Skessuhorn - 09.03.2022, Blaðsíða 27

MIÐVIKUDAGUR 9. MARS 2022 27
Vísnahorn
Í leiðindaveðrum að undanförnu
hefur manni stundum orðið hugs­
að til þeirra sem þurftu virkilega að
ferðast milli landshluta fyrir daga
vélknúinna farartækja og nánast
nokkurra vegabóta og þá ekki síst
til landpóstanna gömlu sem áttu
víst ekki alltaf sjö dagana sæla enda
hefur máltækið „Þetta mega póstar
hafa“ ekki orðið til án tilefnis. Um
Guðmund Skagapóst kvað Lúðvík
Kemp:
Fé í haga hamrammur
hríðar bagar gjóstur,
um götur slagar gunnreifur
Gvendur Skagapóstur.
Og um þann sama ágætismann
sem greinilega hefur komið „úr
ýmsum áttum“ orti sá hinn sami:
Pósturinn er svifinn að sunnan
séð hef ég hann aldrei eins
þunnan.
Belgdur upp af bindindisræð-
um.
Bölvandi öllum veraldar
gæðum.
Pósturinn er enn kominn austan
í illviðrum og djöfulskap
braust’ann.
Út á Skaga í andskotans hríðum
ófullur á margspengdum
skíðum.
Pósturinn er nýkominn norðan
nægan hefur skemmtana
forðann.
Áður fyrr hann átti á Skaga
yndislega hérvistar daga.
Pósturinn er vikinn að vestan
viðurkennir Táradal beztan,
sem er bráðum allur í eyði
orðinn fyrir skaparans reiði.
Jóhannnes Þórðarson Vestur­
landspóstur þótti röskur í ferðalög­
um og átti oft afburða röska hesta.
Krummi hét einn sem þótti bera af
fyrir röskleik og ratvísi. Helgi Val­
týsson tók saman Söguþætti Land­
póstanna og um það leyti sem því
verki var að verða lokið frétti hann
lát Jóhannesar pósts. Urðu þá til
nokkrar vísur og koma hér þrjár
þeirra:
Bjart er yfir öldnum hal,
enduð jarðlífsreisa,
fákar hans um Fagradal
Furðustranda þeysa.
Himinvöllur hlær við reið,
hófasköllin duna,
undrasnjöllum söngvaseið
sólarfjöllin una.
Rekur Krummi um regingeim
reiðarslóðir greiðar.
Pósturinn til himna heim
hefir þrjá til reiðar.
Það er ekki lítils virði að geta
hugsað með fögnuði til vorsins
þegar kuldinn dynur á okkur. Mér
er sagt að Sigurður Jónsson í Kata­
dal hafi verið í hríðarveðri uppi á
Vatnsnesfjalli þegar félagar hans
báðu hann að yrkja nú fallega
vorvísu til að létta þeim lundina. Af­
raksturinn varð þessi:
Fjöllin hæru fella traf
fitlar blær í runni,
jörðin grær og grænkar af
geislanæringunni.
Þeim er bjart í huga sem yrkja
svona við þær aðstæður. Eftirfar­
andi vorvísur eru eftir sama mann
en trúlega ekki ortar í sama sinn:
Þegar faðmar fjöllin há
fyrsti sólarbjarminn
breiðu krónublöðin smá
byrgja næturharminn.
Sólin bæði landi og lá
ljósa slæðu gefur.
Lækir flæða lindum frá
líkt og æðavefur.
Hins vegar veit ég ekkert um höf­
und næstu vísu en hún er jafngóð
fyrir því:
Vetrarþilju hjaðnar hem,
hljóðnar bylja strengur.
Sér í iljar öllu sem
andstætt vilja gengur.
Það fer nú yfirleitt þannig að við
sjáum í iljarnar á öllu fyrr eða síð­
ar og gildir þá einu hvort það er af
hinu góða eða lakara. Aldraður vist­
maður á elliheimili orti þegar ein
starfsstúlkan færði honum matar­
bakka:
Matarást ég mæta finn
mitt það gleður sinni,
þangað strjálast eflaust inn
eitthvað með af hinni.
Þannig yrkja Íslendingar jafnt um
mat sem ást og/eða matarást eftir
þörfum og tilfallandi andagift enda
sagði Aðalsteinn Svanur Sigfússon:
Að yrkja „rétt“ um ekki neitt
mun Íslendingum tamt.
Hjá andleysi fær enginn sneitt
– við yrkjum bara samt.
Eitt sem angrar marga á efri
árum er andvakan og pirrar hún
ýmsa ekki síður en veðurfarið sem
alltaf er einhvern veginn öðruvísi en
við viljum hafa það. Um hana yrkir
Rósberg Snædal:
Eirð mig brestur, i mér fjand-
inn vill festa rætur.
Þó er verst að vera and-
vaka flestar nætur.
