Fréttablaðið - 10.02.2022, Blaðsíða 13

Segja má að afstaða
ríkisstjórnarinnar sé
bókmenntaleg. Um
ábyrgð á verðbólgunni
segir hún bara eins
og dýrin í Litlu gulu
hænunni: Ekki ég.
Bjórinn kom við sögu
í síðasta þætti. Eftir
miklar deilur var
ákveðið að leyfa þann
forboðna drykk.
Þorsteinn
Pálsson
n Af Kögunarhóli
„Við höfum ekki tapað stjórn á
stöðunni, en þetta er óþægilegt að
fá verðbólgumælingar, sem fara
langt fram úr því sem gert var ráð
fyrir.“
Þetta er tilvitnun í Bjarna
Benediktsson fjármálaráðherra í
fréttum RÚV í byrjun síðustu viku.
Ummælin gefa tilefni til að skoða
tvennt:
Í fyrsta lagi: Er það rétt að verð-
bólguvöxturinn hafi ekki verið
fyrirséður? Í öðru lagi: Hverjir hafa
stjórn á stöðunni fyrst hún hefur
ekki tapast?
Ekki lagt við hlustir
Daginn fyrir kjördag skrifaði
Gylfi Zoëga hagfræðiprófessor,
sem einnig á sæti í peningastefnu-
nefnd, grein í Vísbendingu. Þar
sagði hann mjög skýrt að búast
mætti við hækkun verðbólgu
erlendis.
Til þess að hafa stjórn á verð-
bólgunni hér heima ráðlagði hann
að minnka halla ríkissjóðs, hafa
raunvexti jákvæða og gæta hófs í
launakröfum.
Aðalhagfræðingur Seðla-
bankans, Þórarinn G. Pétursson,
skrifaði svo grein í Vísbendingu
mánuði síðar. Þar sagði hann tæpi-
tungulaust að verðbólguspárnar
kynnu að vera of bjartsýnar.
Hann benti jafnframt á að ríkis-
fjármálin væru einn helsti áhættu-
þátturinn.
Báðir þessir kunnu og virtu
sérfræðingar höfðu sem sagt með
góðum fyrirvara varað við því
hvert verðbólgan stefndi. Þeir upp-
lýstu ekki bara stjórnvöld heldur
allan almenning.
Í þessu ljósi getur bara verið ein
skýring á því að ríkisstjórnin segist
nú koma af fjöllum. Hún hefur ein-
faldlega ekki lagt við hlustir og að
auki lokað augunum.
Kynt undir verðbólgu
Fjármálaráðherra sagði réttilega
í viðtalinu við RÚV að þeir sem
hefðu stjórn á verðbólgunni væru:
Hið opinbera, Seðlabankinn og
vinnumarkaðurinn.
Hið opinbera er ríkisstjórnin.
Hvað gerði hún í þessari stöðu?
Fyrir lá að helstu hagfræðingar
töldu nauðsynlegt að draga úr
halla ríkissjóðs til þess að hafa
stjórn á verðbólgunni.
Ríkisstjórnin tók aftur á móti þá
ákvörðun að auka slakann í ríkis-
fjármálunum og fresta því að taka
á skuldunum þangað til á næsta
kjörtímabili.
Í umsögnum atvinnulífsins um
ríkisfjármálastefnuna og fjárlaga-
frumvarpið segir að þetta kyndi
undir verðbólgu og ríkisstjórnin
sé í raun að færa vandann yfir á
næstu stjórn. Þetta er afar hörð
gagnrýni, sem Sjálfstæðisflokkur-
inn er ekki vanur að fá úr þessari
átt.
Bókmenntaleg afstaða
Segja má að afstaða ríkis-
stjórnarinnar sé bókmenntaleg.
Um ábyrgð á verðbólgunni segir
hún bara eins og dýrin í Litlu gulu
hænunni: Ekki ég.
Þegar ríkisstjórnin tekur
þennan pól í hæðina kemur ekki á
óvart að forseti ASÍ segi líka: Ekki
ég.
Þá er komið að Seðlabankanum.
Hann ætlar hvergi að hvika frá lög-
bundnu hlutverki sínu í baráttunni
gegn verðbólgu. Vextirnir eru hans
verkfæri.
Að því leyti hefur fjármálaráð-
herra rétt fyrir sér að við höfum
ekki misst öll tök. En þegar
ríkissjóður og vinnumarkaðurinn
sleppa takinu eru það lausatök.
Vægari getur gagnrýnin ekki verið.
Sérstaða ríkisstjórnarinnar er
sú að hún, ein af þessum þremur
aðilum, er kosin til að bera pólit-
íska ábyrgð á því að þeir allir taki
sameiginlega á.
Afsökunin
Ríkisstjórnin segir sér til afsökun-
ar að nú sé líka verðbólga erlendis.
Það er rétt.
En heildarmyndin er sú að
krónan féll þegar faraldurinn skall
á. Það gerðist hvergi annars staðar
og leiddi til þeirrar þverstæðu að
samdráttur í þjóðarbúskapnum
bjó strax til verðbólgu hér.
Á síðasta ári hefur gengi
krónunnar gagnvart evru hins
vegar hækkað í svipuðu hlutfalli
og verðbólga erlendis. Aukin verð-
bólga núna er því að stærri hluta
heimatilbúin.
Undralækningar
Nú fyllist umræðan af tillögum um
viðbrögð. Þær miða ekki að því að
lækna verðbólgumeinið heldur að
draga úr sviðanum þar sem hann
er sárastur með nýjum útgjöldum
úr ríkissjóði.
