Morgunblaðið - 24.04.2021, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 24. APRÍL 2021
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Tilraun nokk-urra stórrafélaga til að
búa til nýja ofur-
deild í fótbolt-
anum í Evrópu
reyndist skamm-
vinn. Vart höfðu
liðin tilkynnt áform sín fyrr en
þau fengu yfir sig holskeflu
gagnrýni. Nánast um leið fór
að kvarnast úr samstöðunni
milli forsprakka ofurdeild-
arinnar og áður en tveir sólar-
hringar voru liðnir var hún
fallin um sjálfa sig.
Vinsældir fótboltans eru
gríðarlegar nánast alls staðar
í heiminum. Velgengni í fót-
bolta getur haft áhrif á sálarlíf
heilla þjóða. Sagt er að lands-
framleiðsla í landi sem verður
heimsmeistari í fótbolta aukist
um eitt prósentustig það árið.
Bestu knattspyrnumenn-
irnir eru hylltir sem goð og fé-
lagslið geta átt sér aðdáendur
í fjarlægum löndum þótt þau
séu í borgum sem þeir hafa
aldrei komið til.
Fótboltinn er þess eðlis að
allir geta spilað hann og haft
gaman af, jafnvel þótt lítið fari
fyrir getunni. Það gerir líka
knattspyrnuna heillandi að
ekki er hægt að bóka úrslit.
Lítilmagninn á alltaf mögu-
leika – ef hann bara fær hann
– og sumir myndu segja að í
því felist fegurð fótboltans.
Sú er raunin enn þegar
kemur að keppni landsliða. Ís-
land getur dregist á móti
Þýskalandi og Lúxemborg
gegn Spáni. Sú var einnig tíðin
í keppni félagsliða þegar hald-
in var Evrópukeppni meist-
araliða. Þá gat Valur dregist
gegn Benfica frá Portúgal,
sem var með Eusebio, einn
besta leikmann heims á þeim
tíma, innan sinna raða, og síð-
ar gegn Juventus með þá
Michel Platini og Michael
Laudrup innan borðs.
Það er ekki hægt lengur. Til
þess að komast í meist-
aradeild Evrópu þarf að kom-
ast í gegnum erfiða forkeppni
og það hefur ekki gengið hing-
að til.
Meistaradeildin tryggir að
frá hverju þeirra landa, sem
eru með sterkustu deildirnar í
Evrópu, geta nokkur lið
tryggt sér sæti. Fjöldinn fer
eftir styrkleika deildanna og
gengi liðanna sem tryggja sér
réttinn til þátttöku. Oftast eru
það sömu liðin sem tryggja sér
réttinn ár eftir ár, en þó ekki
alltaf.
Það finnst hins vegar ekki
öllum nóg. Liðin sem eiga
mestum vinsældum að fagna í
heiminum vilja fá stærri sneið
af kökunni. Að
auki getur það
haft háskalegar
afleiðingar takist
ekki að tryggja sér
sætið í meistara-
deildinni. Þá
hrynja tekjurnar
og lið geta jafnvel farið á haus-
inn eins og komið hefur fyrir.
Í nýju deildinni áttu liðin
sem að henni stóðu alltaf að
eiga rétt á að leika í henni, al-
veg sama hvernig þeim vegn-
aði heima fyrir. Þau væru svo
vinsæl og dáð um allan heim
að þau ættu ekki að þurfa að
hafa fyrir því að tryggja sér
þátttökurétt.
Áformin um ofurdeildina
féllu um sjálf sig vegna þess
að undirbúningurinn virðist
hafa verið í molum. Meira að
segja þjálfarar og leikmenn
liðanna sem ætluðu að standa
að nýju deildinni gagnrýndu
áformin.
Það gerðu einnig þjóðar-
leiðtogar. Knattspyrnuhreyf-
ingin brást einnig ókvæða við
og hótaði meira að segja taf-
arlausum refsiaðgerðum ef af
yrði, þar með talið að liðunum
yrði hent út úr meistaradeild
Evrópu héldu þau sig við
áformin.
En það voru fyrst og fremst
viðbrögð reiðra stuðnings-
manna sem gerðu útslagið.
Þeir voru ósáttir við að búa
ætti til nýja deild þar sem
þeirra lið yrðu yfir önnur lið
hafin og þyrftu ekki að hafa
fyrir hlutunum. Engin eftir-
spurn reyndist vera eftir nýju
deildinni.
Vel getur hins vegar verið
að ofurdeildin hefði náð flugi
hefði hún verið kynnt til sög-
unnar með öðrum hætti. Í
raun er fyrirkomulagið í ætt
við það sem tíðkast í Banda-
ríkjunum. Þar mæta alltaf
sömu liðin til leiks á nýju
keppnistímabili og reynt er að
gæta þess að einstök lið nái
ekki of miklu forskoti með því
að setja þak á laun og búa til
nýliðaval þar sem lélegustu
liðin fá að velja fyrst.
