Strandapósturinn - 01.06.2020, Page 99

98
upp fyrir manni að efniviðurinn í þjóðsögum tengdum einstökum stöðum
er miklu fjölbreyttari. Jörðin Kirkjuból við Steingrímsfjörð er til dæmis
gott dæmi um þetta. Á Kirkjubóli er enginn sérstakur staður nefndur í
heimildum þar sem álfar eða huldufólk eiga að búa. Að minnsta kosti er
þar enginn álfabústaður sem fólk man eftir eða hefur ratað í örnefnaskrár
eða þjóðsögur. Samt eru varðveittar þaðan margar örnefnasögur þótt ekki
séu það sögur um álfa. Inn við Miðdalsá er til dæmis klettur við ströndina
ofan við veginn, sem heitir Lákaklettur. Þessi klettur er sagður aftöku-
staður og að þar hafi Þorlákur nokkur verið hengdur á 17. öld. Láki var
fátækur piltur, sem hafði verið gripinn nokkrum sinnum fyrir þjófnað og
endaði líf sitt í snörunni. Ekkert pláss fyrir álfa, en líklega fyrir gálga.
Þessi saga er ein þeirra örnefnasagna úr fortíðinni sem eru sagðar og
tengjast landslagi á Ströndum. Þær segja frá fátækt, félagslegu óréttlæti og
erfiðu lífi fólks á fyrri öldum. Þjóðsögur minna okkur aftur og aftur á hvað
getur gerst ef hinir ríku neita að standa við félagslegar skyldur sínar gagn-
vart fátækum og það sama gera örnefnin sjálf, ef fólk þekkir þjóðsöguna
sem þeim tengist. Í landi Kirkjubóls er annað mjög skýrt dæmi um þjóð-
sögu sem í felst krafa um félagslegt réttlæti. Skammt undan ströndinni, úti
í Steingrímsfirðinum, er lítið flæðisker sem heitir Sesselja. Á háflóði flæða
Lákaklettur í landi Kirkjubóls. Ljósmynd: Jón Jónsson