Skólablaðið - 01.02.1978, Blaðsíða 10

PALESTÍNUARABAR
STUTT GREÍNARGERÐ UM UPPRUNA
OG EFTÍRLEÍK PALESTÍNUMÁLSINS
FORMÍLI
Mörgum nemendum þessa skóla mun sjálfsagt
keyra um þverbak, þegar þeir sjá þessa fyrirsögn.
Ykkur finnst málefni Palestínuaraba koma okkur
menntaskólanemendum harla lítið við. En tilgangur
skólagöngu okkar hlýtur þó umfram allt að vera að
þroska hæfileika okkar. Viðurkenni ég þó fúslega,
að sú þekking, sem við öðlumst með hinu bóklega
stagli, er grundvöllur skilnings okkar á atburðum
á hinum alþjóðlega vettvangi.
Menntun okkar hlýtur að miða að því að við
verðum sjálfstæðar mannverur. Reynum að losa okkur
við sem flesta fordóma og víkka sjóndeildarhring
okkar. Af þessum sökum tel ég mér óhætt að koma
þessum greinarstúf á framfæri. Ætlun mín með frá-
sögn minni er að lýsa aðdragandanum að vandamál-
unum fyrir botni Miðjarðarhafs, hvemig aðrar þjó-
ir hafa dregist inn í deilurnar og hvernig stór-
veldin nota völd sín til að ota sínum tota í eig-
inhagsmunaskyni, jafnvel þó að ekki virðist alltaf
svo í fyrstu.
FORTlÐIN
Arabar hafa verið melrl hluti íbúa Palestínu
síðan á 8. öld e.kr. Þeir bjuggu þá við hlið Gyð-
inga og kristinna manna. Þessir íbúar mynduðu
Palestínsku þjóðina án tillits til trúarbragða og
litarháttar. Þó hafði þjóðin á sér sterkan arabís-
kan blæ vegna nágrennis við arabísk menningarsvæði
og Múhameðsmenn í algerum meiri hluta. Þessi þjóð
átti sameiginlega tungu, menningu, sögu og lands-
svæði.
Landið var um langt skeið bitbein stórvelda,
og réðu Arabar og evrópskir krossfarar þar á víxl.
En á 16. öld náði tyrkneska Ottomanveldið yfirráð-
um og hélt þeim allt til loka fyrri heimsstyrjald-
ar, er landið varð vemdarsvæði Breta.
BALFOUR-YFIRLÍSINGIN
Balfour utanrikisráherra Breta, birti þá yfir-
lýsingu árið 1917, að stefnt yrði að stofnun heim-
kynna Gyðinga í Palestínu. Var þetta gert samkvæmt
kröfum Síonista, en sú pólitíska hreyfing var
stofnuð 1897- Aðalleiðtogi hennar var Theodór
Herzl. Talið er víst, að þessi samtök Gyðinga
standi í beinu sambandi við auðmagnið i Vestur-
veldunum. A árunum 1919-1948 bjó mestur hluti Pal-
estínuaraba í sveitum. Aþessum árum varð mikill
innflutningur Gyðinga, og urðu oft árekstar með
þessum aðiljum.
Arið 1937 báru Bretar fram Peel-tillöguna, sem
gerir ráð fyrir tveimur sjálfstjómarríkjum með
sameiginlega utanríkisstefnu og efnahag. Sionistar
samþykktu tiiögu þessa þrátt fyrir mótmæli úr eig-
in röðum, en Arabar höfnuðu.
ATHYGLIN BEINIST AÐ PALESTlNU
Olíulindirnar og Súezskurðurinn valda því, að
athygli heimsins beindist að þessum heimshluta, og
einnig ótti vegna ítrkeaðra tiltauna Sovétríkjanna
til að draga úr áhrifum Vesturveldanna. Bandaríkja
menn voru hlynntir Síonistum, en urðu að taka
tillit til Arabaríkjanna vegna olíulindanna.
Arið 1945 var Arababandalagið stofnað, en af-
staða þess var, að Bretar létu af hendi vemdar-
svðin og stöðvuðu innflutning Gyðinga.
Krafa Síonista var hins vegar, að öll Palest-
ína yrði gerð að Gyðingaríki. Palestínuvandamálið
hafði á sér tvær hliðar, annars vegar tilraunir
stórvelda til að ná áhrifum í Miðjarðarhafsbotnum,
hins vegar barátta Palestínumanna og Síonista um
yfirráð í Palestínu.
SAMEINUÐU ÞJÓÐIRNAR
Englendingar gáfust upp á að leysa deiluna,
og 1947 vísuðu þeir málinu til S.Þ. Stofnuð var
nefnd með fulltrúum frá ellefu þjóðum. En Araba-
ríkin neituðu að taka þátt í nefndinni, og töldu
þær S.Þ. ekki hafa rétt til að blanda sér í máliö.
