Fréttablaðið - 09.07.2022, Blaðsíða 20

Már Gunnarsson hefur
ákveðið að leggja sund-
ferilinn á hilluna, aðeins 22
ára gamall, og einbeita sér
að tónlistinni. Hann segir
ákvörðunina ekki hafa verið
auðvelda.
Við hit t u m Má á
heimili sínu í gamla
bænum í Kef lavík.
Már er miðjubarn
Gunnars Más Más-
sonar, fyrrverandi
flugmanns, og listakonunnar Línu
Rutar Wilberg. Hann á tvær eldri
systur og einn yngri bróður. Hann
ólst upp bæði hér á landi, í Kaup-
mannahöfn og Lúxemborg.
Már segist hafa verið þægilegur
krakki hvað varðar skap og hegðun
en var ákaf lega orkumikill og þá
orku þurfti að losa. „Ef ég sá tré eða
ljósastaur reyndi ég að klifra upp
hann. Ég hjólaði á allt sem fyrir var,
bílhurðir og annað. Ég var sífellt að
lenda í slysum,“ segir Már og brosir.
„Eitt sinn hljóp ég á tré og fram-
tönnin stóð eftir í því.“
Það hafi hins vegar komið honum
til góða seinna meir sem íþrótta-
manni að vera svona ör, í ljósi þess
að hafa ekki orðið fyrir varanlegum
meiðslum.
Vildi verða flugmaður
Már fæddist með sjúkdóm í augn-
botnum sem kallast LCA (Leber
congenital amaurosis). Hann var þá
með á bilinu átta til níu prósenta
sjón. Til samanburðar fæðist f lest
fólk með á bilinu 94 til 98 prósenta
sjón en lögblindumörkin eru 10 pró-
sent.
„Ég væri alveg til í þessi níu pró-
sent í dag því ég er kominn niður í
hálfa prósentu. Munurinn á þessu
er gríðarlegur,“ segir Már.
Sjóninni hrakaði hratt á leik-
skólaaldri niður í þrjú prósent og
hefur dalað eftir það.
„Ég man eftir að hafa séð betur
og finn muninn. Vitaskuld hafði
þetta áhrif á mig sem barn en ég er
svo heppinn að búa að bjartsýnu
hugarfari og vera ávallt lausnamið-
aður,“ segir Már. „Mér leið vel sem
barn. Ég vissi að ég væri blindur og
fólkið í kringum mig talaði um það
en ég hafði ekki öðlast skilning á
hvað þetta þýddi fyrir mig og mína
framtíð. Ég þekkti ekki annað og
leið ekki illa. En það tók svolítinn
tíma fyrir mig að átta mig á þessu.“
Eins og margir ungir drengir vildi
Már feta í fótspor föður síns. „Ég hef
alltaf verið mikill áhugamaður um
flug og þegar ég var lítill ætlaði ég að
verða flugmaður. Pabbi fór með mig
í vinnuna og ég spurði endalausra
spurninga og þuklaði á öllu sem ég
gat gripið í,“ segir Már. „Ég átti líka
stóra f lugvélabók sem ég skoðaði
með sterku stækkunargleri og þegar
ég var að hjóla ímyndaði ég mér að
ég væri að stýra flugvél.“
En sökum blindunnar gat f lug-
mannsstarfið ekki orðið að veru-
leika. Már man ljóslifandi eftir því
þegar hann áttaði sig á þeirri stað-
reynd.
„Einn daginn þegar ég var að
hjóla stoppaði ég allt í einu og það
datt inn í kollinn á mér að ég yrði
ekki flugmaður,“ segir hann. „Í smá
tíma varð ég leiður yfir þessu. En
svo kom strax næsta hugsun, sem
var að ég gæti gert eitthvað annað
tengt f lugi. Afi er starfsmanna-
stjóri Icelandair, ég get gert það eða
unnið annað flott starf tengt flugi.
Seinna fór sundið og tónlistin að
taka meiri tíma og ég að leiðast inn
á þær brautir.“
Sleginn af kennara
Þegar Már hafði nýhafið grunn-
skólagöngu sína ákvað fjölskyldan
að flytja til Lúxemborgar. Ástæðan
var sú að þjónustan fyrir blind
börn var afar bágborin í íslenskum
skólum. „Ég þurfti stuðning til að
læra að standa á eigin fótum og
verða sjálfstæður. Ekki að einhver
héldi í höndina á mér og leiddi mig
í gegnum allt,“ segir Már.
Að flytja til nýs lands og tala ekki
tungumálið reyndist áskorun fyrir
sjö ára blindan dreng. En honum
tókst að læra bæði lúxemborgsku og
þýsku á aðeins einu ári. Hann var í
litlum skóla sem hentaði honum
afar vel. Þar lærði hann blindraletur,
að nota tölvur og hvíta stafinn sam-
fara öðru námi. En skólinn var ekki
sérstakur blindraskóli.
Már er enn þá í sambandi við
kennarann sinn, Monique, sem
hann kallar ömmu sína. Hann gat
alltaf leitað til hennar og heimsótt,
jafnvel um helgar eða í fríum.
Róðurinn þyngdist hins vegar í
þriðja bekk þegar franskan átti að
bætast við. Þá var Már einnig að
skipta um skóla, fór í mun stærri
skóla staðsettan í sveitinni. Þar leið
honum mun verr.
