Fiskifréttir - 17.12.2004, Page 35

FISKIFRÉTTIR 17. desember 2004
35
Hótel Niagara á Þingeyri. Þar skemmtu Ameríkumenn sér þegar þeir voru í landi. Húsið stendur enn iítt
breytt og er í eigu kvenfélagsins á Þingeyri. (Mynd: Ur bókinni Barnaskólinn á Þingeyri í Dýrafírði í 100 ár).
mundir. íslensku sjómennirnir
fengu því mun meira yfir mánuð-
inn en menn í venjulegri sveitavist
fengu yfir árið.“
20 íslenskir sjómenn
Valdimar var spurður hvort vitað
væri hve miklar fjárhæðir hefðu
runnið samtals til íslenskra sjó-
manna sem voru í skiprúmi hjá am-
erískum lúðuveiðimönnum. „I
þeim heimildum sem ég hef farið í
gegnum koma ekki fram nöfn
nema rúmlega 20 sjómanna sem
voru hjá Könum. Vafalaust vantar
þó þama einhverja. Það er helst á
árunum 1889-1895 sem íslending-
ar eru að einhverju marki starfandi
á lúðuveiðiflotanum. Meðalíjöldi
skipa þennan tíma var 9-10 skip á
ári. Óvíst er hve margir íslendingar
voru um borð á hverju skipi. Sum
skip höfðu enga íslendinga um
borð, á öðrum vom 2-3 íslendingar
og dæmi eru um að 9 íslendingar
hafi verið á einu skipi eitt árið. Ég
geri ráð fyrir því í útreikningum
mínum að 2 Islendingar hafi verið
að meðaltali á skipi þessi 7 ár. Því
verður tilgátan að heildarlaun Is-
lendinga á ameríska lúðuveiðiflot-
anum hafi verið 13.300 dollarar
sem samsvarar um 50.540 íslensk-
um krónum á gengi þess tíma.
Þénusta hjá Könum hefur því jafn-
gilt launum fyrir nær 1000 ársverk
vinnumanna í sveit. Að framan-
sögðu er ljóst að lúðuveiðimenn-
irnir frá Gloucester færðu Dýrfirð-
ingum umtalsverð efnisleg gæði.“
Fengu lúðuhausa
hjá Kananum
Eins og fram er komið var mikið
af meðafla lúðuveiðimannanna
hent úti á sjó. Þess eru þó dæmi að
þorskur hafi verið flakaður og salt-
aður um borð og keyptur af
Gramsversluninni. Lúðuhausunum
var vafalaust einnig hent í stórum
stíl. Þó var talsvert um það að Dýr-
firðingar færu um borð í skonnort-
urnar þegar þær komu til lands og
fengu hjá þeim lúðuhausa. íslend-
ingar áttu töluverð samskipti við
Kanana önnur en hér hafa verið
nefnd. Valdimar gat þess að nokkr-
ir íslendingar hefðu til dæmis feng-
ið far með þeim til Ameríku síðla
sumars og komið til baka næst vor.
Aðrir sem sigldu með þeim til Am-
eríku hefðu sest þar að enda var
þetta á þeim tíma sem fjöldi íslend-
inga fluttist til Vesturheims.
Enginn sómakær
karlmaður...
„Eftirtektarverðast við þennan
tíma eru samskipti Ameríkumanna
við kvenþjóðina og örlög þeirra
kvenna sem eignuðust börn með
þeim,“ sagði Valdimar er hann var
spurður hvað stæði upp úr við
þetta tímabil. „Alls sex stúlkur í
Dýrafirði eignuðust börn með er-
lendum lúðuveiðimönnum. Það
varð þeim öllum þungt i skauti.
Sumar eignuðust fleiri en eitt barn
þannig að börnin urðu átta. Af
þeim komust fjögur til fullorðins-
ára og eiga nú fjölda afkomenda
hér á landi. Ég kannaði örlög og
æviferil þessara kvenna. Þær voru
dæmdar hart og skrifað var um
þær í blöðunum. í einni blaða-
greininni var sagt eitthvað á þá
leið að enginn sómakær karlmaður
myndi vilja kvongast þessum kon-
um. Svo fór að engin þeirra giftist
hér á Iandi. Barnsfeðurnir borguðu
ekki meðlag svo vitað sé og þær
þurftu allar að leita eftir sveitar-
styrk einhvern tímann á ævinni til
að framfleyta sér og börnum sín-
um. Aðeins ein þessara kvenna
giftist. Hún fór til Ameríku frá fá-
tæktarbasli og niðurlægingu hér
heima en skildi son sinn eftir. í
Ameríku kynntist hún norskum
rnanni og fluttist með honum til
Noregs og stofnaði þar heimili."
