Morgunblaðið - 09.09.2021, Side 62

62 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 9. SEPTEMBER 2021
Opið
streymi
Sérstakir formannaþættir í aðdraganda kosninga
eru farnir af stað og á morgun situr
Sigmundur Davíð
Gunnlaugsson
formaður Miðflokksins fyrir svörum
Leiftrandi umræða sem þú skalt ekki láta fram hjá þér fara
mbl.is/dagmal
10. sept.
Helgi Snær Sigurðsson
helgisnaer@mbl.is
„Það má eiginlega segja að ég sé listrænn
leikhússtjóri,“ svarar Björk Jakobsdóttir,
leikstjóri, leikkona og leikskáld, þegar hún
er spurð að því hvaða starfi hún gegni í
Gaflaraleikhúsinu í Hafnarfirði. „Ég og
Lárus Vilhjálmsson erum í daglegum
rekstri, hann er meira með miðasöluna, pen-
ingana og umsóknirnar og ég meira í list-
rænu deildinni.“
Á morgun, 10. september, verður Bíddu
bara, fyrsta sýning ársins, frumsýnd í leik-
húsinu. Leikstjóri hennar er Ágústa Skúla-
dóttir og höfundar og flytjendur Björk,
Selma Björnsdóttir og Salka Sól Eyfeld.
„Við ætluðum að vera löngu búnar að frum-
sýna, það átti að frumsýna í janúar og svo
var því frestað fram í apríl. Þetta er svolítið
skrítið; maður er alltaf að æfa upp eitthvert
verk sem samt hefur ekki náð að setjast í
kroppinn á manni af því við höfum ekki
fengið neina áhorfendur. Við erum voðalega
glaðar að geta loksins fengið að vera með
einhvern í salnum,“ segir Björk. Henni hafi
þótt erfitt að láta sýninguna malla svona
lengi í kófinu en nú sé búið að prófa sýn-
inguna á gestum og þeir hafi sem betur fer
hlegið. „Það er ekkert víst að þetta klikki,“
segir Björk kímin.
Reynsla, ýkjur og lygi
Björk, Selma og Salka skrifuðu saman
Bíddu bara og voru lögin samin í samstarfi
við Karl Olgeirsson, sex talsins. „Við notum
eigin nöfn í sýningunni þannig að við byggj-
um þetta að mörgu leyti á eigin reynslu og
eins og maður gerir í uppistandi og gríni þá
heimfærir maður bara, lýgur pinkulítið og
ýkir til að gera hlutina skemmtilega,“ segir
Björk og er í framhaldi spurð hvort sýn-
ingin sé uppistand. Hún segir ekki um eig-
inlegt uppistand að ræða heldur það sem
kallað er á ensku „variety show“. „Þetta eru
senur, lög og bútar þar sem við tölum við
salinn og hver við aðra. Þetta er í bland
senur, lög, uppistand og öll þau meðul sem
okkur dettur í hug að nota til að tala um
okkar hluti.“
Björk er spurð frekar út í umfjöllunarefni
þeirra Selmu og Sölku í sýningunni og segir
hún þær tilheyra ólíkum kynslóðum. „Við
stöndum hver fyrir sína kynslóðina: Salka
er að byrja í barneignum, Selma búin að
vera fráskilin með unglinga í sjö aukastörf-
um og ég er komin á breytingaskeiðið, búin
að vera gift sama karlinum í hundrað ár,“
segir Björk og blaðamaður getur ekki annað
en hlegið að þessari lýsingu. „Við speglum
aðeins ólíka hluti þótt við eigum líka margt
sameiginlegt. Við erum að tala um þetta;
barneignir, instagram-pressuna og ungar
konur, skilnaðinn, breytingaskeiðið og svo
heitir þetta Bíddu bara af því að við Selma
erum „bíddu bara“-sérfræðingar Sölku í öll-
um ráðleggingum. „Já, bíddu bara þangað
til þú færð grindargliðnun, bíddu bara
þangað til þú skilur,““ segir Björk. Björk
segir „bíddu bara“-ráðleggingarnar alltaf
gerðar af góðum hug, tilgangurinn alltaf að
hjálpa en verði þó stundum yfirþyrmandi.
