Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2002, Page 123

Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2002, Page 123
Fellamaöur á Fjarðaröldu Hér er verið að lýsa sama atburði og rakin var eftir dómabókinni.Þar ber nokkuð mikið á milli. Gísli í Skógargerði segist hafa sína sögn beint frá nafna sínum í Meðalnesi og er annaðhvort að Gísli Sig- fússon hefur „hagrætt“ staðreyndum eða Gísli í Skógargerði hefur ekki munað rétt frásögn hans. Hið síðara er mjög líklegt. Þessi atburður gerðist fyrir minni Gísla í Skógargerði og hann mun hafa skráð þáttinn um nafna sinn í Meðalnesi skömmu fyrir eða um 1960, þá kominn undir áttrætt. Hefur þá verið farið að fyrnast yfir þessa atburði og sögn Gísla Sigfússonar orðin gömul (hann lést 1919). Þá er vart að efa að sögusagnir hafa fljótlega komist á kreik um þetta atvik og kunna þær að hafa haft áhrif á lýsingu Gísla í Skógargerði. Annars kemur lýsing hans á nafna hans nokkuð vel heim við réttarskýrslur svo og frásögn af málarekstri. Svið atburða og tildrög er hinsvegar ólíkt. Þeir sem Gísli vinnumaður á Birnufelli átti við að skipta voru danskir: faktorinn, verslunarþjónninn, sýslumaðurinn, allt voru þetta Danir. Þó dagur frelsishetjunnar og foringjans, Jóns Sigurðssonar, væri að kveldi kominn var merki hans haldið á lofti af miklum krafti, ekki síður á Austurlandi en annarstaðar. Því er ekki að undra þó Candídat Páli Vigfússyni hlypi kapp í kinn þegar þessi öfl settust að íslenskum vinnu- manni, sveitunga hans, röskleika grenja- skyttu í Fellum. „Þama kom þjóðarmetn- aðurinn fram og andúðin við Dani,“ segir Gísli í Skógargerði (sbr. hér á undan) og er það áreiðanlega rétt. Margt hafði vissulega breyst frá því Stefán prestur í Vallanesi tók Djúopavogskaupmann til bæna. Röskum tveim öldum síðar svífur andúð á danska valdinu þó enn yfir vötnum svo sem glögg- lega kemur fram í varnarræðu Páls Vigfús- sonar. Vera má að þessi andúð eða frelsis- hugsjón hafi átt þátt í að móta frásögnina eins og hún birtist í þætti Gísla í Skógar- gerði. Hér verður ekki gerð frekari tilraun til að skýra misræmi þessara frásagna enda yrði þá að fást við þá spurningu hvernig þjóðsögur verði til en það er ekki á færi þess sem hér pikkar á lyklaborð. Sögulok Eins og komið hefur fram var Gísli Sigfússon í héraði dæmdur í sekt og til að greiða skaðabætur, alls 57 krónur. Mál- færslulaun við Landsyfirrétt námu 24 krón- um. Er þetta kostnaður sem nemur 81 krónu. Eru þá ótalin málfærslulaun Páls Vigfússonar. Ef að líkum lætur hefur hann ekki verið harður innheimtumaður. I bréfi Gísla til Sigmundar Matthíassonar kemur fram að hann hafi greitt Páli 10 krónur vegna ferðar á Seyðisfjörð í málinu gegn Thostrup. Þess skal getið hér að skv. verðlagsskrá 1880-1881 var kýrin metin á tæpar 83 krónur, loðin og lembd ær á 14 og sauður 3-5 vetra á rúmar 17 krónur. Gísli hefur þá þurft að reiða af höndum eina sex eða sjö slíka sauði upp í þessar skuldir. Gísli í Skógargerði getur þess að Páll á Hallormsstað hafi gengist fyrir samskotum til að forða Gísla Sigfússyni frá tugthúsvist. Ekki hefur tekist að finna neina aðra heimild um þetta en engin ástæða er þó til að rengja frásögnina. Gísli Sigfússon var ungur og einhleypur þegar þessi saga gerðist og eftir því sem Gísli í Skógargerði segir var nafni hans á þeim aldri fremur laus í rásinni. Má því vel vera að honum hafí orðið féskylft er ljúka átti greiðslum. En þess var ekki langt að bíða að Gísli Sigfússon staðfesti ráð sitt. Haustið 1881 kvæntist hann fyrri konu sinni, Sigríði Oddsdóttur frá Hreiðarsstöðum. Var hann upp frá því vel virtur bóndi í Fellum, síðast í Meðalnesi. 121
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148
Page 149
Page 150
Page 151
Page 152
Page 153
Page 154
Page 155
Page 156
Page 157
Page 158
Page 159
Page 160
Page 161
Page 162
Page 163
Page 164

x

Múlaþing: byggðasögurit Austurlands

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Múlaþing: byggðasögurit Austurlands
https://timarit.is/publication/1153

Link to this issue: 29. hefti (01.01.2002)
https://timarit.is/issue/419649

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.

29. hefti (01.01.2002)

Actions: