Morgunblaðið - 15.07.2021, Blaðsíða 35

35
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 15. JÚLÍ 2021
Lending Fuglum himinsins líður væntanlega best þegar þeir eru á flugi en stundum er líka gott að finna sléttan lendingarstað, hvíla lúin bein og horfa á spegilmynd sína í leiðinni.
Árni Sæberg
Nýtt samfélags-
mynstur og aukin
þéttbýlismyndun á síð-
ustu árum hafa breytt
þörfum fólks um að-
stöðu og skipulag í
þéttbýli. Umhverfi
hvers og eins skiptir
mestu máli í daglegu
lífi flestra. Staðsetning
skóla, göngu- og hjóla-
leiðir, skólaakstur og
umferð eru þættir sem
hafa áhrif á ákvörðun fólks hvar
sem það býr. Flestir þeir sem koma
með einum eða öðrum hætti að upp-
byggingu og skipulagningu sam-
gönguinnviða hafa hingað til verið á
á fullorðinsaldri, fólk tvítugt og
eldra. Það er því kannski ekki skrít-
ið að sú vinna hafi verið unnin að
mestu út frá sjónarhóli fullorðinna.
Stór hluti samfélagsþegna hefur þó
oft viljað gleymast og það eru þarfir
barna og öryggi þeirra í umferðinni.
Staða barna
í samgöngum
Ef hlustað er á börn
og þau fá tækifæri til
að láta rödd sína heyr-
ast eru þau fær um að
hafa áhrif á líf sitt. Það
er m.a. í samræmi við
ákvæði Barnasáttmála
og Heimsmarkmiða
Sameinuðu þjóðanna
og þingsályktun um
Barnvænt Ísland fyrir
árin 2021-2024. Sam-
göngur og áhrif þeirra
á börn hafa til þessa lítið verið til
umfjöllunar og ekki greind með
nægilega skýrum hætti. Með sam-
gönguáætlun 2020-2034 var ákveðið
að hefja vinnu við að greina stöðu
barna og ungmenna í samgöngum.
Það er einstaklega ánægjulegt að
sjá að fyrstu skrefin hafa verið stig-
in með greinargerð sem kemur út í
dag um stöðu barna og ungmenna í
samgöngum hér á landi. Skýrslan
er unnin í samvinnu við Vegagerð-
ina, Samgöngustofu og Samband ís-
lenskra sveitarfélaga.
Í henni kemur m.a. fram að ferða-
venjur barna og ungmenna eru mun
fjölbreyttari en þeirra sem eldri
eru. Þau eru engu minni notendur
og ferðast jafnvel að jafnaði ívið
fleiri ferðir á degi hverjum. Börn og
ungmenni eru mestu notendur
virkra samgöngumáta og almenn-
ingssamgangna. Börn og ungmenni
ferðast hlutfallslega minna með inn-
anlandsflugi en þeir sem eldri eru.
Lægri fargjöld vegna Loftbrúar
virðast nýtast þeim sérstaklega vel.
Bestu sóknarfæri til þess að stuðla
að breyttum ferðavenjum allra fel-
ast í því að hlúa betur að þessu
ferðamynstri barna og ungmenna,
enda eru þau ekki með sama fast-
mótaða ferðavenjumynstur og þeir
sem eldri eru.
Ungir sem aldnir
Stefnumörkun í samgöngu-
málum þarf að snúast um að börn
og ungmenni séu örugg á leið sinni
til og frá skóla, leiksvæðum, íþrótt-
um, tómstundum eða áfangastöð-
um sem þau þurfa að sækja. Taka
þarf mið af þörfum þeirra sem birt-
ist í ferðavenjukönnuninni sem
gerð var um land allt. Í henni kom
fram að börn eru helstu notendur
virkra samgöngumáta, þ.e. að
ganga, hjóla, nota skólaakstur eða
almenningssamgöngur. Hönnun og
uppbygging innviða þarf að taka
mið af því og er það okkar sem
eldri eru að fylgja því fast eftir. Þá
er öflugt forvarnastarf og fræðsla á
öllum skólastigum árangursrík
leið.
Ríki og sveitarfélög þurfa að
vinna saman að því að bæta sam-
göngur barna og ungmenna og eru
tækifæri í skipulagðri vinnu sveitar-
félaga með gerð og framfylgni um-
ferðaröryggisáætlana. Tónn í þá átt
hefur verið sleginn með samvinnu
ríkis og Sambands íslenskra sveit-
arfélaga við gerð skýrslunnar.
Greiðar og öruggar samgöngur
skipta okkur öll máli. Hvort sem við
erum ung eða gömul höfum við þörf
til þess að fara á milli staða. Mál-
efnið er ungmennum mikilvægt og
hugleikið. Þau vilja verða þátttak-
endur í stefnumótun og við tökum
fagnandi á móti þeim. Við þurfum
að eiga uppbyggilegt samtal þar
sem hlúð er betur að ferðamynstri
barna og borin virðing fyrir ólíkum
sjónarmiðum. Skipulagning sam-
gönguinnviða sem miðar við þarfir
fólks frá unga aldri og upp úr skilar
sér í betra og skilningsríkara sam-
félagi.
Eftir Sigurð Inga
Jóhannsson » Stefnumörkun í sam-
göngumálum þarf að
snúast um að börn og
ungmenni séu örugg á
leið sinni til og frá skóla,
leiksvæðum, íþróttum,
tómstundum eða því
sem þau þurfa að sækja
Sigurður Ingi
Jóhannsson
Höfundur er samgöngu- og sveitar-
stjórnarráðherra.
Börn í umferðinni
Stjórnir skráðra fyr-
irtækja eiga að hafa
áhrif á þróun fyr-
irtækja með stefnu-
mörkun og framtíð-
arsýn. Mikilvægt er að
leita eftir stjórnar-
mönnum sem hafa
framúrskarandi hæfi-
leika til nýsköpunar og
reynslu af alþjóðlegu
fjárfestingarumhverfi
og fjármálamörkuðum þar sem
straumar og stefnur framkallast á
alþjóðlegum hlutabréfamörkuðum.
Sjálfstæðir og víðsýnir hugsuðir sem
sjá stóru myndina og fylgjast vel
með straumum og stefnum í sí-
breytilegu fyrirtækjaumhverfi eru
þeir sem koma helst til greina ef ná á
árangri til framtíðar og lengri tíma
til hagsbóta fyrir alla haghafa. Skráð
fyrirtæki með sterka menningu, ný-
sköpunar-DNA og langtímahugsun í
stjórnum eru þau fyrir-
tæki sem munu ná
mestum árangri. Al-
þjóðleg fyrirtæki sem
ná mestum árangri
leggja áherslu á góða
stjórnarhætti, við-
skiptahætti og sjálf-
bærni með efnahags-
legan árangur sem
mælikvarða. Fyrir-
tækjarekstur sem á
ábyrgan hátt skapar
verðmæti til langs tíma
með sjálfbærum vexti,
viðskiptaþróun og hagnaðarmögu-
leikum eykur líkur á að ná lang-
tímamarkmiðum sínum. Aðeins
stjórnir með frumkvöðlahugsun
frekar en skrifræðis geta hraðað
uppbyggingu fyrirtækja með tækni-
væðingu, alþjóðlegri hugsun, verð-
mætasköpun og markaðsleiðsögn.
Stjórnir geta haft mikil áhrif á þróun
fyrirtækja með nýsköpun og sókn á
alþjóðlega markaði með stækkun
með ytri vexti með hjálp fjármála-
markaða. Sjálfbærni, stafrænar
lausnir og gildismat eru þeir þættir
sem munu hafa mest áhrif á fyrir-
tækjarekstur og opinberan rekstur
á næstu áratugum. Stafræn tækni,
gervigreind og gildismat eru að
breyta viðskiptamódelum fyrir-
tækjareksturs og lifnaðarháttum
fólks um allan heim með miklu hraða
og því mikilvægt að aðlögunarhæfni
og breytingastjórnun sé fram-
úrskarandi. Stjórnir skráðra fyrir-
tækja eiga að leggja áherslu á að
stjórnendur eigi persónulega hlut-
deild í viðgangi fyrirtækja umfram
bein laun og njóti góðs af góðri af-
komu og beri rýrari hlut ef illa geng-
ur. Sjálfbærni í rekstri er verð-
mætasköpun til hluthafa og
þjóðfélagsins í heild með jákvæðum
hætti og gildismat fyrirtækja hefur
mikil áhrif á hversu vel tekst til við
að innleiða sjálfbærni í viðskipta-
módel sem getur náð hámarks-
árangri. Alþjóðleg fyrirtæki sem ná
mestum árangri leggja áherslu á
góða stjórnarhætti, viðskiptahætti
og sjálfbærni með efnahagslegan ár-
angur sem mælikvarða. Fjárfesting-
arfyrirtæki og fjárfestar um allan
heim leggja nú mat á fjárfestinga-
valkosti með áherslu á sjálfbærni og
umhverfismál til aukinnar verð-
mætasköpunar.
Framsýni og þekking skilar
arðsemi til lengri tíma
Fjárfestar munu í auknum mæli
horfa til fyrirtækja sem hafa fram-
sýna stjórnendur með hæfni og
þekkingu til að skila nauðsynlegri
arðsemi til lengri tíma. Sterk menn-
ing, nýsköpunar-DNA og langtíma-
hugsun stjórnar og stjórnenda munu
leiða til betri árangurs. Alþjóðleg
fyrirtæki leggja nú meiri áherslu í
stefnumörkun sinni á að auka hagn-
að sinn með því að leita leiða sem
lágmarka slæm áhrif á umhverfi
jarðarinnar. Íþróttavöruframleið-
endur endurnýta plast úr sjó til að
framleiða hlaupaskó. Hótelkeðjur
um allan heim stefna að því að
minnka notkun á vatni og orku og
koltvísýring og spara þannig umtals-
verða fjármuni. Langtímamarkmið
margra flugfélaga er að minnka ár-
lega plastnotkun verulega. Fram-
sýni og þekking stjórna fyrirtækja á
straumum og stefnum í sjálfbærni
og umhverfismálum munu hafa mest
áhrif á samkeppnisforskot fyr-
irtækja á næstu árum.
Eftir Albert Þór
Jónsson » Skráð fyrirtæki með
sterka menningu,
nýsköpunar-DNA og
langtímahugsun í
stjórnum eru þau fyrir-
tæki sem munu ná
mestum árangri.
Albert Þór Jónsson
Höfundur er viðskiptafræðingur,
með MCF í fjármálum fyrirtækja
og 30 ára starfsreynslu á
fjármálamarkaði.
albertj@simnet.is
Stjórnir skráðra fyrirtækja sem horfa til framtíðar