Morgunblaðið - 04.11.2021, Blaðsíða 39

ræddar en ekki stungið undir stól eins
og gert var. Ef allt væri með felldu
hefði síðan verið komist að sameig-
inlegri niðurstöðu eins og í aðdrag-
anda samþykktar bæjarstjórnar um
sama mál árið 2014. Þess í stað forð-
aðist núverandi bæjarstjórn í öllu
ferlinu að ræða beint við bæjarbúa
um þetta þýðingarmikla málefni.
Engu líkara en þeir óttist eigin sam-
borgara.
Mikilvægur úrskurður
Nú er beðið eftir úrskurði nefnd-
arinnar og þá gæti tvennt gerst. Beint
verði til bæjarstjórnar að taka upp
þráðinn við bæjarbúa með eðlilegum
samtölum við þá og afgreiða málið
upp á nýtt eftir það. Hin niðurstaðan
gæti orðið að þessi dæmalausu vinnu-
brögð bæjarstjórnar verði samþykkt
eins og Skipulagsstofnun lét sér
sæma að gera. Ef svo ótrúlega færi er
ljóst að þar með yrði gefið grænt ljós
á að bæjarstjórn Akureyrar geti lok-
að sig inni og þurfi ekki að hafa nokk-
urt samráð við almenning um málefni
sem skiptir íbúa miklu eins og raunin
er í þessu tilviki. Í kjölfarið gætu aðr-
ar sveitarstjórnir komist hjá að ræða
slík mál við sína umbjóðendur og gef-
ið sig alfarið að því að þjóna sérhags-
munum. Þá væru góð ráð orðin nokk-
uð dýr og vandséð hvernig löggjafinn
getur setið hjá og látið sig málið engu
varða.
Einkennileg staða
Hvað sem því líður er nú svo komið
að almenningur á Akureyri á ekki
annan kost í máli þessu en að snúa sér
til nefndar fyrir sunnan til að komast
að eigin bæjarfulltrúum og ræða við
þá á jafnræðisgrundvelli. Þeir hafa
lokað sig af innan bergmálslausra
veggja Ráðhússins og ansa bæj-
arbúum ekki nema kannski innan
þessara sömu múra og þá allt í leyni
en alls ekki fyrir opnum tjöldum. Get-
ur staðan orðið öllu snautlegri?
Höfundur er kaupmaður.
UMRÆÐAN 39
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 4. NÓVEMBER 2021
Aumingja ástkæra,
ylhýra málið okkar er
á stöðugu undanhaldi.
Það er sótt að því úr
öllum áttum. Orr-
ustan á samfélags-
miðlunum er nú þeg-
ar töpuð. Hluti af
spekinni þaðan, sem
ég hefi séð, er skrif-
aður á lélegri klám-
ensku, og það sem
ritað er á íslensku er meira og
minna skakkt og brenglað eins og
höfundarnir hafi enga málfræði
lært. Og eins og ég hefi áður
minnst á eru okkar fallegu ís-
lensku blótsyrði gleymd og grafin
og birtast þar næstum aldrei.
Nýjasta erlenda orðið sem sést
hefir mikið í fjölmiðlum er enska
orðið elite, sem orðabókin segir að
þýði úrval eða heldra fólk. Landar
okkar virðast nota orðið í víðari
skilningi yfir stóra hópa fólks,
fyrirtæki eða flokka. Við verðum
kannski tilneydd að taka orðið
elítu inn í íslenskuna. Það beygist
þá eins og spýta eða títa. Hitt orð-
ið í fyrirsögninni hér að ofan, klík-
an, er aftur á móti gott og gilt ís-
lenskt orð. Það er mikið notað
enda hafa klíka og klíkuskapur
verið viðloðandi og vinsælar at-
hafnir á okkar kæra landi í alda-
raðir.
Ég veit ekki hvort það eru árin
sem hlaðast upp á mig eða eitt-
hvað annað sem veldur því að ég
hef verið að hugsa um hvort ég
hafi tekið þátt í klíkuskap eða orð-
ið hans aðnjótandi á mínu ævi-
skeiði. Það fyrsta sem kemur upp
í hugann sem flokkast gæti undir
klíku að einhverju
leyti gerðist þegar ég
var 15 ára sendill hjá
skóbúð Hvannbergs-
bræðra. Þetta var á
árunum eftir stríðið
og skótau var
skammtað. Menn
urðu að framvísa
stofnauka nr. 13 til að
kaupa sér par.
Ég var skotinn í
stelpu í austur-
bænum. Hún átti
tvær eldri systur,
sem vantaði að kaupa sér nýjar
bomsur, sem voru ómissandi fyrir
kvenfólk á þeim árum. Sending
frá Ameríku hafði borist og átti
að byrja að selja bomsurnar á
vissum degi, en yfir þessu hvíldi
mikil leynd. Ég laumaði þessum
upplýsingum til minnar heittelsk-
uðu og systur hennar sem stóðu
við dyrnar á búðinni, fremstar í
röðinni, þegar salan hófst. Ég
fékk hvorki kossa né faðmlög í
laun frá stelpunni, en systurnar
sá ég eitt regnkvöld á rúntinum í
nýju bomsunum. Þær klöppuðu
mér á kollinn.