Öll með bullandi kvíða
Björk segir sýninguna höfða til fólks frá
unglingsaldri og upp úr. Unglingsins,
mömmu og ömmu og auðvitað stráka og
karla líka. „Við erum í gríni og gleði en það
eru erfiðar tilfinningar þarna á bak við,“
segir Björk um sýninguna. Það sé stundum
erfitt að verða miðaldra, börnin fari að
heiman og því fylgi einmanaleiki. Það sé
erfitt að geta ekki eignast börn og erfitt að
skilja. „Og við erum öll með bullandi kvíða,“
bætir Björk við. Öll séum við að moka sama
skítinn en gleðin þó alltaf í öndvegi í sýn-
ingunni. Á tímum samfélagsmiðla þar sem
allir virðist yfir sig hamingjusamir sé nauð-
synlegt líka að tala um gyllinæð. Blaðamað-
ur tekur undir með Björk að gyllinæð fái
ekki nógu mikla athygli og nauðsynlegt að
fjalla betur um hana.
Frábært listrænt teymi
Í lok september fara fram prufur í
Gaflaraleikhúsinu fyrir börn á aldrinum sjö
til tíu ára fyrir leikritið Langelstur að eilífu
sem byggt er á bók Bergrúnar Írisar Sæv-
arsdóttur. Björk skrifar leikgerðina og leik-
stýrir sýningunni og hinn ástsæli Sigurður
Sigurjónsson fer með aðalhlutverkið, leikur
Rögnvald gamla sem er 96 ára og er í fyrsta
bekk grunnskóla. Í sama bekk er Eyja sem
er sex ára og fimm börn á aldrinum 7-10
ára verða valin í önnur hlutverk með pruf-
um í lok þessa mánaðar. Skráning í þær fer
fram á vef Gaflaraleikhússins, gaflara-
leikhusid.is, undir flipanum „næstu sýn-
ingar“.
Chantelle Carey semur dansa og sviðs-
hreyfingar og Hallur Ingólfsson tónlistina
og því valinn maður í hverju rúmi. „Ég er
með frábært listrænt teymi með mér og við
vorum svo glöð og stolt að fá Sigga Sigur-
jóns með okkur í þetta,“ segir Björk. Hún
segir Sigga Hafnfirðing og því stutt fyrir
hann að fara yfir í Gaflaraleikhúsið. Æfing-
ar hefjast um miðjan október og stefnt að
því að frumsýna verkið í janúar.
Verk eftir Gunnar og nýtt nám
Ekki er allt upptalið því á næsta ári hefj-
ast æfingar á nýju verki eftir Gunnar
Helgason, Drottningin sem kunni allt
nema … en samnefnd bók með myndum
eftir Rán Flygenring er nýkomin út. Mun
Gunnar fá brúðumeistarann Bernd Ogrod-
nik og Rán með sér í lið til að skapa litríka
veröld fyrir yngstu áhorfendurna. Er ætl-
unin að frumsýna verkið í mars. „Þannig að
við erum með endalaust af stórsnillingum
með okkur,“ segir Björk, glöð í bragði.
Að lokum ber svo að nefna nýtt nám sem
verður í boði í leikhúsinu, undirbúningsnám
fyrir ungt sviðslistafólk, 18 til 24 ára, sem
stefnir á framhaldsnám í sviðslistum. Björk
verður þar meðal kennara og segir námið
enda með uppsetningu á glæsilegum söng-
leik. Aðrir kennarar eru Chantelle Carey
danshöfundur og Guðlaug Ólafsdóttir söng-
kennari.
„Við leggjum áherslu á leikrit fyrir ungt
fólk og börn og með ungu fólki eigum við
við fólk á aldrinum 13 til 30 ára,“ segir
Björk. Náminu er skipt í tvær annir og nær
yfir allan veturinn en frekari upplýsingar
má finna á vef leikhússins.
