Morgunblaðið - 21.10.2021, Síða 68

VIÐTAL
Silja Björk Huldudóttir
silja@mbl.is
„Orðið aiôn kemur úr grísku og vísar,
ásamt orðunum kairos og chronos, í
þrjár mismunandi tegundir af tíma.
Aiôn vísar samtímis til óendanleikans
og lífs manneskjunnar, sem kallaðist
vel á við hugmyndir okkar þegar við
þróuðum verkið,“ segir tónskáldið
Anna Þorvaldsdóttir sem ásamt
danshöfundinum Ernu Ómarsdóttur
hefur skapað kóreógrafíska sinfón-
íska sviðsverkið Aiôn sem dansarar
Íslenska dansflokksins og hljóðfæra-
leikarar Sinfóníuhljómsveitarinnar
flytja í Eldborg Hörpu í kvöld kl. 20.
Hljómsveitarstjóri er Anna-Maria
Helsing. Dansarar eru Ásgeir Helgi
Magnússon, Charmene Pang, Emilía
Benedikta Gísladóttir, Erna
Gunnarsdóttir, Félix Urbina
Alejandre, Shota Inoue, Sigurður
Andrean Sigurgeirsson og Una
Björg Bjarnadóttir.
Lífrænt sköpunarferli
Hvernig kom það til að þið fóruð að
vinna saman?
„Gautaborgarhljómsveitin pantaði
af mér stórt tónverk á sínum tíma
fyrir Point-tónlistarhátíðina og þá
kviknaði sú hugmynd að spennandi
væri að vera líka með kóreógrafíu,“
segir Anna og tekur fram að hún hafi
umsvifalaust leitað til Ernu, „því hún
er náttúrlega snillingur,“ segir Anna
og bætir við: „Við Erna eigum mjög
fallega listræna samleið.“
Þekktust þið áður en samstarfið
hófst?
„Nei, en ég hafði áður verið að
dansa heima í stofu og fá innblástur
og gæsahúð við tónlistina hennar
Önnu,“ segir Erna. „Og ég hafði fallið
í stafi á dansssýningum Ernu og svo
kynnti Arnbjörg María Danielsen
okkur í persónu,“ segir Anna.
Af hverju náið þið svona vel saman
sem samstarfsfélagar?
„Það er góð spurning. Ég veit það
ekki. Kannski skýrist það af stjörnu-
merkjunum,“ segir Erna kímin.
„Að vissu leyti höfum við mjög
svipaða sýn á listina, en líka ólíka sem
skapar fallega dýnamík,“ segir Anna
og tekur fram að þær Erna beri
mikla virðingu hvor fyrir annarri.
„Samvinna okkar hefur einkennst af
mjög lífrænu sköpunarferli. Við átt-
um ótrúlega góð samtöl um bak-
grunnshugsunina og vorum alltaf á
sömu blaðsíðu þegar kom að út-
færslu,“ segir Anna.
Anna dansaði fyrir Ernu
„Þetta eru ekki bara tónleikar og
ekki bara dans, heldur lýsum við
verkinu sem kóreógrafísku sinfón-
ísku sviðsverki þar sem listformin
blandast algjörlega saman. Þar við
bætist vídeóverk eftir Valdimar
Jóhannsson og Pierre-Alain Giraud.
Dansararnir eru ekki uppi á sviði og
hljómsveitin í gryfju heldur deila
dansararnir og hljóðfæraleikararnir
sviðinu saman og skapa verkið. Það
krafðist öðruvísi samvinnu af okkur
Ernu,“ segir Anna og rifjar upp að
það hafi tekið hana hálft annað ár að
semja tónlistina. „Á þeim tíma vorum
við Erna stöðugt að tala saman og ég
varð mjög innblásin af hennar list-
rænu nálgun. Þegar tónlistin var
komin varð síðan auðveldara fyrir
Ernu að koma inn með hreyfing-
arnar,“ segir Anna. „Meðan Anna var
að semja heimsótti ég hana til Lond-
on þar sem hún sýndi mér teikningar
af verkinu meðan hún var að útskýra
tónlistina fyrir mér. Tónlist hennar
er svo líkamleg að hún dansaði nán-
ast tónlist sína fyrir mér,“ segir Erna
og tekur fram að það hafi veitt sér
mikinn innblástur að hreyfiefni
verksins sem hún skapaði í samvinnu
við dansarana. „Mér finnst mjög
áhugavert að heyra frá Ernu að ég
hafi verið að dansa því ég upplifði það
ekki þannig,“ segir Anna.
Boðið inn í heilagt rými
Verkið var frumflutt af Sinfóníu-
hljómsveit Gautaborgar og Íslenska
dansflokknum í Tónlistarhúsinu í
Gautaborg í maí 2019. Krefst það
mikillar aðlögunar að setja verkið
núna upp í Eldborg Hörpu?
„Þegar verkið var alveg nýtt og
áður en við fórum til Gautaborgar
náðum við æfingu í Eldborg með Sin-
fóníuhljómsveit Íslands,“ segir Anna.