Það sem ég flokka undir klíku-
skap er það sem kallað var að
þekkja mann sem þekkir mann.
Það var sú aðferð sem oft dugði
best í dentíð og gerir eflaust enn.
Þá var ekkert talað um jafnrétti,
gagnsæi, kynjakvóta eða neitt
slíkt. Þannig fékk ég vinnuna í
hvalstöðinni þegar ég var tán-
ingur. Það var mjög eftirsótt að
komast í hvalinn og ég hefði ekki
komist þar að ef Kalli frændi
hefði ekki verið þar skrif-
stofustjóri. Það var unnið á vökt-
um allan sólarhringinn og maður
þénaði vel.
Fróðlegt er að skoða fyrirbærið
með bílnúmerin eins og það gekk
fyrir sig hér fyrr á árum, því þar
blómstraði klíkuskapurinn. Slegist
var um lág númer, en efnuðustu
fjölskyldurnar, sem fyrst eign-
uðust bíla, voru með lægstu núm-
erin. Kenningin var sú að eftir því
sem þú hafðir komist hærra í
þjóðfélagsstiganum varðstu að
hafa lægra bílnúmer. Bankastjór-
ar og aðrir góðborgarar gátu ekki
verið þekktir fyrir að aka í bifreið
sem var með meira en þriggja
tölustafa bílnúmer.
Jafnvel ungt fólk eins og við
eiginkonan, sem rétt vorum byrj-
uð að taka þátt í þjóðlífinu, vorum
með snert af bílnúmeraveikinni.
Þegar við eignuðumst okkar
fyrsta bíl útvegaði góður kunningi,
Gummi lögga, okkur flott númer,
R-4030, og forðaði okkur þannig
frá fimm tölustafa númeri. Kunn-
ingi minn, sem var efnaður fram-
kvæmdastjóri, bjó í Keflavík á
þeim árum. Keyrði hann á glæsi-
legum Packard. Bænum var þá út-
hlutað sínum eigin bókstaf fyrir
bílnúmer, en fram að þeim tíma
notuðu þeir G-númer (Gullbringu-
og Kjósarsýsla). Kunningi minn
náði í Ö-5, en það var ekki vitað
hvaða öðlingur hefði hreppt Ö-1.
Svo kom í ljós, mörgum til hryll-
ings, að sorpbíll bæjarins skartaði
því fína númeri. Bæjarstjórinn
var augsýnilega ekki klíkumaður.
Í íslensku fjölmiðlunum sá ég
um daginn að Sambandið sáluga
var talið hafa verið elíta í þjóð-
félaginu á sínum tíma. Ég vann
þar í fimm ár áður en ég fór til
Ameríku en man ekki eftir að
hafa orðið aðnjótandi neinna
elítutilfinninga. Kunningjar mínir
sögðu mér aftur á móti að ég
hefði enga framtíðarmöguleika í
Sambandinu verandi kominn úr
kratafjölskyldu og giftur inn í
argasta íhald.
Nasreddin skólameistari, sem
uppi var á 14. öld í Tyrklandi, er
ein af mínum uppáhalds-
sögupersónum. Ég á enn þá kver-
ið með frásögnum af þessum
furðulega manni, þýddum af Þor-
steini Gíslasyni um 1950. Skóla-
meistarinn hefir örugglega til-
heyrt tyrknesku elítunni á þeim
tíma. Eftirfarandi frásögn sýnir
það glögglega. Aladdín soldán
sendi hann eitt sinn í opinberum
erindagjörðum til þjóðhöfðingja
Kúrdanna. Tók Nasreddin með
sér lærisvein sinn, Imad Mollah.
Þeim var boðið til veglegrar
veislu og þegar leið á máltíðina
rak Nasreddin upp langan og há-
an ropa. Á leiðinni heim tjáði
Imad Nasreddin að ropinn hefði
ekki verið viðeigandi. „Hvaða
máli skiptir það innan um ein-
tóma ómenntaða Kúrda?“ svaraði
Nasreddin, „dettur þér í hug, að
þeir skilji þegar ropað er á tyrk-
nesku?“
Klíkan og elítan
Eftir Þóri S.
Gröndal » Það sem ég flokka
undir klíkuskap er
það sem kallað var að
þekkja mann sem þekk-
ir mann. Það var sú að-
ferð sem oft dugði best
í dentíð og gerir enn.
Þórir S. Gröndal
Höfundur er fyrrverandi fisksali og
ræðismaður í Ameríku.
floice9@aol.com