Morgunblaðið - 04.11.2021, Síða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 4. NÓVEMBER 2021
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Á þriðjudag
var víða
gengið til
kosninga í Banda-
ríkjunum. Helstu
kosningarnar áttu
sér stað í Virginíu
og New Jersey, þar
sem kosið var um
ríkisstjóra, önnur
helstu embætti ríkjanna og þing
þeirra. Auk þess var víða kosið
um borgarstjóra, borgarstjórnir
og aukakosningar um tvö þing-
sæti á Bandaríkjaþingi.
Skemmst er frá því að segja að
Demókrataflokkurinn, flokkur
Bidens Bandaríkjaforseta, galt
afhroð í kosningunum, sem vel-
flestir líta á sem dóm yfir fyrstu
10 mánuðum hans í forsetaemb-
ætti. Sömuleiðis telja margir að í
útkomunni felist fyrirboði um
kosningarnar í nóvember 2022,
þegar kosið verður um öll 435
sæti í fulltrúadeild Bandaríkja-
þings og 34 af 100 sætum öld-
ungadeildarinnar.
Í fréttaskýringu Washington
Post, sem fylgir demókrötum að
málum, sagði að demókratar
gætu aðeins glaðst yfir einu í
kosningunum: að ósigurinn hefði
verið svo víðtækur og voðalegur,
að hann skildi ekkert rúm eftir
fyrir afsakanir, undanbrögð eða
deilur um hverjum væri um að
kenna. Þeir gætu engum um
kennt nema sjálfum sér og að þar
beindust sjónir fyrst og fremst
að Biden, bæði fyrir það sem
hann hefði gert og hitt sem hann
hefði látið ógert.
Biden var hins vegar víðs
fjarri meðan ógæfan dundi yfir.
Hann sat með lokuð augun á
loftslagsráðstefnunni í Glasgow
og lái honum hver sem vill.
Þegar þetta er ritað er enn
óljóst hver hefur sigur í rík-
isstjórakosningum í New Jersey
og afar mjótt á munum. Hins
vegar hafði nýgræðingurinn og
repúblikaninn Glenn Youngkin
betur í ríkisstjórakosningum
Virginíu og lagði þar að velli vel
tengdan reynslubolta demó-
krata. Bæði þessi ríki hafa verið
rækilega merkt demókrötum um
áraraðir; Biden sigraði í þeim
báðum með miklum mun og
frambjóðendur demókrata hófu
kosningabaráttuna með miklum
yfirburðum í skoðanakönnunum.
Það forskot þurrkaðist út á
nokkrum vikum og við blasir að
demókratar hafa misst þar allt
að fjórðungsfylgi kjósenda, sem
þeir hafa til þessa gengið að vís-
um.
Demókratar töpuðu ekki
vegna þess að þá skorti fé. Þvert
á móti voru kosningasjóðir
þeirra stútfullir og þeir vörðu
mun meira fé í kosningabarátt-
una en repúblikanar í nær öllum
kosningum þriðjudagsins. Þeir
töpuðu ekki heldur vegna þess að
þeir væru með afleita frambjóð-
endur. Öðru nær, því þeir tefldu
víðast fram vönum og vel þekkt-
um frambjóðendum með traust
bakland. Og ekki töpuðu þeir
vegna Donalds
Trumps, sem var
ekki á neinum kjör-
seðli og raunar
áberandi að hann
beitti sér ekki í
kosningabarátt-
unni.
Það er nánast
brjóstumkennan-
legt að fylgjast með burtskýr-
ingum demókrata á ósigrinum í
óteljandi umræðuþáttum og
blaðagreinum vestanhafs. Ungu
kjósendurnir skiluðu sér ekki og
þeir gömlu víst ekki heldur,
framboðslistarnir voru annað-
hvort of fjölmenningarlegir eða
of lítið, kjósendur voru haldnir
kynþáttaandúð eða þá að þeir
gleymdu að kjósa eftir litar-
hætti, frambjóðendur demó-
krata of örlátir á almannafé eða
of nískir.