„Þar tóku hljóðfæraleikararnir virk-
an þátt í fyrstu tilraununum sem við
vorum að gera með dönsurunum. Og
þar gerðust strax galdrar,“ segir
Erna. „Sýningin mun alltaf vera að-
löguð að þeirri hljómsveit sem spilar
hverju sinni,“ segir Anna og vísar þar
til hlutverks hljóðfæraleikaranna í
hreyfingum því tónlistin haldist alltaf
sú sama. „Svo þurfum við auðvitað að
aðlaga verkið að nýju rými, enda Eld-
borg allt öðruvísi en sviðið í Gauta-
borg,“ segir Erna og bendir á að eitt
af því sem sé svo spennandi í verkinu
sé sá samruni sem verði milli hljóm-
sveitar og dansara þar sem hljóð-
færaleikarar taka þátt í hreyfiefninu
og öfugt.
„Á æfingunni með Sinfóníuhljóm-
sveit Íslands áður en dansflokkurinn
hélt til Gautaborgar vorið 2019 var
svo spennandi að prófa ýmsa ólíka
hluti. Hljóðfæraleikarar Sinfóníu-
hljómsveitarinnar voru svo opin og
jákvæð og til í að prófa miklu meira
en við bjuggumst við,“ segir Erna og
bendir á að það hafi ekki verið sjálf-
gefið. „Rýmið sem hljóðfæraleikari
hefur kringum hljóðfæri sitt er heil-
agt og því ekki sjálfsagt að dansari
fari inn í það rými. En strax á fyrstu
æfingu náðu dansararnir og hljóð-
færaleikararnir svo góðri tengingu
og hljóðfæraleikararnir buðu döns-
urunum inn í þetta rými sitt, sem var
ótrúlega fallegt að sjá,“ segir Erna.
„Formið sinfóníuhljómsveit er að
vissu leyti mjög niðurnjörvað og þau
sem spila í sveitunum eru ekki öll vön
að taka þátt í svona sýningum. Við
vorum því meðvitaðar um það frá
byrjun að það yrði að vera boð um
þátttöku, ekki krafa,“ segir Anna og
bendir á að fyrir vikið hafi skapast
mikið traust í hópnum.
Burðast með farangur kynslóða
Í kynningu á verkinu er talað um
að það sé innblásið af abstrakt hugs-
un um tímann og ferðalagi milli
vídda. Hvernig birtist þetta?
„Við Erna deilum þessari abstrakt
nálgun á listinni. Yfirleitt þegar við
erum að vinna erum við með mjög
sterkar hugmyndir um hvað listin er
og verkin okkar, en það er aldrei mat-
að ofan í áhorfendur heldur birtist
fremur með abstrakt hætti. Grund-
vallarhugmyndin að verkinu sem tit-
illinn vísar í felur í sér tengingu við
tímann þar sem fólk getur til dæmis
heimsótt mismunandi tíma ævi sinn-
ar, ekki gegnum minningar heldur
með því að fara þangað. Við það verð-
ur til ákveðin togstreita því suma
staði viljum við heimsækja oftar en
aðra. Tíminn geymir mismunandi
minningar. Þetta var sterk grunn-
hugmynd á bak við verkið. Þetta end-
urspeglast á vissan hátt í köflunum
þremur sem verkið er í. Í fyrsta kafl-
anum ríkir ákveðin óvissa hvar þú ert
meðan þú ert ekki búinn að átta þig á
því að þú getir farið hvert sem er. Í
öðrum kaflinum kemur ákveðin
kyrrð og í lokakaflanum birtist
ákveðið sjálfstraust og öryggi. Þetta
er hægt að hugsa um þetta með tilliti
til æviskeiðs og staðsetningar, en
auðvitað er þetta fyrst og fremst list-
ræn hugsun sem knýr sköpunarferlið
áfram,“ segir Anna. „Þegar Anna var
búin að veita okkur uppkast að tón-
listinni komu alls kyns myndir og til-
finningar, t.d. sú mynd að vera að
burðast með farangur kynslóða, nún-
ingar, sátt, flæði og gamlar vélar.
Dansararnir eru á sífelldu ferðalagi
verkið á enda,“ segir Erna og tekur
fram að tíminn sé bæði margræður
og óræður og alls ekki línulaga. „Við
getum flest verið sammála um að við
séum að skynja tímann og eilífðina
með öðrum hætti eftir Covid sem
dæmi,“ segir Erna.
Eru fleiri sýningar fyrirhugaðar?
„Já, við munum sýna verkið á Arc-
tic Arts í Harstad með sinfóníu-
hljómsveitinni í Norður-Noregi,“
segir Erna. „Og í Finnlandi,“ segir
Anna og bendir á að kófið hafi sett
ákveðið strik í alla framtíðar-
skipulagningu, en hún reiknar með
að fleiri hljómsveitir muni vilja setja
verkið á efnisskrá sína.
Sjáið þið fyrir ykkur að vinna fleiri
sviðsverk saman?
„Ég vona það,“ segir Erna. „Ég
held að við séum báðar búnar að fá
fullt af hugmyndum að frekara sam-
starfi sem gaman væri að útfæra,“
segir Anna að lokum.
Tímaskyn Dansarar Íslenska dansflokksins ásamt Sinfóníuhljómsveit Íslands og Önnu-Mariu Helsing stjórnanda.
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Dúó Anna Þorvaldsdóttir tónskáld og Erna Ómarsdóttir danshöfundur.
„Eigum fallega listræna samleið“
- Aiôn eftir Önnu Þorvaldsdóttur og Ernu Ómarsdóttur flutt í Eldborg Hörpu í kvöld - „Lýsum
verkinu sem kóreógrafísku sinfónísku sviðsverki þar sem listformin blandast algjörlega saman“
68 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 21. OKTÓBER 2021