Færri lausaleiksbörn
í Dýrafirði
Valdimar var spurður hvort
meira hefði verið um lauslæti á
Þingeyri en annars staðar á landinu
á þessum tíma. Hann sagðist hafa
kannað það sérstaklega og í ljós
hefði kornið að hlutfallslegur fjöldi
lausaleiksbarna hefði verið undir
landsmeðaltali í Dýrafirði á Kana-
tímabilinu. „Þetta voru ungar
stúlkur og ógiftar og Kanarnir voru
glæsilegir menn sem höfðu nóga
peninga handa á milli. Maður getur
vel skilið að þær skyldu falla fyrir
þeim. Hins vegar er athyglisvert að
öldum saman hafa Fransmenn og
Englendingar og fleiri útlendingar
veitt fisk á íslandsmiðum. Þeir áttu
lika mikil samskipti við Dýrfirð-
inga. Það var hins vegar aldrei
skráð í kirkjubækur að þeir ættu
börn með stúlkum þar þótt það
væri hald manna að svo kynni að
hafa verið. Þegar Kanarnir koma
þá eru þeirra börn skráð í prest-
þjónustubækur.“
Valdimar gat þess í lokin að
fyrsta barnið sem feðrað var Amer-
íkumanni var stúlkubarn sem skírt
var Evfemía Ingisól. Faðir hennar
var Edward Ingersoll stýrimaður.
Evfemía Ingisól varð ekki langlíf
því hún dó á öðru ári 1887. Seinna
nafn Evfemíu er hljóðlíking af ætt-
arnafni föðurins. Einn af afkom-
endum móður stúlkunnar lét skíra
dóttur sína, sem fæddist 2. maí
2002, hinu fallega nafni Ingisól.
Þannig heldur lífið áfram. Amer-
ísku lúðuveiðimennirnir hafa fyrir
löngu safnast til feðra sinna en hér
á landi lifa hin amerísku gen í
rammíslensku blóði.
„Alls sex stúlkur í Dýrafirði eignuðust börn
með eriendum lúðuveiðimönnum. Það varð
þeim öllum þungt í skauti. Sumar eignuðust
fleiri en eitt barn þannig að börnin urðu
átta. Af þeim komust fjögur til fullorðinsára
og eiga nú fjölda afkomenda hér á landi. “
MD VÉLAR EHF.
Stórási 4 210 Garðabæ
sími 567 2800
Mekanord og Hundsted
Nútima
Túrbínuþjónusta
Viðgerðarþjónustu annast Héðinn hf
sími: 569 2122
MD VÉLAR EHF.
Stórási 4 • 210 Garðabæ
Sími: 567 2800 • 567 2606
Netfang: mdvelar&mdvelar.is
www.mdvelar.is
Fiski
FRETTIR
Auglýsingar
569 6623
SIMRAD
A KONGSBERG Company
MAXIMIZING YOUR PERFORMANCE AT SEA
www.simrad.is
Simrad skanner
4ft eða 6ft
Nýir radarar ffá SIMRAD eru komnif á markaðinn.Eru þeir
með sendi og móttökubúnað í svokölluðum “svörtum kassa”,
með sér stjómborði og hægt er að velja um flatskjái 17", 19"
eða 23"
Radararnir koma bæði með eða án IMO samþykktar og þá er
hægt að fá í margskonar útfærslu svo sem ATA 10 skipa plott
og með ýmsa tengimöguleika
FRIÐRIKA. JÓNSSON EHF
Eyjarslóð 7, 121 Reykjavik, Sími 552 2111, Fax 552 2115, www.faj.ls
eirikur(a:faj.is, ogmundurffl faj.is, georgfá faj.is, svavar@faj.is