Morgunblaðið - 27.05.2021, Qupperneq 70

Kristín Heiða Kristinsdóttir
khk@mbl.is
„Ég átti alls ekki von á að bókin mín yrði gefin
út í Bandaríkjunum, þetta kom mér mjög á
óvart og virkilega gaman að vinna með Peng-
uin og frábærum ritstjóra þeirra. Líka gaman
að sjá hvernig hlutirnir ganga fyrir sig hjá
svona stóru forlagi. Penguin er stærsti útgef-
andi Íslendingasagna í enskri þýðingu og auð-
vitað mikill heiður að vera hjá sama forlagi og
Snorri Sturluson,“ segir Egill Bjarnason,
blaðamaður og nú rithöfundur, en hann sendi
frá sér sína fyrstu bók á dögunum, How Ice-
land changed the World, en hún kemur út á
ensku hjá hinni virtu Penguin-bókaútgáfu í
Bandaríkjunum.
„Upphaflega ætlaði pabbi að gefa bókina
mína út hjá sínu litla forlagi, Sæmundi. Ég var
farinn að sjá eftir að hafa byrjað á þessari
vinnu því mér fannst þetta taka allt of langan
tíma. Ég byrjaði á handritinu fyrir nokkrum
árum og sá ekki fyrir mér að geta klárað þetta
á engum ritlaunum. Til að freista þess að fá
fyrirframgreiðslu sendi ég sýnishorn á um-
boðsmenn í Bandaríkjunum og ég fékk einn til
að taka þetta að sér. Útgáfubransinn þar virk-
ar þannig að um leið og maður er kominn með
umboðsmann geta hjólin farið að snúast ansi
hratt. Umboðsmaðurinn sendir þá sýnishornið
víða og ef það er áhugi þá eru verk boðin upp
og í mínu tilfelli átti Penguin hæsta boðið í út-
gáfuréttinn. Ég fékk því fyrirframgreiðslu
sem dugði til að ég gat unnið við handritið í eitt
og hálft ár í viðbót.“
Leitaði að meðalfrægum Íslendingum
Egill segir að hann hafi lengi langað til að
skrifa Íslandssögu, af því hún eigi sér upphaf
sem geri hana að náttúrulegri sögu á einhvern
hátt.
„Þótt bókin segi frá hvernig Ísland breytti
heiminum og áherslan í bókartitili sé kannski
svolítið á heimssöguna, þá er kjarninn í frá-
sögninni Íslandssagan. Þetta kom þannig til að
ég var að vinna sem fréttaritari fyrir AP-
fréttaveituna, The Associated Press, og ég
fékk það verkefni að athuga hvort það væru
einhverjir Íslendingar í gagnabanka minning-
argreina sem AP er með. Í slíkum gagnabönk-
um er aðallega núlifandi frægt fólk en inn á
milli eru minna þekktir einstaklingar sem þó
hafa sett sinn svip á samtímann, án þess að
vera sögufrægar hetjur. Til dæmis sá sem
fann upp kassettuna, frægt slagorð, startaði
frægu fyrirtæki og fleira í þeim dúr. Slíkar frá-
sagnir hafa mér alltaf þótt skemmtilegar og
þess vegna fór ég að líta í kringum mig eftir
meðalfrægum núlifandi Íslendingum og þeim
sem tilheyra sögunni. Ég skoðaði hvar við Ís-
lendingar höfum drepið niður fæti og hvort við
ættum einhverjar tengingar. Til að segja sögu
lítils lands þarf lesandi sem á ekki beinlínis
hagsmuna að gæta í þeirri sögu að hafa eitt-
hvert haldreipi sem er kunnuglegt og gefur
tengingu við söguna.“
Óli blaðasali og fleira alþýðufólk
Egill segir að bókartitillinn hljómi vissulega
rembingslegur, ef hann sé tekinn úr samhengi.
