Strandapósturinn - 01.06.2019, Qupperneq 123

122
Guðlaugur Gíslason
frá Steinstúni
Búnaðarskýrslur
úr Strandasýslu
1790-1840
Trékyllisvíkurhreppur -
Árneshreppur
Samkvæmt Jarðabók Árna Magnússonar og Páls Vídalíns, sem
skrifuð var í september árið 1706 hét núverandi Árneshreppur
Trékyllisvíkurhreppur, og svo mun hafa verið frá ómunatíð. Þing-
staður hreppsins hefir alla tíð verið að Árnesi. Ekki hafa fundist
heimildir um að tekin hafi verið sérstök formleg ákvörðun um að
breyta nafni þessa hrepps. Hinsvegar má sjá í gömlum skjölum að
þessi heiti hafa verið notuð sitt á hvað mjög lengi og allt þar til að
núverandi nafn Árneshreppur festist í sessi, sem ætla má að hafi
verið um aldamótin 1800. Auk þessara heita hefir hreppurinn á
stundum verið nefndur Víkursveit. Það nafn hefir þó aldrei náð
fótfestu. Má líta á þetta nafn, Víkursveit, sem gælunafn á okkar
indæla Árneshreppi.
Í Jarðabókinni eru jarðir í Árneshreppi 27, sem skiptast þannig
að jarðir í „bændaeign“ voru 14 og 13 „kóngsjarðir“. Þessi fjöldi
kóngsjarða er alveg úr takti við það sem er í öðrum hreppum
Strandasýslu, t.d. voru einungis 3 kóngsjarðir í Kaldrananes-
hreppi og svipaður fjöldi kóngsjarða var í hinum hreppunum sýsl-
unnar. Hvað valdið hefir þessum mikla mun er ekkert hægt um
að segja. Með orðinu kóngsjörð er átt við að það var kóngurinn í
Danmörku sem átti jarðirnar og ábúendur jarðanna voru því leigu-
liðar kóngsins. Samkvæmt jarðabókinni var það eingöngu á Mun-
aðarnesi að bændurnir bjuggu á sinni eignarjörð, en þar var þrí-
býli. Á öllum hinum jörðunum voru bændurnir leiguliðar eða
jörðin var í eyði.