Þróttur 25 ára / Knattspyrnufélagið Þróttur - 01.11.1974, Qupperneq 55

Upphaf blaksins
Seint á 19. öld fær Bandarikja-
maður að nafni William Morgan
stöðu sem iþróttakennari við Holy-
oke skólann i Massachusetts, sem
starfræktur var af KFIJM. Auk
þess að starfa sem iþróttakennari á
daginn, þjálfaði hann á kvöldin
skrifstofu og aðra kyrrsetumenn i
likamsrækt. Fljótlega varð hann
þess áskynja að fyrir þessa menn
þurfti að finna upp leik, sem væri
ekki eins krefjandi, hvað llkamlega
getu snerti, og körfuknattleikurinn,
en samt spennandi. Morgan fann
þvi upp leik árið 1895, sem hann
kallaði „mintonette” vegna þess
hve mjög honum svipaði til bad-
minton.
1 upphafi var þessi leikur aðeins
fólginn I þvi að slá blöðru Ur körfu-
bolta á milli sin, en fljótlega setur
Morgan upp net I rúmlega 6 feta
hæð frá gólfi þvert yfir salinn og er
nú markmið leiksins að slá blöðr-
una fram og aftur yfir netið. Fljót-
lega kom I ljós að blaðran var ekki
heppileg sem knöttur og biður
Morgan þá ,,Spalding”-fyrirtækið
um að hanna knött sérstaklega ætl-
aðan fyrir „mintonette”. Enn þann
dag i dag er blakboltinn af sömu
stærð og þyngd og þessi upphaf-
legi knöttur. Talið er að fyrsta
blakkeppnin hafi farið fram I
Springfield College, en þaðan er
körfuknattleikurinn einnig upp-
runninn, i boði dr. Lúther Gulick,
og mun þetta hafa verið árið 1896.
Voru i þessum leik fyrstu ákvæði
um fjölda leikmanna, en þeir
skyldu vera fimm.
Eftir þennan leik lagði dr. Alfred
T. Holstead til að nafninu yrði
breytt úr „mintonette” i „Volley-
ball” sem siðan var ágætlega þýtt á
islensku sem blak.
Árið 1949 hófust alþjóðleg mót i
blaki og var fyrsta heimsmeistara-
mótið haldið i Prag, en það var ekki
fyrr en árið 1964 að fyrst var keppt i
blaki á Olympiuleikunum. Alþjóð-
leg samskipti höfðu mikil áhrif á
reglur og tækni blakleiksins. Vis-
bending um þetta varð strax árið
1916 þegar Filipseyingar takmörk-
uðu snertingu við þrjár áður en
boltinn var settur yfir netið. Einng
breyttu þeir mjög smasstækni. Um
1960 koma fram ný tækniatriði i
leiknum og eru þessi helst, blak
með framhandleggjum, hávörn við
net og svo björgun áfram og aftur á
bak.
Blak á tslandi
Segja má að blak hafi verið þekkt
iþrótt á íslandi allt frá 1959 en þá
fóru nokkrir kennarar á blaknám-
skeið i Berlin, sem haldið var i
sambandi við Olympiuleikana. Má
þar nefna Hermann Stefánsson,
Þorstein Einarsson, Iþróttafull-
trúa, Valdimar Sveinbjörnsson,
Þórarinn Sveinsson og Þórarinn
Þórarinsson. Þessir menn kenndu
siðan nemendum sinum Iþróttina.
Ekki er samt hægt að segja að mik-
ið hafi á henni borið fyrr en eftir
1970.
Árið 1969 var boðað til opins blak-
móts á Akureyri og var það l.M.A.
sem sá um framkvæmd þess og
urðu þeir einnig sigurvegarar. Arið
1970 var fyrsta tslandsmótið haldið
og hefur það verið haldið ár hvert
siðan.
Árið 1970—1971 sigruðu stúdentaf
en aðeins 4 lið tóku þátt I mótinu
þau árin. Árið 1972 eykst liðafjöldi
upp 17, og var keppt i tveim riðlum
fyrir norðan og sunnan. Bar lið
menntaskólans á Akureyri sigur úr
býtum. íslandsmótið árið 1973, er
það fyrsta sem Blaksamband ts-
lands stóð fyrir og var það mjög
viðamikið. TIu lið skráðu sig til
leiks og fór mótið þannig fram, aö
eftir undankeppni á svæðum og I
riðlum léku fjögur lið til úrslita.
Sigurvegarar urðu U.M.F. „Hvöt”,
en allir liðsmenn þess voru nem-
endur Menntaskólans á Laugar-
vatni. Árið 1974 varð svo U.M.F.
Biskupstungna íslandsmeistarar,
enfyrir þá kepptu nemendur Í.K.l.
Merk timamót I sögu blaksins á
íslandi urðu 23. mars 1974, en þá fór
fyrsti landsleikur íslendinga fram,
og voru andstæðingarnir norð-
menn. Leikur þessi var háður á
Akureyri og sigruðu norðmenn
með miklum yfirburðum, eins og
búastmátti við, eða 3-0. Daginn eft-
ir er svo háður annar landsleikur
við norðmenn, nú i Hafnarfirði og
tekst islendingum að vinna eina
„hrinu” og endaði þvi leikurinn 3-
1.
Það er von min að þessir leikir
séu aðeins byrjun á alþjóðlegum
samskiptum islenskra blakmanna.
Valdemar Jónasson
Fyrstu sigurvegarar Þróttar i blaki. Haustmeistarar kvenna 1974.
55