Skólablaðið - 01.02.1978, Blaðsíða 12

KURT VONNEGUT, JR.
HARRISON
BERGERON
Það var árið 2081, og loksins voru allir
jafnir - ekki aðeins jafnir fyrir guði og lögum,
heldur jafnir i sérhverju tilliti. Enginn var
gáfaðri en annar, enginn laglegri, enginn sterk-
ari eða fljótari. Allt var þetta jafnrétti að
þakka endurbótum nr.211, 212 og 213 í stjórnar-
skránni, svo og stöðugri árverkni útsendara frá
Hömlumálastjóra ríkisins.
Sumir þættir tilverunnar voru þó ekki eins
og best yrði á kosið. Apríl rak menn til dæmis
enn út í geðbilun fyrir þá sök að vera ekki vor-
mánuður. Og það var í þeim vætusama mánuði, að
undirsátar Hömlumálastjóra sóttu hinn fjórtán ára
gamla Harrison, son Georgs og Hazelar Bergerson.
Vissulega var það ákaflega sorglegt, en Georg
og Hazel voru ekki fær um að hugsa mikið um það.
Hazel hafði dæmigerðar meðalgáfur. Það þýddi, að
hún gat ekki einbeint huganum að neinu nema skam-
ma stund í einu. Georg var - aftur á móti - góð-
um gáfum gæddur, en var lögum samkvæmt skyldugur
að bera ávallt lítið hughömluviðtæki í eyranu,
sem stillt var á opinbera stöð. A tuttugu selcúnd-
na fresti sendi tækið frá sér skerandi hávaða,
til að hindra, að fólk eins og Georg notfærði sér
heilabú sitt i ótilhlýðilega miklum mæli.
Georg og Hzel voru að horfa á sjónvarpið. íár
glitruðu á vöngum Hazelar, en í svipinn mundi hún
ómögulega, hvernig á þeim stóð.
Á skjánum dönsuðu ballettdansmeyjar.
Suð heyrðist í höfði Georgs, og hugsanir hans
flýðu, skelfingu lostnar, líkt og misindismenn
undan þjófabjöllu.
nEn gaman að þessum dansi, sem þær voru að
enda við," sagði Hazel.
ttHa?" sagði Georg.
nDansinn - hann var skemmtilegur," sagði
Hazel.
ttJamm," sagði Georg. Hann reyndi að hugsa smá-
vegis um ballettdansmeynar. Þær voru ekkert sér-
stakar - að minnsta kosti engu betri en hver ann-
ar. Þeim var íþyngt með axlabyrðum og sekkjum,
fullum af blýi, og andlit þeirra voru hulin grím-
um, til þess að engum, sem sæi frjálslegar og
þokkafullar hreyfingar eða fagurt andlit, mundi
finnast hann sjálfur vera eitthvað sem kötturinn
dröslaði inn. I höfði Georgs var að fæðast óljóst
hugboð um, að kannski væri ekki rétt að leggja
hömlur á dansara. En áður en hann fengi hugsað
þetta til enda, lét eyrnaviðtækið í sér heyra og
tvístraði hugsunum hans að nýju.
Georg hrökk saman, og sama gerðu tvær af ball-
e ttdansmeyjum.
Hazel sá viðbrögð hans, en þar sem hún sjálf
hafði engar hughömlur, varð hún að spyrja, hvers
kyns hljóð þetta hefði verið.
ttHljómaði eins og verið væri að berja mjólkur-
flösku með buffhamri," sagði Georg.
ttfig held það væri gasalega gaman að heyra öll
þessi ólíku hljóð," sagði Hazel - nallt, sem þeim
gat dottið í hug."
ttHm," sagði Georg.
ttBara að ég væri Hömlumálastjóri; veistu hvað
ég myndi gera?" sagði Hzel. Henni svipaði reyndar
mjög til Hömlumálastjóra, konu að nafni Díana
Mánaskin. nEf ég væri Díana Mánaskin," sagði hún,
ttmundi ég hafa klukknahringinar á sunnudögum -
bara klukknahljóm, eins og í virðingarskýni við
trúna."
iifig gæti hugsað, ef það væru bara bjöllur,"
sagði Georg.
hNú kannski ég léti þær hafa voða-hátt," sagði
Hazel. ttÉg held ég yrði bara góður Hömlumálafull-
trúi."