Sjálfsagt verður ekki hjá því
komist. En verði það gert án þess
að afla ríkissjóði nýrra tekna munu
þær sviðabætandi aðgerðir einfald-
lega kynda undir meiri verðbólgu.
Það verður prófsteinn á ríkis-
stjórnina.
En Framsókn á einföldustu
undralækningahugmyndina. Hún
vill afnema verðbólguna með því
að reikna ekki þann lið í vísitöluna,
sem veldur mestri hækkun hennar.
Er ekki bara best að kjósa Fram-
sókn? n
Ekki ég, sagði ...
Auglýst eftir framboðum
til stjórnar Almenna lífeyrissjóðsins
- Með framboðum skulu fylgja helstu
upplýsingar um frambjóðanda, s.s. nafn,
kennitala, netfang, sími og heimilisfang
Óskað er eftir framboðum til stjórnar Almenna lífeyrissjóðsins. Stjórnar-
kjör fer fram með rafrænum hætti.
- Samkvæmt samþykktum sjóðsins skal stjórn skipuð þremur konum og þremur
körlum og þriggja manna varastjórn skal skipuð minnst einum karli og einni konu.
- Kjörtímabili tveggja karla í aðalstjórn og eins karls í varastjórn rennur út á
ársfundinum. Eingöngu karlar geta boðið sig fram í aðalstjórn en bæði karlar og
konur í varastjórn.
- Allir sjóðfélagar geta boðið sig fram til stjórnar en nánari hæfisskilyrði er að
finna í 31. gr. laga nr. 129/1997 um skyldutryggingu lífeyrisréttinda og starfsemi
lífeyrissjóða.
Framboðsfrestur er til kl. 23:59 þann 24. febrúar 2022. Framboð
verða að berast kjörnefnd fyrir lok framboðsfrests til þess að teljast
lögleg. Hægt er að senda framboð á netfangið kjornefnd@almenni.is
Kjörnefnd Almenna lífeyrissjóðsins, 10. febrúar 2022
Í kjörnefnd sitja Ólafur H. Jónsson, Ingvar Júlíus Baldursson og Lára V. Júlíusdóttir
Nánar á:
www.almenni.is
- Taka skal fram hvort framboð er aðeins
til aðalmanns, aðeins til varamanns
eða aðalmanns og varamanns til vara
- Lögmætum frambjóðendum verður
boðið að kynna sig á vef sjóðsins
Nánar um framboð:
Eigum við að ræða aðeins meira um
Verbúðina? Þessa snilldarþætti sem
staðsetja okkur svo rækilega í for-
tíðinni að við erum meira að segja
farin að horfa á línulega dagskrá.
Við rifjum upp tíðarandann og
gleðjumst um leið yfir því hversu
mikið samfélagið okkar hefur
mótast og þroskast.
Bjórinn kom við sögu í síðasta
þætti. Eftir miklar deilur var ákveð-
ið að leyfa þann forboðna drykk.
Ekki í þeim tilgangi að auka við
almenna drykkju, heldur miklu
fremur vegna þess að ríkisvaldið á
að treysta borgurunum meira fyrir
eigin velferð en tíðkaðist áður.
Þættirnir fanga líka vel hversu
almennar reykingar voru á þessum
árum en í dag spúum við ekki sígar-
ettureyk yfir börnin okkar. Og það
hafa orðið f leiri róttækar lýðheilsu-
framfarir því túperað hár heyrir
sögunni til og krumpugallarnir og
herðapúðar í yfirstærð sjást varla
lengur og er það vel.
Við brosum yfir kjánalegum
klæðaburði, hlæjum að kauðs-
legum karakterum og vörpum
öndinni léttar yfir því að vera ekki
lengur svona búraleg og lummó. Á
sama tíma fyllumst við nostalgíu
og fortíðarþrá yfir þáttunum, því
þetta er jú partur af sögunni okkar.
En þættirnir sýna líka vel óheil-
brigt samband stjórnmála og við-
skipta þar sem sérhagsmunir fárra
eru settir skör ofar hagsmunum
almennings.
Um leið og við brosum og fyll-
umst fortíðarþrá skulum við því
hafa það hugfast á sunnudags-
kvöldum, að umhverfið sem þætt-
irnir sýna er ekki bara fortíð, held-
ur líka nútíð.
Tíðarandi tískunnar er vissulega
horfinn en hinn pólitíski tíðarandi
og veruleiki er enn til staðar. Ára-
tugum síðar standa heilu stjórn-
málaflokkarnir enn grimman vörð
um sérréttindi. Sérréttindi sem
skapa gríðarlegan arð sem í orðsins
fyllstu merkingu er veiddur í troll
og landað inn á bankareikninga
útgerðarinnar, án þess að þjóðinni
sé greitt eðlilegt markaðsgjald fyrir.
Og varðstaðan snýst ekki síður um
að koma í veg fyrir þá sjálfsögðu
breytingu að sett sé í stjórnarskrá
almennilegt auðlindaákvæði sem
tryggir hagsmuni okkar allra en
ekki bara fárra. Ákvæði sem kemur
í veg fyrir að fyrirtæki hafi ótíma-
bundinn rétt til að veiða fisk sem
þjóðin á sameiginlega.
Verbúðin sýnir okkur fæðingu
þessa óréttlætis. Það er grátleg
staðreynd að efniviðurinn í fram-
haldsþáttaraðir nær til dagsins
í dag. Vonandi verða þær seríur
gerðar. n
Verbúðin í núinu
Sigmar Guð-
mundsson
þingmaður Við-
reisnar
FIMMTUDAGUR 10. febrúar 2022 Skoðun 13FRÉTTABLAÐIÐ