Svarið er mun einfaldara en
demókratar vilja játa. Það er
einfaldlega það, að Joe Biden og
demókratar hafa staðið sig frá-
munalega illa við stjórn landsins
undanfarna 10 mánuði, þrátt
fyrir fögur fyrirheit um að allt
félli í ljúfa löð eftir að skipt væri
um húsbónda í Hvíta húsinu. Það
hefur ekki farið fram hjá kjós-
endum og þeir komu óánægju
sinni á framfæri í kjörklefanum,
Bandaríkjamenn eru flestir
ánægðir með Bandaríkin, jafnvel
svo sumum þykir nóg um, en
undanfarna mánuði hafa þeir
ekki haft mikið til þess að vera
ánægðir með. Enn síður þykir
þeim gaman þegar valdhafarnir
þreytast ekki á því að tala landið
niður um stórt og smátt, aðallega
að því er virðist til þess að kaupa
sér frið gagnvart róttækustu öfl-
unum í Demókrataflokknum.
Niðurlægingin í Afganistan og
uppgjöfin fyrir Talíbönum féll
fæstum Bandaríkjamönnum í
geð. Fullyrðingar um að landið
sé gegnsýrt af kerfisbundnu
kynþáttahatri ríma illa við
reynslu flestra, hvað þá að mikill
stuðningur væri fyrir því að lög-
gæsla yrði skipulega fjársvelt á
sama tíma og glæpatíðni hefur
aukist verulega í fyrsta sinn í
mannsaldur. Þeir er ekki heldur
margir hrifnir af því að landið
verði fest í varanlegum sótt-
varnaaðgerðum. Allt þetta er
tengt stjórn demókrata.
Enn síður að þúsundum millj-
arða Bandaríkjadala sé sóað í
gæluverkefni villta vinstrisins í
Demókrataflokknum undir því
yfirvarpi að það sé eina leiðin til
þess að snúa hagkerfið í gang.
Þeir vita betur og finna á eigin
skinni þegar verðbólgan fer af
stað, kaupmáttur snarminnkar,
atvinnuþátttaka glæðist ekki á
ný og ójafnvægi í hagkerfinu
eykst. Heimilin í landinu skuld-
setja sig ekki upp í rjáfur bara af
því að vextir eru lágir og skilja
ekki af hverju það þykir betri
hugmynd í Hvíta húsinu.
Skilaboð kjósenda voru skýr.
Hvort Biden og demókratar átta
sig á þeim er önnur saga.
Joe Biden og
demókratar hafa
staðið sig frámuna-
lega illa við stjórn
landsins undanfarna
10 mánuði}
Afhroð demókrata
R
étt fyrir kosningar skrifuðum við
Ragnar Þór Ingólfsson formaður
VR greinina Saga um staðfestan
glæp gegn þjóðinni sem fjallar
um efni skýrslu sem liggur inni í
félagsmálaráðuneytinu og hefur ekki enn feng-
ist birt.
Í stuttu máli leiðir skýrslan í ljós hversu víð-
tæk og skelfileg áhrif verðtryggingarinnar á
heimilin og þjóðfélagið allt hafa verið.
Hún staðfestir algjörlega málflutning okkar
sem barist höfum gegn verðtryggingu neyt-
endalána og sýnir í raun fram á meiri skaða en
jafnvel við töldum.
Í stuttu máli staðfestir skýrslan að verð-
tryggingin hreinlega valdi verðbólgu og háum
stýrivöxtum auk þess að hafa gríðarleg áhrif á leiguverð
og stöðuga hækkun þess.
Verðtryggingin er þannig ekki nauðsyn vegna verð-
bólgu, heldur er hún hreinlega einn helsti orsakavaldur
hennar og þótt aðrir þættir spili vissulega inn í, þá gerir
verðtryggingin bara illt vera.
Verðbólga á Íslandi er ekki náttúrulögmál, hún er
heimatilbúin. Hvert og eitt okkar má alveg ímynda sér
hvernig lífið hefði verið betra og auðveldara á Íslandi ef
verðbólga hefði ekki alltaf verið eins mikil og sagan sýnir.
Fólkið, heimilin í landinu, eru ekki ótæmandi auðlind
fyrir fjármálakerfið. Það erum „við“ sem erum þjóðfélag-
ið og það er kominn tími til að stjórnvöld sýni það með því
að forgangsraða í „okkar“ þágu, en ekki banka og fjár-
málafyrirtækja. Hagnaður bankanna fer enn
hækkandi. Um mitt ár var samanlagður hagn-
aður þeirra frá hruni orðinn 900 milljarðar og
nú hafa a.m.k. 60 milljarðar bæst við.
Þetta fé verður ekki til úr engu. Það kemur
frá okkur, fólkinu í landinu, í formi okurvaxta
og verðtryggingar og það er látið eins og þeir
sem eiga að gæta hagsmuna fólksins í landinu,
séu bara algjörlega valdalausir gagnvart
þessu, eins og þetta sé eitthvert náttúrulög-
mál, en svo er ekki.
Hvernig getur það staðist að fyrirtæki sem
sýna stjarnfræðilegan hagnað geti hækkað
verðskrána sína?
Athugið að neytendur eru algjörlega varn-
arlausir gagnvart þessum aðgerðum bank-
anna, því ef þeir beygja sig ekki undir vöndinn, eru þeir
einfaldlega að lokum sviptir heimilum sínum.
Hver er samfélagsleg ábyrgð bankanna í heimsfar-
aldri?
Hver er samfélagsleg ábyrgð ríkisstjórnar í heimsfar-
aldri?
Við sem þjóð verðum að vinda ofan af þessari vitleysu
og krefjast þess að ráðamenn þjóðarinnar hætti að kyssa
vöndinn sem flengir hana og sýgur úr henni allan mátt.
Nú er mál að linni. Hingað og ekki lengra!
Við eigum öll að geta haft það gott í ríku landi.
Heimilin eru ekki fóður fyrir bankana!
Ásthildur Lóa
Þórsdóttir
Pistill
Glæpur gegn þjóðinni
Höfundur er þingmaður Flokks fólksins í Suðurkjördæmi.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
SVIÐSLJÓS
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
B
reytingum, sem verða við
bætta úrgangsmeð-
höndlun, fylgir aukinn
kostnaður og er nú gert
ráð fyrir að gjaldskrá Sorpu bs.
hækki um 31% í helstu flokkum á
næsta ári. Þetta kemur fram í
greinargerð fagsviða og B-hluta-
fyrirtækja borgarinnar, sem fylgir
frumvarpi að fjárhagsáætlun
Reykjavíkurborgar fyrir næsta ár.
Bent er á að Sorpa standi
ásamt samfélaginu á miklum kross-
götum varðandi úrgangsmál og lög-
gjöf til bættrar meðhöndlunar og
flokkunar á úrgangi hafi verið sam-
þykkt.
Í útskýringum segir að sam-
kvæmt lögum verði Sorpa að inn-
heimta raunkostnað af meðhöndlun
úrgangs og í því ljósi hafi gjald-
skrár félagsins verið teknar til
gagngerrar endurskoðunar. Ný
gjaldskrá taki gildi 1. janúar næst-
komandi, gjaldskrárliðum verði
breytt til hækkunar og aukast
tekjur Sorpu um 29% til að mæta
samsvarandi auknum kostnaði við
bætta úrgangsmeðhöndlun. „Stefnt
er á að útflutningur á brennan-
legum úrgangi til orkuvinnslu hefj-
ist í einhverjum mæli á árinu 2022
og að urðun verði hætt í Álfsnesi í
lok árs 2023 [...],“ segir þar.