'iiEins góð og hver annar," sagði Georg.
ttHver veit betur en ég, hvað eðlilegt má tel-
jast?" sagði Hazel.
„Satt," sagði Georg. Hvarflandi hugsanir hans
hófu að snúast um Harrison, sonlnn afbrigðilega,
en tuttugu og eitt heiðursskot í höfði hans batt
skjótan endi á þær hugleiðingar.
ttMaður lifandi," sagði Hazel, „þetta var sko
stórbrotið, var það ekki?" Það var svo stórbrotið
að Georg var fölur og skj.álfandi, og tárin glitr-
uðu á rauðþrútnum hvörmunum. Tvær af dansmeyjunum
átta höfðu steypst á gólfið í upptökusalnum og
sátu flötum beinum og héldu um gagnaugun.
„Þú ert allt í einu svo þreytulegur," sagði
Hazel. „Af hverju leggurðu þig ekki á sófann,
krúttið mitt, svo að þú getir látið hömlusekkinn
þinn hvíla á púðunum?" Hún átti við rúmlega 20
kílóa strigapoka, fylltan jolýi, sem festur var með
hengilás við á hálsinn á Georg. „Parðu og hvíldu
posann svolitla stund," sagði hún. „Mér er alveg
sama þótt þú sért ekki jafningi minn í svolitla
stund."
Georg vó sekkinn í höndum sér. „Mér stendur á
sama um hann," sagði hann, „ég er hættur að finna
fyrir honum núorðlð. Hann er eins og hver annar
likamshluti."
„Þú ert svo uppgefinn upp á síðkastið - eins
og útslitinn," sagði Hazel. „Ef við gætum bara
gert eins og ofboð lítið gat á posabotninn og
náð fáeinum að þessum blýkúlum úr - bara örfáum."
„Tvö ár í steininum og 420 þús. fyrir hverja
kúlu, sem ég fékk," sagði Georg. „Ég kalla það
nú ekki beinlínis reyfarakaup."
„Bara, að þú gætir teklð örfáar úr, þegar þú
kemur úr vinnunni," sagði Hazel. „Ég meina þú
stendur ekki í samkeppni við neinn hér heima. Þú
bara hefur það gott."
„Ef ég reyndi að komast upp með það, mundu
aðrir gera slíkt hið sama," sagði Georg, „og fyrr
en varði, yrðum við i sama farinu á ný - hver að
keppa við annan. Þér mundi ekki geðjast að þvi -
eða hvað?"
„Ég mundi ekki þola það," sagði Hazel.
„Þama sérðu," sagði Georg. „Hvemig heldurðu,
að færi fyrir þjóðfélaginu, ef alllr færu að fara
i kringum lögin?"
Hefði Hazel ekki dottið niður á svar við
spurningunni hefði Georg verið alls ófær um það.
Sirena fór að væla í höfði hans.
„Ég býst við, að það mundl allt leysast upp,"
sagði Hazel.
„Hvað?" spurði Georg tómlega.
„Þjóðfélagið," sagði Hazel hikandi. „Var það
ekki það, sem þú varst að tala um?"
„Hver veit," sagði Georg.
Skyndilega var sjónvarpsdagskráin rofin með
fréttatilkynningu. I fyrstu var ekki ljóst, um
hvað tilkynningin fjallaði, þar sem þulurinn var
- eins og allir þulir - málhaltur. I um hálfa mín-
ótu streyttist hann við að segja: „Dömur mínar
og herrar" með miklum æsingi. Loks gafst hann upp
og fékk einni dansmeynni tilkynninguna til lestrar.
„Það gerir ekkert til," sagði Hazel. „Hann
reyndi, það skiptir mestu máli. Hann reyndi að
gera sitt besta, með því sem guð gaf honum. Hann á
skilið snotra launahækkun fyrir að leggja sig
svona fram."
„Herrar mínir og frúr," sagði ballettdansmærin
sem las upp tilkynninguna. Hún hlaut að vera ein-
staklega fögur, þvi að gríman, sem hún bar, var
hræðileg, og það var ekki erfitt að sjá að hún var
þokkafyllst og þróttmest af öllum dansmeyjunum,
því að hömlusekkir hennar voru álíka stórir og
settir voru á 90 kílóa þunga karlmenn.