Það er heldur ekki hægt að
segja að fótboltinn hafi glatað
sakleysi sínu við áætlanirnar
um að stofna ofurdeildina. Í
huga aðdáendanna hefur þó
alltaf verið vilji til að skilja á
milli umgjarðarinnar og þess
sem gerist inni á vellinum.
Þeim ofbauð hins vegar hug-
myndin um ofurdeild þar sem
hinir útvöldu gætu sparkað
boltanum á milli sín án þess að
eiga á hættu að minni spá-
menn og óverðugri steyptu
þeim af stalli, jafnvel þótt
þeirra lið ættu í hlut.
Áformin um að
stofna ofurdeild
höfðu vart verið
kynnt þegar þau
koðnuðu niður}
Skammlíf ofurdeild
Í
gær, þann 23. apríl 2021, höfðu sam-
tals 80.721 manns fengið fyrsta eða
báða skammta bóluefnis gegn Co-
vid-19. Það eru rétt tæplega 29 pró-
sent af heildarfjölda þeirra sem fyr-
irhugað er að bólusetja hér á landi. Þeir sem
eru fullbólusettir voru í gær 32.609 ein-
staklingar, eða tæp 12% þeirra sem áætlað
er að bólusetja. Í næstu viku, frá 26. – 30.
apríl, munu tæplega 23.000 einstaklingar fá
fyrri bólusetningu með bóluefnum Pfizer,
AstraZeneca og Janssen. Í heildina verða
gefnir um 25.000 skammtar í þeirri viku,
sem verður stærsta vikan í bólusetningum á
Íslandi vegna Covid-19 frá upphafi.
Um mánaðamótin apríl/maí munu því um
104.000 einstaklingar hafa fengið að minnsta
kosti einn skammt bóluefnis. Eftir því sem
bólusetningum vindur fram komum við fleirum í skjól
fyrir veirunni og áhrifum hennar. Nú höfum við bólu-
sett elstu aldurshópana, íbúa hjúkrunarheimila og er-
um byrjuð á þeim sem hafa undirliggjandi langvinna
sjúkdóma, sem er mjög mikilvægur áfangi.
Það er því óhætt að segja að bólusetningar gangi
vel. Heilsugæsla höfuðborgarsvæðisins og aðrir aðilar
sem koma að framkvæmd bólusetninga eiga hrós skilið
fyrir vaska og góða vinnu við skipulagningu og fram-
kvæmd.
Fyrsta sending af bóluefni við Covid-19 barst til
landsins 28. desember á síðasta ári og hófst
bólusetning daginn eftir. Við lok fyrsta árs-
fjórðungs ársins 2021, í lok mars, höfðu
49.300 einstaklingar verið bólusettir með
a.m.k. fyrri skammti bóluefnis. Það er í
samræmi við áætlanir heilbrigðisráðuneyt-
isins um afhendingar bóluefna á því tíma-
bili.
Á öðrum ársfjórðungi ársins, þ.e. í apríl,
maí og júní, munu bóluefni berast okkur
enn hraðar en á þeim fyrsta. Spár gera ráð
fyrir því að við lok annars ársfjórðungsins,
þ.e. 1. júlí 2021, hafi allir sem eru 16 ára og
eldri fengið a.m.k. fyrri skammt bóluefnis
gegn Covid-19. Í byrjun maí gerum við ráð
fyrir að allir sem eru yfir 60 ára hafi fengið
að minnsta kosti fyrri skammt bóluefnis og
þann 1. júní áætlum við að allir sem eru yfir
50 ára hafi fengið a.m.k. fyrri skammtinn.
Bólusetning eldri hópa dregur úr hugsanlegum bein-
um afleiðingum faraldurs, þar sem líkur á alvarlegum
veikindum aukast í takti við aldur. Framgangur bólu-
setninga hefur því afgerandi áhrif á það hversu hratt
við getum farið að lifa eðlilegra lífi, án þess að íþyngj-
andi reglur um samkomutakmarkanir séu í gildi. Það
er því fagnaðarefni að bólusetningar ganga vel og að
við sjáum fram á bjartari tíma. Gleðilegt sumar!
Svandís
Svavarsdóttir
Pistill
Næsta vika metvika í bólusetningum
Höfundur er heilbrigðisráðherra.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
L
andslagið í fiskveiðum í
Norður-Atlantshafi er á
margan hátt breytt eftir að
Bretar gengu úr Evrópu-
sambandinu. Veiðar á þorski við Sval-
barða tengjast þeirri stöðu og hafa ver-
ið deiluefni Norðmanna og Evrópu-
sambandsins undanfarnar vikur.