„Ég var mjög meðvitaður um að ég vildi
ekki skrifa slíka bók. Ég var ekki að fara í ein-
hverja risastóra markaðsherferð fyrir því hvað
við erum frábær hér á Íslandi, heldur vildi ég
segja söguna eins og hún er og gera það í létt-
um dúr. Ég vildi ekki setja neinn á stall. Þegar
ég var að vinna þetta las ég allar þær Íslands-
sögur sem hafa komið út, en þar er aðallega
vitnað í áhrifamenn hvers tíma, sem var ekki
það sem ég hafði áhuga á að segja. Ég er miklu
frekar að draga upp mynd af Íslandi í gegnum
árin og leita í fjölbreyttari heimildir en hvað
forsætisráðherra eða amtsmenn höfðu um
málin að segja á sínum tíma. Þess vegna vitna
ég í minna frægt fólk, alþýðufólk eins og Óla
blaðasala,“ segir Egill og bætir við að það hafi
krafist talsverðrar heimildarvinnu að skrifa
bókina.
„Ég þurfti að afmarka efnið og fyrir vikið
eru atriði úr Íslandssögunni sem náðu ekki
inn, en ég reyni að drepa á þau flest. Þetta eru
tíu afmarkaðir kaflar í heimssögunni sem Ís-
land hafði áhrif á, svo sem franska byltingin,
fyrsta tunglferðin, stofnun Ísraelsríkis, úrslit
síðari heimsstyrjaldar og jafnrétti kynjanna.
Ég er blaðamaður og vinn þetta sem slíkur, ég
nýti mér þá vinnu sem margir aðrir hafa lagt í
og ég stend í þakkarskuld við sagnfræðinga.
Ég set staðreyndir í nýjan búning, en auðvitað
var líka heilmikil frumheimildarvinna. Þetta er
blaðamannabók.“
Áhugi á lífinu hér á hjara veraldar
Dæmi um hvernig Egill setur hlutina í nýtt
samhengi er t.d. þegar hann segir í bókinni að
árið 1970 hafi búið svo fáir múslimar á Íslandi
að þeir hefðu komist fyrir í einum Volvo og að
verkamaður á norðlenskum sveitabæ hafi
komist í fréttirnar fyrir það eitt að vera hör-
undsdökkur.
„Þetta er áhugavert fyrir fólk úti í heimi,
enda er bókin gefin út á ensku. Ég er að reyna
að setja þetta í þannig búning að fólk hafi
áhuga á að fræðast um sögu þessa pínulitla
ríkis sem Ísland er. Þess vegna vel ég þennan
frásagnarhátt; að reyna að hafa þetta svolítið
skemmtilegt og hafa þessa tengingu við heims-
söguna. Ég er með kafla um sjálfstæðisbaráttu
okkar og hann tengist kannski síst heimssög-
unni, en ég setti hann inn til að mynda eina
heild um Íslandssöguna. Ég vildi spanna
breidd, vitna í þekkt og óþekkt fólk, karla og
konur. Það sem ég hef lært af því að hafa skrif-
að um Ísland fyrir útlönd undanfarin ár spilar
inn í þessa frásögn,“ segir Egill, sem ekki að-
eins skrifar fyrir AP, heldur líka fyrir New
York Times, Al Jazeera English, Lonely Plan-
et og Hakai Magazine.
„Ég hef komist að því að fólk vill miklu frek-
ar heyra um það hvernig lífið er á þessum
hjara veraldar en hvað einhver forsætisráð-
herra hefur að segja um gang heimsmála.“
Sjáið hvað við erum frábær
Egill segir það vissulega hvetjandi að
Penguin gefi út bókina og hann sé nú þegar
búinn að ámálga við þá aðra bókarhugmynd.
„Ég sagði samt við sjálfan mig að ég ætlaði
aldrei að gera þetta aftur, ég þurfti að sitja
sveittur við skriftir til að ná að skila á þeim
tíma sem mér var settur. Auðvitað er ég
ánægður með að bókin hefur selst vel og hún
hefur verið að fá fína dóma í Bandaríkjunum,
The New York Times Book Review kallar bók-
ina „skemmtilega sérstaka“. Dreifingin er líka
mikil, bókin fæst hjá öllum bóksölum í Banda-
ríkjunum og kemur líka út í Bretlandi í næsta
mánuði, Ástralíu, Indlandi og öllum ensku-
mælandi löndum. Þýðingarétturinn hefur ver-
ið seldur hingað og þangað, þar á meðal til
Frakklands, en merkilegt nokk er ríkari áhugi
hjá öðrum smáríkjum. Bókin fæst í Eymunds-
son hér á landi og í Bókakaffinu á Selfossi og í
Ármúla og auðvitað á netinu. Ég hef fengið
góð viðbrögð frá Íslendingum, sérstaklega
ungu fólki, og bókin virðist henta vel sem gjöf
fyrir erlenda vini. Kannski er einmitt fátt ís-
lenskara en að gefa útlenskum vinum bók sem
segir: Sjáið hvað við erum frábær, hér er bók
sem sannar það.“
Setur staðreyndir í nýjan búning
- „Heiður að vera hjá sama forlagi og Snorri Sturluson,“ segir Egill Bjarnason en bók hans,
How Iceland changed the World, kemur út hjá hinni virtu Penguin-bókaútgáfu í Bandaríkjunum
Morgunblaðið/Hafþór Hreiðar
Á Húsavík „Ég var ekki að fara í risastóra markaðsherferð fyrir því hvað við erum frábær hér
á Íslandi, heldur vildi ég segja söguna eins og hún er og gera það í léttum dúr,“ segir Egill.
70 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 27. MAÍ 2021
Fimmtudagurinn langi nefnist sam-
starfsverkefni safna og sýningar-
staða á sviði myndlistar í miðborg
Reykjavíkur og er slíkur fimmtu-
dagur í dag. Hugmyndin með verk-
efninu er að söfn og sýningarstaðir
sameinist um lengdan afgreiðslu-
tíma síðasta fimmtudagskvöld hvers
mánaðar og skapi með því líflega
stemningu í miðborginni þar sem
fólk fari á milli staða og upplifi fjöl-
breytta myndlistarviðburði og
félagsskap hvert annars, eins og því
er lýst í tilkynningu.
Í sumar stendur til að efla hina
löngu fimmtudaga þar sem létt hef-
ur verið á fjöldatakmörkunum á
söfnum og sýningarstöðum. Ókeypis
er inn á langflestar sýningar og við-
burði og má kynna sér þær á
fimmtudagurinnlangi.is.
Í Listasafni Reykjavíkur á Kjar-
valsstöðum stendur yfir sýningin
Eilíf endurkoma og verður leiðsögn
tveggja listamanna hennar kl. 20,
þeirra Guðrúnar Kristjánsdóttur og
Katrínar Elvarsdóttur. Skólahljóm-
sveit Austurbæjar spilar á verönd-
inni fyrir utan Klambra Bistro við
Kjarvalsstaði kl. 18:45
Aðgangur er ókeypis frá kl. 17 til
20. Í i8 galleríi stendur yfir sýning
Callums Innes og Elín Hansdóttir
verður með útgáfuhóf vegna bók-
arinnar Long Place kl. 17-19 en gall-
eríið verður opið til kl. 22. Í BERG
Contemporary sýnir Sigurður Guð-
jónsson Yfirskyggða staði frá kl. 11
til 21 og í Núllinu er sýning Ásu
Jónsdóttur, Fragments. Í Nýlista-
safninu stendur yfir sýning MA-
útskriftarnema LHÍ í myndlist og
verður spjall sýningarstjóra kl. 20. Í
Kling&Bang er sýningin Feigðarós,
samsýning sem Anna Hrund Más-
dóttir, Ragnheiður Káradóttir og
Steinunn Önnudóttir standa fyrir og
er opið til kl. 21. Listasafn Íslands er
einnig með, þar standa yfir sýning-
arnar Halló, geimur og Sumarnótt,
vídeóinnsetning Ragnars Kjartans-
sonar. Opið verður til kl. 21. Í gall-
eríi SÍM verður samsýning gesta-
listamanna opin til kl. 20 og í
Norræna húsinu verður sýningin Í
síkvikri mótun: vitund og náttúra
opin til kl. 21.
Opið langt fram á kvöld
á fimmtudeginum langa
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Útgáfuhóf Elín Hansdóttir fagnar
útgáfu Long Place í i8 í dag.