Síonistar viröast hafa ætlað að koma fram
hefndum vegna ofsókna Hitlers, og komu þær að
manni finnst óverðskuldað niður á Palestínuaröbum.
Lítið sem ekkert tillit var tekið til tillagna
Gyðinga , sem voru á móti Síonistum og vildu sto-
fna sameiginlegt ríki fyrir báðar þjóðimar, þar
sem allir hefðu sama rétt án tillits til trúar-
bragða eða þjóöemis. Og að sjálfsögðu var ekkert
samráð haft við Palestínuaraba sjálfa.
Miklar deilur urðu innan nefndarinnar, en
lokatillagan varð að Gyðingaríki skyldi vera 56$
af landinu, en á því landssvæði bjó tæplega \
milljón Gyðinga og rúmlega \ milljón Araba. Ara-
bíski hlutinn skyldi vera af landinu. Þar
bjuggu 9*5oo Gyðingar, en 75o.ooo Arabar. Jerúsal-
em skyldi vera heilög borg, sem S.Þ. hefðu umsjón
með.
Frá samþykkt tillögunnar 29. nóv. 1947 til
15- maí. 148, þegar skipta áttu löndunum, notuðu
báðir aðiljar tímann til að búa sig undir blóðug
atök. Síonistar voru vel skipulagðir og vel vopnum
búnir, en Palestínuarabar illa skipulagðir og illa
útbúnir.
Hinn langþráða 15. maí. voru um ýoo þúsund
Arabar fluttir frá heimkynnum sínum- og Síonistar
söfnuðust saman undir forystu Ben Gurions og stofn
uðu Israelsríki. Var það strax viðurkennt af
Bandaríkjunum, en stuttu síðar af Sovétríkjunum.
STRlÐSATÖK
Israelsmenn voru einungis 75° þúsund, en Arab-
ar alls 4o milljónir. Héldu því margir að Israels-
menn yrðu undir. En eftir lo mánuði höfðu þeir
aukið landssvæði sitt um 4oíg. Reynt var að sætta
deiluaðilja, en sáttasemjari S.Þ. Bernadotte
greifi, var myrtur í Jerúsalem.
195o voru leifamar af hinu gamla Palestinu-
ríki sameinaðar Jórdaníu að beiðni Jórdaníukonungs
en það hafði einmitt verið tillaga Bemadottes.
Sama ár fluttu Gyðingar stjóm og þing til Jerú-
salem, og var borgin þá orðin skipt.
Eftir stríðið 1948-49 voru Arabar reiðir og
fullir hefndarþorsta. Neituðu þeir að viðurkenna
Israel og lokuðu Súezskurði fyrir Israelsmönnum.
Israelsmenn nutu stuðnings fyrstu árin frá
Gyðingum í öðrum heimshlutum, einkum Bandaríkjunum
og 1951 fengu þeir skaðabætur frá Vestur- Þjóð-
verjum fyrst um 75o mllljónir dollara vegna Gyð-
ingaofsókna Hitlers.
Vorið 1955 gerðu Israelsher árás á flótta-
mannabúðir á Gazasvæðinu, en upp úr því spratt
frelsunarher Palestínu, P.L.A. Hann hélt uppi ár-
ásum á Israel í Súezstríðinu 1956 milli Englend-
inga, Frakka og Israelsmanna annars vegar og Egyp-
ta hins vegar. en hafði lítil áhrif í Palestínu.
P.L.O.
Upp úr 1960 fer að verða vart meiri skipulagn-
ingar með Palestínuaröbum. 1964 eru Frelsissamtök
Palestínuaraba stofnuð, P.L.O. Að þeim standa nú
öll pólitísk, herðnaðarleg og félagsleg samtök
Palestínuarabar, skæruliöarsveitir, verkalýðssam-
tök, samtök kvenna og félög rithöfunda og náms-
manna, svo að eitthvað sé nefnt.
P.L.O. unnu að því að efla þjóðarvitund, auka
menntun og vernda réttindi Palestínuaraba og stjó-
rna pólitískri og hernaðarlegri baráttu. A þess
vegum eru reknin fyrirtæki.
Einnig starfar Rauði hálfmáninn, sem er sam-
bærilegur við Rauða krossinn og er viðurkenndur af
honum. Stuttu eftir stofnun P.L.O. stofnuð samtök-
in A1 Fatah, en þau hafa forystu á hernaðar- og
pólitísku sviði innan P.L.O. Héldu þau uppi skæru-
hemaði í Israel.