Öll þessi blessuð tölvutækni sem
öllu á að bjarga gerir okkur gamal­
mennin stundum hálf eða heil rugl­
uð og var þó tæpast á bætandi enda
netsambandið ekki alltaf fullkom­
ið frekar en greindarvísitala stjórn­
málamanna. Einhver ágætur maður
kvartaði undan því að sá stjórnmála­
maður sem hann hafði lengi mesta
trú á hefði reynst gallaður og færi
heldur versnandi. Um þessi tíðindi
orti Frímann Hilmarsson:
Leyndir gallar sáust seint
sem að breyttu vonum.
Fjandinn hefur farið beint
í forritið á honum.
Ekki er nú alltaf gott að tímasetja
vorkomuna svona mjög nákvæm­
lega en það hlýtur nú samt að koma
eitthvert haustið (eða fyrr). Eftir­
farandi vorvísa er eftir Hallmund
Kristinsson:
Fannir bráðna fjöllum í.
Fallega glampar sólin.
Lóan syngur dírrindí
og drullar á bæjarhólinn.
Í Bessatungu í Saurbæ bjó Hólm­
göngu Bersi á sinni tíð. Á sínum
efstu árum lá hann sjúkur í fleti sínu
en fóstursonur hans í vöggu en ann­
að fólk var að heyverkum. Datt þá
vaggan og drengurinn á gólfið en
Bersi of máttfarinn til að hjálpa.
Varð honum þá helst að starfi að
setja fram þessar braglínur um
framgang lífsins:
Liggjum báðir
í lamasessi
Halldórr ok ek,
höfum engi þrek;
veldr elli mér
en æska þér
þess batnar þér
en þeygi mér.
Með þökk fyrir lesturinn,
Dagbjartur Dagbjartsson
Hrísum, 320 Reykholt
S 435 1189 og 849 2715
dd@simnet.is
Lóan syngur dírrindí - og drullar á bæjarhólinn!
Pennagrein
Ég vil í upphafi þakka fyrir svör og
söguskýringar, ég verð þó að viður­
kenna að það er mörgum spurning­
um ósvarað og ýmislegt sem enn
þarf að útskýra. Eins og fram kem­
ur í svarbréfi sveitarstjórnar varð­
andi ný Hvalfjarðargöng þarf að
sjálfsögðu að liggja fyrir hvaða val­
möguleikar eru fyrir legu þjóðvegar
1 um sveitarfélagið. Þá er mjög
slæmt að vera búið að útiloka veg
fyrir Grunnafjörðinn. Ef þau verða
samsíða núverandi göngum þá ligg­
ur þessi leið beinast við. Að mínu
mati er það skynsamlegasta leiðin,
þá liggur beint við að um einstefnu
er að ræða í báðum göngunum, ör­
yggisgöng gætu verið á milli þeirra
og því hámarksöryggi vegfaranda
tryggt. Ég held það sé rétt mun­
að hjá mér að teikningar af þess­
um hugmyndum eru til, Vegagerðin
hafi fengið þær í hendur frá Speli
þegar Spölur afhenti Vegagerðinni
göngin. Aðrar hugmyndir um stað­
setningu ganganna kalla á nýja nálg­
un og ýmsa óvissuþætti t.d. hvort um
tvístefnuakstur verður að ræða í báð­
um göngunum, engin öryggisgöng á
milli ganganna (mun minna öryggi
vegfaranda) og ýmsar viðbótar vega­
lagningar þeim samfara.
Það liggur ljóst fyrir í svarbréfi
sveitarstjórnar Hvalfjarðarsveitar að
þeir telja ekki heimilt að leggja veg
fyrir mynni Grunnafjarðar. Það er sú
skoðun sem haldið hefur verið á lofti
af sveitarstjórninni all lengi, leið­
réttið mig ef það er rangt. Kannski
af þeim sökum hafa nágrannasveitar­
félögin ekki verið nógu dugleg að
hamra á sínum hagsmunum, eink­
um þar sem skipulagsvaldið er ekki í
þeirra höndum. Ég vil taka það fram
hér að það eru þau svör sem bæjar­
fulltrúar á Akranesi og væntanlega
aðrir sveitarstjórnarmenn á Vest­
urlandi hafa gefið kjósendum sín­
um, að þeir gætu ekki skipt sér af
því. Þetta er að mínu viti alveg út
úr kortinu því þessir aðilar eiga að
koma hagsmunum síns sveitarfé­
lags á framfæri við hvert tækifæri,
mér finnst þau ekki hafa gert það
nægjanlega. Hér má geta þess að
þessi sömu sveitarfélög ásamt Hval­
fjarðarsveit hafa verið með áskoranir
til Vegagerðarinnar og Reykjavíkur­
borgar um úrbætur á Kjalarnesinu
og lagningar Sundabrautar.
Helstu markmið friðunar
Grunnafjarðar er verndun á hin­
um ýmsum tegundum lífríkis svo og
votlendi. Við samþykkt síðasta aðal­
skipulags fyrir Hvalfjarðarsveit var,
að mig minnir, þá inn á skipulagi
Leirár­ og Melahrepps teiknuð
veglína að Grunnafirði en ekki á
móti hinum megin í Skilamanna­
hreppnum og að þetta hafi verið
ein af ástæðunum fyrir því að ráð­
herra gat ekki samþykkt skipulag­
ið óbreytt. Bendi einnig á það að
ráðherra hafði engar forsendur á
þeim tíma til þess að meta hvort af
vegalagningu gæti orðið. Það kem­
ur ekkert fram í samningnum um
friðun fjarðarins að ekki megi leggja
veg fyrir fjörðinn. Ef það hefur ver­
ið samþykkt einhvern tímann síð­
ar þá þarf sveitarfélagið að svara
þeirri spurningu; hvenær, hvar og
af hverjum, hvort gerðar hafa ver­
ið einhverjar rannsóknir þar að lút­
andi og þá af hverjum. Mér vitanlega
hefur aðeins verið gerð ein skýrsla
um hugsanlega veglagningu þarna
yfir. Sú skýrsla var gerð af VSÓ fyr­
ir Vegagerðina árið 2009 eða um 15
árum eftir að fjörðurinn var friðað­
ur. Vegagerðin hefur því væntanlega
á þeim tíma talið að þessi leið væri
heimil. Niðurstöður þessarar skýr­
slu var eins og flestir vita á þann veg
að þetta væri vel framkvæmanlegt
án þess að það kæmi niður á friðun
fjarðarins.
Þegar verið er að vernda eitt
svæði þá getur það varla orðið með
þeim hætti að nærumhverfi friðaða
svæðis ins verði fyrir stórfelldu tjóni
af þeim sökum, þá er tilganginum
með verndun svæða ekki náð. Ég vil
benda á það sem stendur í svarbréfi
sveitarstjórnar að þeim beri skylda
að fylgja eftir umhverfisvernd, það
hlýtur að gilda alls staðar. Ég tel að
tjónið á umhverfinu með þeim hug­
myndum um vegarlagninguna sem
kynntar hafa verið, verði margfalt á
við það sem er verið að vernda og að
það nái ekki nokkurri átt.
Það má geta þess að gerðar
hafa verið arðsemisútreikningar
á Grunnafjarðarleiðinni, það var
á þeim tíma er Sturla Böðvarsson
var samgönguráðherra. Niðurstað­
an var að þetta væri arðsöm fram­
kvæmd. Það sem breyst hefur síð­
an er að umferð hefur stóraukist
og arðsemin mun meiri en þá var.
Þá má vitna í svör núverandi sam­
gönguráðherra við fyrirspurn á Al­
þingi frá Guðjóni Brjánssyni 2020,
sem voru á sömu leið, Grunna­
fjarðarleiðin áhugaverð og arðbær
framkvæmd sem vert væri að skoða
áfram. Það kom reyndar einnig fram
í svari ráðherra að einhver fyrirstaða
væri hjá Hvalfjarðarsveit. Vega­
gerðin hafði óskað eftir að veglína
yfir Grunnafjörð yrði sett inn en
sveitarfélagið treysti sér ekki á þeim
tíma að setja hana inn, bar fyrir sig
tímaskorti. Síðan eru liðin 12­13 ár.
Margt annað áhugavert kemur fram
í svari ráðherra.
Niðurstaða þessara hugleiðinga
kallar á frekari skýringar og svör
vegna uppbyggingar þjóðvegar eitt
á þessu við­
kvæma og fal­
lega svæði.
Það hljóta all­
ir kostir að þurfa að vera inni. Það
verður að horfa á framkvæmdina án
þess að einkahagsmunir ráði för, þar
sem verið er að byggja upp til langr­
ar framtíðar. Mikil uppbygging er
væntanlega framundan á öllu svæð­
inu, alveg frá Hvalfjarðargöngum
og upp í Borgarfjörð og vestur á
Snæfellsnes. Þá á umferðin norður
í land einnig eftir að aukast verulega
og því er stórmál að vel takist til.
Þetta er m.a. öryggismál og skiptir
alla vegfarendur máli. Ég velti fyrir
mér; þetta eru stórar ákvarðanir sem
þetta litla sveitarfélag þarf að taka.
Ef það ræður ekki við verkefnið,
skoðar ekki alla kosti til hlítar, hvar
er þá málið statt? Gæti íbúakynn­
ing og kosning í framhaldinu, hjálp­
að til? Þarf Vegagerðin að koma
að málinu? Skipulagsstofnun? Eða
jafnvel ráðherra, spyr sá sem ekki
veit?
Svör óskast og einnig birt á sama
vettvangi.
Með kveðju.
Ólafur Óskarsson, fyrir hönd
eiganda sumarhúsasvæðis
í landi Beitistaða
Svarbréf til sveitarstjórnar Hvalfjarðarsveitar
Björgum sveitinni