Björk hefur starfað mikið með börnum og
ungu fólki og segir það hugsjónastarf að ala
upp framtíðarsnillinga fyrir íslensku sviðs-
listasenuna. Með náminu geti ungt fólk búið
sig undir framhaldsnám og prufur, meðal
annars, og kynnst öðrum ungum listamönn-
um. Námið sé vettvangur til að þroska sig,
mynda tengslanet og undirbúa sig fyrir
framhaldsnám, hvort heldur er á Íslandi eða
erlendis.
Inntökupróf verða haldin 11.-15. sept-
ember kl. 16 til 20 og þarf að skrá sig í þau
á vef leikhússins.
Gleðileikur Selma, Salka og Björk í sýningunni Bíddu bara sem frumsýnd verður á föstudag.
Grindargliðnun og gyllinæð
- Gaflaraleikhúsið hefur leikárið með Bíddu bara - Prufur fyrir börn sem vilja leika í Langelstur
að eilífu með Sigga Sigurjóns í aðalhlutverki - Undirbúningsnám í vetur fyrir ungt sviðslistafólk
Kynbundið
ofbeldi í íslensk-
um þjóðsögum er
yfirskrift erindis
sem haldið er í
Landnámssýn-
ingunni í dag kl.
17. Þar ræðir
Dagrún Ósk
Jónsdóttir, dokt-
orsnemi í þjóð-
fræði við HÍ,
niðurstöður rannsóknar sinnar á
birtingarmyndum kvenna í íslensk-
um þjóðsögum. „Þá einkum um of-
beldi gegn konum, í hvernig sögum
það birtist, hvaða tilgangi þessar
sögur gætu hafa þjónað og hvort
það hefur áhrif hver segir söguna
og hverjum. Þá verður umræðan
tengd viðhorfum til kynferðislegs
ofbeldis í samtímanum. Þegar þjóð-
sögurnar eru skoðaðar út frá nýj-
um hugmyndum má sjá hversu rót-
grónar hugmyndir og viðhorf til
ofbeldis eru í raun, en kynbundið
ofbeldi er rótgróið vandamál í
íslensku samfélagi,“ segir í tilkynn-
ingu. Bent er á að í þjóðsögum megi
finna vísbendingar um heimsmynd
og gildi samfélagsins. „Í mörgum
sögnum er augljóst að konur hafa
sjaldnast vald til að segja nei við
karlmenn. Þegar þær gera það,
hefnist þeim fyrir, þær eru neyddar
í hjónaband, drepnar eða þeim
nauðgað.“ Íslensku þjóðsögunum
var að stórum hluta safnað á seinni
hluta 19. aldar og fyrri hluta 20.
aldar. „Þeim var langflestum safn-
að af körlum, fyrir utan hið stór-
merkilega safn Torfhildar Þ. Hólm
og er áhugavert að sjá hvernig of-
beldið birtist á ólíkan hátt í safninu
hennar.“ Viðburðurinn tekur um
klukkustund. Aðgangur er ókeypis.
Kynbundið ofbeldi í íslenskum þjóðsögum
Dagrún Ósk
Jónsdóttir
RVK Feminist Film Festival (RVK FFF) verður haldin í
þriðja sinn í janúar á næsta ári og verða sýndar kvik-
myndir eftir kvenkyns leikstjóra og sérstök áhersla lögð
á hinsegin málefni, kvikmyndagerðarkonur af öðrum
kynþætti en hvítum, förðun fyrir tæknibrellur, kvik-
myndatónlist eftir konur, nýja Metoo-byltingu á Íslandi
og kynbundið ofbeldi í nánum samböndum, skv. tilkynn-
ingu. Stuttmyndakeppnin Systir verður haldin að venju
og öllum sem skilgreina sig sem konur eða kynsegin vel-
komið að senda mynd í keppnina. Opnað verður fyrir
umsóknir 9. september á Filmfreeway.com og hægt
verður að senda inn stuttmyndir til aðfangadags. Sólrún Freyja Sen er
verkefnastjóri hátíðarinnar.
Sólrún Freyja Sen
Opnað fyrir umsóknir hjá RVK FFF