Skessuhorn - 25.08.2021, Blaðsíða 21

MiðviKUdagUr 25. ÁgúST 2021 21
Sumarið 2018 hófst uppgröftur á
minjum frá 9. eða 10. öld í Ólafsdal
í gilsfirði. Nú fjórum árum seinna
er staðan sú að búið er að grafa upp
öll mannvistarlög innan úr skálan-
um en veggirnir fá að standa enn.
Hópur fornleifafræðinga frá Forn-
leifastofnun Íslands lauk við gröft-
inn síðastliðinn föstudag. „Það eru
margar tóftir á þessu svæði sem við
vitum ekkert hvað er undir, sum-
ar gætu verið yngri en þessar minj-
ar en það eru þó örugglega marg-
ar samtíða skálanum,“ segir Hild-
ur gestsdóttir fornleifafræðingur.
„við höfum aðeins gert borkjarna-
rannsóknir og grafið prufuskurði
til að fá upplýsingar um það sem er
undir. Það er ljóst að það er margt
sem hægt er að gera á þessu svæði.
Það sem hefur komið í ljós er að við
enda skálans sést jarðhýsi en það er
algengt að finna svona, skála með
jarðhýsi við annan endann,“ útskýr-
ir Hildur.
Athafnasvæði
Skálinn sem búið er að grafa upp
er ríflega 20 metra langur og seg-
ir Hildur ljóst að um sé að ræða
skála sem að öllum líkindum hefur
verið athafnasvæði. „Það er gjarn-
an svoleiðis, að svona skálar hafi
verið miðpunktur á stærra svæði
með allskonar mannvirkjum þétt í
kring. Ein af niðurstöðum okkar er
að þessi skáli hafi ekki verið notað-
ur lengi sem íveruhús. Hann hefur
þjónað allskonar hlutverkum. við
fundum þarna stórar gryfjur sem
hafa verið gerðar vatnsheldar og
líklega átt að halda vökva. Svo sást
að eldstæðin hafa verið mörg og
oft verið færð til,“ segir Hildur og
bætir við að vestan við skálann hafi
fundist hús sem sé aðeins minna
og virðist hafa verið íveruhús. „við
þyrftum að kanna húsið vestan við
skálann til að skilja aðstæður betur.
Þessi skáli er sjálfur bara smá bútur
af heildar myndinni,“ segir Hildur.
Næstu skref
Uppgröfturinn í Ólafsdal var upp-
haflega skipulagður sem þriggja ára
verkefni og aðspurð segir Hildur
ekki ljóst hvert framhaldið verður.
„Þetta voru á endanum fjögur sum-
ur sem við vorum í þessu. En þetta
stjórnaðist allt í raun af því fjár-
magni sem við fengum. við feng-
um alltaf bara um þriðjung af því
fjármagni sem við sóttumst eftir.
við höfum nú lokið við þetta og
næsta skref verður svo að ákveða
framhaldið. viljum við halda áfram
að rannsaka þetta svæði eða ekki?
Það væri kannski hægt að gera það
bæði í tilgangi fræðimennsku og í
tengslum við þá uppbyggingu sem
á sér stað á þessu svæði. Kannski
væri flötur fyrir því að vera með
markvissa tengingu á milli þeirrar
menningaruppbyggingar og ferða-
mennsku sem á sér stað á svæð-
inu og fornleifarannsókna. Minja-
vernd var að fá stóran styrk til að
setja göngustíga og bæta aðgengi
á svæðinu og þá er spurning hvort
þetta gæti ekki allt farið saman. En
þetta er bara samtal sem þarf að
eiga sér stað,“ segir Hildur.
Gæti tekið margar
stefnur
Hildur segir það áhugavert að í
þessum stóra uppgreftri hafi í raun
bara verið að einblína á lítinn hluta
af þessu svæði og að þarna gætu
reynst vera margar áhugaverðrar
minjar. „Það væri gaman að skoða
hvernig svæðið hafi verið í heild og
taka stóru myndina inn í þetta. Það
er hægt að grafa töluvert meira en
það er líka hægt að fara í allskon-
ar minni aðgerðir til að fá upplýs-
ingar. við gætum tekið prufuskurði
til að fá smá hugmynd um aðrar
byggingar eða farið í stærri aðgerð-
ir. Þetta gæti tekið margar stefnur,“
segir hún og bætir við að enn eigi
eftir að rannsaka ýmis sýni sem tek-
in hafa verið af svæðinu. „við erum
með sýni úr gólfum og eldstæðum
en það er allt ógreint ennþá. En
það er þó ljóst að þessi skáli hef-
ur ekki haft sambærilega nýtingu
og flestir svona víkingaskálar sem
hafa verið grafnir upp. venjulega
hafa þeir skálar verið íveruhús en
þessi hefur haft flóknari nýtingu,“
segir Hildur gestsdóttir fornleifa-
fræðingur.
arg/ Ljósm. sá
Verið að skoða hvað leynist í því sem grafið er upp.
Fornleifauppgreftri í Ólafsdal lokið í bili
Uppgröftur á fornleifum krefst nákvæmni.
Unnið að uppgreftri minja í Ólafsdal í Gilsfirði.
Búið er að grafa upp öll mannvistarlög í skálanum.