik og þau, sem
gerðust, þegar slys vildi til, komi
fyrir aftur, og þvi er ávallt sú hætta
fyrir hendi, að meiðsli taki sig upp
aftur, einkum ef þau eru ekki full-
komlega gróin.
3. Allir vilja byrja æfingar af full-
um krafti aftur, eins fljótt og kostur
er. Þess vegna eru þeir fúsir til að
fara i einu og öllu eftir þvi, sem
þeim er ráðlagt, sé eitthvað vit i
þvi.
Það er ekkert leyndarmál, að
margir iþróttamenn eru litt hrifnir
af meðhöndlun þeirri, sem þeir fá
hjá læknum, sem ekki hafa sér-
stakan áhuga á iþróttum. Ástæðan
er vafalaust sú, að oftast er um
smávægileg meiðsli að ræða, að
minnsta kosti litur læknirinn svo á,
og oft er þá best fyrir viðkomandi
að hvila sig bara þangað til óhætt
er að byrja æfingar aftur. Þess
vegna ráðleggja læknar gjarnan
hvild I einhvern tima, og lita á á-
kafa Iþróttamannsins að byrja æf-
ingar strax, sem óþarfa og fyrir-
hyggjulausa ákefð. En geti iþrótta-
maður með einhverju móti flýtt
fyrir bata, þá er sá hinn sami þess
venjulega albúinn að leggja tölu-
vert á sig, til þess að svo megi
verða. Og iþróttalæknar vita, að
hlé á æfingum, getur haft veruleg
áhrif á framfarir iþróttamanna.
Þriggja vikna hlé á æfingum getur
þýtt 50% minna þol, og allt að
20—30% minni vöðvakraft, hjá vel
þjálfuðum manni. Það getur þvi
tekið þrjár til fjórar vikur að ná
sama þjálfunarstigi aftur. Þarna
er þvi um að ræða hálfan annan
mánuð, og þarf ekki að fara mörg-
um orðum um, hvað það getur haft
mikil áhrif á viðkomandi iþrótta-
mann, um leið og það hefur ef til
vill hinar verstu afleiðingar fyrir
félagið hans, sem kannski má ekki
við þvi að vera án hans allan þenn-
an tima. Auk þess vill óþolin-
mæði stundum verða til þess, þegar
iþróttamönnum er bara ráðlagt að
hvlla sig, og ekkert annað er gert til
þess að flýta bata, að þeir byrja æf-
ingar og keppni of snemma, og þá
er alltaf meiri hætta á að meiðsli
taki sig upp að nýju.
Nútima iþróttalækningar, eins og
þessi sérgrein er nefnd, hafa sann-
að, að stytta má verulega þann
tima, sem iþróttamenn eru að ná
sér eftir meiðsli i liðum, böndum og
vöðvum.
Það fer að miklu leyti eftir þessu
þrennu:
1. Fljótvirkri og árangursrikri
meðferð smámeiðsla, STRAX.
2. Mikilvirkri og skipulagðri
meðferð á eftir.
3. Þjálfunaraðferðum, sem
skipulagðar eru með tilliti til þjálf-
unarstigs og meiðsla, þar til unnt
er að byrja aftur þar sem frá var
horfið.
Einkum er það áriðandi að
brugðist sé fljótt, og rétt við strax
og slys ber að höndum, og þvi fyrr,
þvi betra. Nú er það staðreynd, að
yfirleitt eru læknar, eða læknis-
fróðir menn ekki viðstaddir, er slys
verða I íþróttum. Þess vegna verða
þjálfarar, eða liðsstjórar að geta
veitt fyrstu hjálp, til að bera lág-
marksþekkingu á meðferð iþrótta-
slysa, að minnsta kosti þeirra al-
gengustu.
Hér á eftir verður leitast við að
draga fram það helsta, sem máli
skiptir i þessu sambandi, og enn-
fremur verður litillega getið um
meiriháttar slys, og greint frá þvi,
sem helst ber að forðast, ef þau ber
að höndum.
....Með þessum orðum lýkur inn-
ganginum, en bæklingnum er skipt
I marga kafla. Fyrst er fjallað um
það, sem gerist i likamanum við
slys, — siðan er kafli um hjálp á
staðnum og er honum skipt i átta
sérflokka. Þvi næst er kafli þar
sem fjallað er um framhaldsmeð-
ferð , og i kaflanum um algengustu
meiðsli Iþróttamanna eru rakin
þau meiðsli, sem helst er hætta á að
iþróttamenn verði fyrir, og greint
frá þvi, hvernig best er að bregðast
við þeim. Loks er sérstakur kafli
um alvarleg meiðsli, og siðast er
fjallað um undirbúning iþrótta-
manna, sérstaklega með tilliti til
þess að unnt sé að koma i veg fyrir
slys og meiðsli.
Bæklingurinn er myndskreyttur,
— útgefandi er Iþróttasamband ts-
lands, og hjá 1S1 er unnt að fá hann
keyptan.
Astæða er til þess að hvetja alla
Iþróttamenn, og alveg sérstaklega
þjálfara og leiðbeinendur til þess
að verða sér úti um bæklinginn, og
lesa hann.
Loks þykir blaðstjórninni rétt að
benda á, að Jón hefur einnig þýtt og
staðfært tvo kafla i Knattspyrnu-
handbókinni, sem Hilmir gaf út
1970, báðir mjög fróðlegir. Er ann-
ar um þjálfun knattspyrnumanna,
og hinn um meiðsli, einkenni þeirra
og meðhöndlun.
21