„Heilinn sagði stopp. Ekki meira
í bili,“ segir Már, sem var með góðar
einkunnir í öllum öðrum fögum. En
hann náði ekki viðmiðum í frönsku
og var því látinn vera til hálfs í fjórða
og þriðja bekk árið eftir. Hann var
hringlandi milli kennslustofa og átti
erfitt með að fóta sig félagslega.
„Í bekknum var litið á mig sem
bæði blinda gaurinn og útlending-
inn,“ segir Már. „Ég átti enga vini og
að vera settur í tvo bekki hjálpaði
ekki til við að eignast þá. Mér leið
mjög illa og vildi ekki fara í skól-
ann, varð stundum flökurt við til-
hugsunina.“
Skólanum var, eins og mörgum
skólum Evrópu, stýrt með járnaga.
Ekki langt var síðan lög voru sett
sem bönnuðu kennurum að slá
nemendur.
„Ef það kom upp einhver ágrein-
ingur varð alltaf ein hlið ofan á, og
það var aldrei mín hlið,“ segir Már. „Í
Lúxemborg kom það meira að segja
fyrir að ég var sleginn af kennara.“
Fer allt með Max
Árið 2012 f lutti fjölskyldan aftur
heim til Íslands og þá til Njarðvíkur.
Már gekk í Njarðvíkurskóla og lífið
gjörbreyttist til hins betra. Þá hafði
þjónustan við blinda stórbatnað á
Íslandi, svo sem með opnun Sjón-
stöðvarinnar, þó hún væri ekki á
sama staðli og í Lúxemborg.
Már hefur talað fyrir ýmsum rétt-
lætismálum blindra, svo sem gegn
löngum biðlistum eftir leiðsögu-
hundum sem Blindrafélagið safnar
fyrir. Hver hundur kostar yfir fjórar
milljónir króna. Már fékk sinn hund
í september síðastliðnum, labrador-
hundinn Max.
„Hann hjálpar mér með svo
marga litla hluti á hverjum einasta
degi. Margt sem gat verið vesen áður
er það ekki í dag, svo sem að finna
fljótt leiðir inn og út úr byggingum
og leiðir fram hjá hindrunum,“ segir
Már.
Ætlar að vinna
þetta fjandans
Eurovision
Kristinn Haukur
Guðnason
kristinnhaukur
@frettabladid.is
Már fékk leið-
söguhundinn
Max síðasta
haust.
Ekki sé allt þó fullkomið. „Þrátt
fyrir að hann sé hámenntaður leið-
söguhundur úr hundaskóla er hann
samt sem áður hundur og það er
ekki allt fullkomið, hann gerir sín
mistök en við vinnum með þau.
Hann lærir á hverjum degi og ég þarf
að passa að halda þjálfuninni hans
við. Leiðrétta þegar hann gerir mis-
tök og hrósa þegar hann gerir rétt.“
Spurður um hvort samband
blindra og leiðsöguhunda sé öðru-
vísi en annarra hunda og hunda-
eigenda segir Már að það hljóti að
vera. „Leiðsöguhundurinn verður
svo rosalega náinn manni. Við
erum að lesa í hvor annan og eiga
samskipti allan daginn með líkams-
beitingunni,“ segir Már. „Hann fer
með mér hvert sem ég fer. Út í búð, í
strætó, í ræktina og í sund.“
Keppni við sjálfan sig
Már er einn af sigursælustu sund-
mönnum landsins og hefur verið
meðal fremstu blindu sundmanna
heims undanfarin ár. Hann á heims-
met í baksundi og setti 28 sinnum
Íslandsmet. Hann vann til brons-
verðlauna á heimsmeistaramótinu
í London árið 2019 og keppti á
Ólympíuleikunum í Tókýó í fyrra-
haust. Már byrjaði hins vegar ekki
að æfa sund fyrr en eftir að hann
f lutti aftur til Íslands á tánings-
aldri. Eina íþróttin sem hann hafði
stundað áður var eitt ár í kajakróðri
í Lúxemborg.
„Ég hef alltaf elskað að vera í
sundlaugum, rennibrautinni, heita
pottinum, öllu saman. Eitt sinn sá
landsliðsþjálfari fatlaðra, Ingi Þór
Einarsson, mig í lauginni og sagðist
vilja fá mig á æfingu,“ segir Már og
þá fór sá bolti að rúlla.
Már æfði með Íþróttafélagi fatl-
aðra í tvö ár áður en hann byrjaði
í Íþróttabandalagi Reykjanesbæjar.
Hann segist ekki hafa verið góður til
að byrja með en hafði viljann til að
reyna sífellt að bæta tímann sinn.
Það finnst honum enn þá skipta
mestu máli í fari hvers íþrótta-
manns.
„Ég hef oft sett mér takmörk um
að setja heimsmet eða komast á
verðlaunapall eða ná lágmarki inn
á stórmót. En mér hefur alltaf þótt
f lottasta markmiðið að bæta eigin
tíma,“ segir Már. „Stundum sé ég
sundmenn birta myndir af sér með
verðlaunapeninga um hálsinn en þá
fer ég og skoða tímana. Sé kannski
Ég er búinn að afreka
nógu mikið í sundinu
til að ég get stigið
sáttur frá því.
20 Helgin 9. júlí 2022 LAUGARDAGURFRÉTTABLAÐIÐ