Makrílveiðar Norðmanna og Fær-
eyinga við Bretland eru í lausu lofti eft-
ir að Bretar urðu sjálfstætt strandríki
frá áramótum.
Rætur deilna um veiðar við Sval-
barða má rekja til þess að við útgöngu
Breta úr Evrópusambandinu ákvað
Noregur að draga kvóta Breta frá afla-
heimildum ESB, eins og komið hefur
fram í norskum fjölmiðlum undanfarið.
Sambandið fékk 17.885 tonn og Bret-
land 5.500 tonn. Þessari skiptingu
hafnaði Evrópusambandið sem ákvað
eigin kvóta upp á 28.431 tonn í ár. ESB
heldur því fram að Norðmenn hygli
eigin skipum og Rússum.
Hótanir á báða bóga
Norðmenn hafa hótað að færa þau
skip til hafnar sem veiða umfram þær
heimildir sem Noregur ákvað. Litið
verði á slíkt sem ólöglegar veiðar og
norska strandgæslan verði á varðbergi.
Evrópusambandið telur slíkt ólöglegt
og brot á þjóðarétti. Norðmenn mis-
muni þjóðum skipulega og Evrópu-
sambandið muni bregðast við á nauð-
synlegan hátt til að tryggja hagsmuni
sambandsins.
Fundað hefur verið í deilunni síð-
ustu mánuði og forræði málsins verið
hjá utanríkisráðuneytum. ESB heldur
því fram að ákvörðun Norðmanna
stríði gegn Svalbarðasamningnum frá
1920 en því eru Norðmenn ósammála.
Inn í deilurnar hafa einnig blandast
umræður um fiskverndarsvæðið við
Svalbarða, 12 mílna landhelgi og 200
mílna efnahagslögsögu, hafrétt og
þjóðarétt.
Hafa ekki lengur aðgang
Fyrir Noreg og Færeyjar skipta
makrílveiðar við Bretland miklu máli.
Norðmenn veiddu um 90% makrílafla
síns þar í fyrra og Færeyingar um
þriðjung. Eftir að Bretar fóru út úr
Evrópusambandinu hafa þeir ekki
samið við þessar þjóðir um aðgang og
hafa viljað halda aðgangsmálum utan
við samninga um skiptingu stofna. Þeir
hafa haldið spilunum þétt að sér og
telja eflaust að þeir séu með tromp á
hendi.
Aðgangur að gjöfulum miðum er
lykilatriði í þessum efnum og í Fisk-
aren var nýlega spurt hvort Norðmenn
hefðu gert mikil mistök í fyrra er þeir
veiddu lítið af makríl í eigin lögsögu.
Margoft hafi verið spurt í haust hvort
rétt hafi verið að veiða svo mikið í lög-
sögu ESB, eins og það hét þá, en núna
breskri, en leggja minni áherslu á
makrílveiðar meðan fiskinn var að
finna nær Noregi.
Fjöldi funda síðustu mánuði
Norðmenn, og reyndar Færey-
ingar líka, höfðu greiðan aðgang til
makrílveiða við Hjaltlandseyjar á
grundvelli þess markrílsamkomulags
sem gert var árið 2014 og rann út um
síðustu áramót, en núna er slíku ekki til
að dreifa. Þrátt fyrir fjölda fjarfunda
síðustu mánuði er ekki kominn á samn-
ingur um veiðar á milli Breta og Norð-
manna og ekki hefur heldur gengið
saman um veiðistjórnun á makríl.
Fram hefur komið í fjölmiðlum að
Bretar vilji aðeins gera fiskveiðisamn-
ing við Norðmenn gegn þorskkvóta frá
Norðmönnum í skiptum fyrir aðgang
norskra skipa að makrílmiðum við
Hjaltlandseyjar og aðgang að breskum
mörkuðum fyrir norskan þorsk.
Í vikunni funduðu sjávarútvegs-
ráðherrar Bretlands og Noregs um
markaðsmál og fríverslun. Í tilkynn-
ingu Odd Emil Ingebrigtsen, sjávar-
útvegsráðherra Noregs, var lögð
áhersla á samstarf og að finna lausnir.
Aðgangur að veiðisvæðum og kvóta-
skipti voru einnig til umræðu og haft er
eftir Ingebrigtsen í Fiskaren að Nor-
egur vilji styrkja samstarf þjóðanna.
Erfið staða í fiskveiði-
stjórnun eftir Brexit
Morgunblaðið/RAX
Ágreiningur Þorskveiðar við Svalbarða eru deiluefni Noregs og ESB og sér ekki fyrir endann á málinu.