Hún varð samstundis að biðja afsökunar á rödd
sinni, sem var alls óviðeigandi fyrir konu að
nota. Rödd hennar var hlýleg og björt, endalaus
syngjandi laglína. „Afsakið," sagði hún, og er
hún byrjaði aftur reyndi hún að gera rödd sína
algerlega samkeppnislausa.
„Harrison Bergerson, fjórtán ára að aldri,
strauk rétt í þessu úr fangelsi, þar sem hann var
í haldi, grunaður um þátttöku í samsæri um að
steypa ríkisstjórninni," þuldi hún með rödd, sem
minnti einna helst á hást garg. „Hann er íþrótta-
garpur hinn mesti og stálgáfaður, hömlulítill og
stórhættulegur og skal meðhöndlaður samkvæmt þvi."
Lögreglumynd af Harrison Bergerson var skellt
á skjáinn, fyrst öfugri, þá á hlið, öfugri á ný
og loks réttri. Myndin sýndi Harrison i líkams-
stærð, standandi upp við vegg, sem skipt var í
metra og sentímetra. Hann var nákvæmlega 2.13
metrar á hæð.
Önnur útlitseinkenni Harrisons voru að mestu
fólgin í grímubúningi og járnvöru. Enginn hafði
nokkru sinni haft þyngri hömlur. Hann hafði vaxið
hraðar upp úr hvers kyns höftum en starfslið
Hömlumálastjóra gat upphugsað þau. I stað lítils
hughömluviðtækis í eyranu hafði hann geysistórt
heyrnartæki og gleraugu með þykkum íhvolfum llns-
um. Þessum gleraugum var ekki aðelns ætlað að
gera hann hálfblindan, heldur einnig að valda
honum djmjandi höfuðverk.
Járnarusl hékk allsstaðar utan á honum. Venju-
lega var ákveðið samræmi í hömlum sterkra manna,
eins konar heragasnyrtimennska, en Harrison var
eins og gangandi ruslahaugur. í lífsbaráttunni
burðaðist hann með tæp hundrað og fjörutíu kíló.
Og í því skyni að vega upp á móti líkamsfegurð
hans heimtuðu liðsmenn Hömlumálastjóra að hann
hefði alltaf rauðan gúmmíbolta á nefinu, rakaði
augabrýnnar og hyldi hvítu, jöfnu tennumar sínar
með svörtum slíðrum, svo að útkoman varð snubbótt-
ur óskapnaður.
„Ef þið sjáið þennan pilt," þuldi dansmærin,
„þá reynið ekki - ég endurtek - reynið ekki að
tala um fyrir honum."
Það heyrðust brak og brestir, er hurð var
rifln af hjörum.
Skerandi vein og skelfingaróp kváðu við frá
sjónvarpstækinu. Myndin af Harrison Bergerson
hoppaði í sífellu á skjánum, líkt og dansandi
eftir hljómkviðu öflugs jarðskjálfta.
Georg Bergerson var ekki í neinum vandræðum
með að bera kennsl á jarðhræringarnar, þvi að
ósjaldan hafði hans eigið heimili stigið dans
eftir sömu þrúgandi tónlistinni. „Guð minn góður,"
sagði Georg, „þetta hlýtur að vera Harrison."
Brothljóð frá árekstri i höfði hans sópaði
þessari uppgötvun veg allrar veraldar.
Þegar Georg gat opnað augun að nýju, var ljós-
myndln af Harrison horfin, og í hennar stað fyllti
nýr og sprelllifandi Harrison út i skjáinn.
Hann stóð í miðjum upptökusalnum, trúðslegur
beljaki, sem hringlaðl og skrölti við minnstu
hreyfingu. Hnúðurinn af mölbrotnum salardyrunum
var enn í hendi hans. Ballettdansmeyjar, tæknimenn,
hljóðfæraleikarar og þulir krupu á kné frammi
fyrir honum og biðu dauða síns.
„Ég er Konungur," beljaði Harrison. „Heyrið
þið það. Ég er Konungur. Allir geri eins og ég
segir, strax." Hann stappaði niður fæti og upp-
tökusalurinn skalf og hristist.
„Jafnvel eins og ég stend hér," þrumaði hann,
„haltur, toeklaður, veiklaður - er ég mikilhæfari
stjórnandl en nokkur annar, sem uppi hefur verið.