Fram kemur að þó svo að
heildarmagn neyslu og úrgangs-
strauma breytist ekki mikið, þá sé
ljóst að skipting á magni innan úr-
gangsflokka muni breytast töluvert
á árinu 2022, sem hafi bein áhrif á
rekstraráætlanir Sorpu með tilliti
til eyðingargjalda, hagræðingar
vinnsluferla og gjaldskrárbreyt-
inga. „Því skal taka það fram að
samspil stjórnenda SORPU, stjórn-
ar og eigenda hefur aldrei verið
jafn mikilvægt þar sem breytingar
eru fram undan og bregðast þarf
við þeim á skilvirkan og skipulagð-
an hátt,“ segir m.a. í greinargerð-
inni.
Áætlað er að launakostnaður
samlagsins muni hækka um 10,5%
á næsta ári. Fjárfestingar eru áætl-
aðar um 583 milljónir kr. og hefja á
framkvæmdir við byggingu endur-
vinnslustöðvar á Lambhagavegi.
Kostnaður vegna þess sem fellur til
á næsta ári er áætlaður 408 millj-
ónir kr. Mögulega verður að fjár-
magna framkvæmdina með lántöku
en annars verði eigendur að leggja
fram framlög til verkefnisins.
Kostnaður eykst verulega af
kjarasamningum við Eflingu
Í útskýringum á breytingum á
gjaldskrá Sorpu á næsta ári er m.a.
bent á að gas- og jarðgerðarstöðin í
Álfsnesi sé tekin til starfa og líf-
rænn úrgangur tekinn til vinnslu í
stýrðum iðnaðarferlum. Verð á
meðhöndlun úrgangsins hækkar
um næstu áramót til að úrgangs-
flokkurinn endurspegli raunkostn-
að.
Í öðru lagi er bent á að kjara-
samningar við stéttarfélagið Efl-
ingu feli í sér verulegan kostnaðar-
auka fyrir samlagið.
Þá hafi í þriðja lagi verið tekið
saman lögræðilegt álit fyrir Sorpu
með þeirri skýru niðurstöðu, að
skv. lögum um meðhöndlun úr-
gangs beri samlaginu skylda til
þess að innheimta raunverulegan
kostnað sem fellur til við alla með-
höndlun úrgangs. Stórfelldar breyt-
ingar á starfsemi samlagsins, sem
leiði af gangsetningu gas- og jarð-
gerðarstöðvarinnar, minni urðun og
útflutningi á úrgangi hafi leitt til
þess að raunverulegur kostnaður
„fyrir einstaka efnisstrauma“ hafi
breyst og því þurft að endurskoða
allar gjaldskrár samlagsins.
Sorpa á krossgötum
og hækkar gjaldskrá
Morgunblaðið/Eggert
Flokkunarstöð í Gufunesi Samkvæmt lögum verður Sorpa að innheimta
raunkostnað af meðhöndlun úrgangs og eru gjaldskrár til endurskoðunar.
Gert er ráð fyrir að framlög
Reykjavíkurborgar til Strætó
bs. á næsta ári verði um 2,5
milljarðar og heildarframlög
allra eigenda byggðasamlagsins
verða tæpir 4,2 milljarðar. Þetta
kemur fram í greinargerð B-
hlutafyrirtækja borgarinnar.
Í nýrri fjárhagsáætlun Strætó
er gert ráð fyrir 242 milljóna
taprekstri á næsta ári. Nú er
gert ráð fyrir að framlag ríkisins
2022 til Strætó skv. samkomu-
lagi verði það sama og í ár eða
um 906 milljónir kr.
Fram kemur að laun og launa-
tengd gjöld eru um 33% af
rekstrarkostnaði Strætó og er
áætlað að kostnaðarauki vegna
vinnutímastyttingar vakta-
vinnuhópa verði um 350 millj-
ónir kr. þegar hún verður að
fullu komin til framkvæmda.
Bregðast á við auknum kostnaði
og minni tekjum með hagræð-
ingu og lántöku. Kaupa á nýja
vagna fyrir allt að 400 millj. kr.
242 milljóna
taprekstur
ERFIÐ STAÐA STRÆTÓ