Læknablaðið - 01.03.2022, Side 15

L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108 127
R A N N S Ó K N
sóknir eru jafnan takmarkaðar við ákveðin landsvæði eða með­
ferðarkjarna. Á móti má velta því fyrir sér hvort tölfræðin okkar
sé marktæk, að okkur vanti tölfræðilegt afl fyrir þær sakir hversu
lítið þýði við höfum, Graves er sjaldgæfur sjúkdómur í börnum
og Ísland er fámenn þjóð. Ekki var marktækur munur á nýgengi
sjúkdómsins þegar áratugirnir voru bornir saman. Niðurstöðurn­
ar eru því ekki í samræmi við erlendar rannsóknir sem benda til
þess að að nýgengi hjá börnum sé að aukast.3­6
Rannsóknin sýndi að kynjahlutfall stráka á móti stelpum meðal
barna og unglinga með Graves var 1:2,6 sem er mun lægra en hefur
sést í sambærilegum rannsóknum á skjaldvakaofseytingu í börn­
um, þar sáust kynjahlutföllin 1:4 í Svíþjóð, 1:4,3 í Danmörku, 1:3,8 í
Bretlandi og Írlandi og 1:9,7 í Hong Kong.3­6 Einnig er vert að nefna
að kynjahlutfall karla á móti konum fyrir Graves í almennu þýði er
1:10.1 Niðurstöðurnar eru áhugaverðar en erfitt er að segja til um
hvers vegna kynjahlutfall hjá börnum og unglingum á Íslandi er
frábrugðið. Samanburðarrannsókn á sykursýki gerð 1 í börnum á
milli Norðurlandanna sýndi að kynjahlutfall á Íslandi var samb­
ærilegt og sást í Noregi og Danmörku.14 Frekari rannsókna er þörf
til þess að kanna kynjahlutfall í öðrum sjálfs ónæmissjúkdómum í
börnum á Íslandi og leggja mat á hvort það sé einnig ólíkt því sem
sést annars staðar.
Heilsufars- og fjölskyldusaga
Við könnun á heilsufars­ og fjölskyldusögu í rannsóknarþýði
reyndist rúmlega helmingur barnanna hafa fjölskyldusögu um
annaðhvort van­ eða ofvirkan skjaldkirtil. Er þetta í samræmi við
aðrar rannsóknir á áhrifum erfða á Graves1,7,15 en líklegra er að
einstaklingar með heilsufars­ eða fjölskyldusögu um sjálfsónæm­
is­ og skjaldkirtilssjúkdóma þrói skjaldvakaofseytingu.16 Í þýði
fundust nokkrir aðrir sjálfsónæmissjúkdómar á borð við coeliac­
sjúkdóm, sykursýki gerð 1 og Crohns­sjúkdóm.
Meðferð
Meðaltímalengd lyfjameðferðar í heildarþýðinu var 691 dagur.
Nokkur munur var á tímalengd meðferðar fyrir þá sem fengu
sjúkdómshlé að lokinni lyfjameðferð og þeirra sem fengu sjúk­
dómsendurkomu. Meðaltímalengd fyrir hópinn þar sem sjúk­
dómsendurkoma átti sér stað voru 768 dagar (2,1 ár) en fyrir hópinn
þar sem sjúkdómshlé náðist voru 976 dagar (2,7 ár). Engin alþjóðleg
tilmæli eru til um tímalengd ATD­meðferðar. Samkvæmt rann­
sókn frá 2011 um hina ýmsu þætti í meðferð skjaldvakaofseytingar
á mismunandi stöðum í heiminum var algengast að lyfjameðferð
varaði í 12­18 mánuði.17 Hér á landi og á hinum Norðurlöndunum
hefur tíðkast að miða við 24 mánuði (tvö ár).3,5 Þó að ekki hafi verið
Mynd 3. Meðferðarúrræði fyrir Graves-sjúklinga á rannsóknartímabilinu. Allir hófu lyfjameðferð og upphafleg lyfjameðferð er í gangi hjá 8 manns.
Af þeim sem náðu euthyroid-ástandi í upphaflegri lyfjameðferð fengu 14 sjúkdómsendurkomu. Það voru 20 einstaklingar sem náðu ekki
euthyroid-ástandi í upphaflegri lyfjameðferð. Tölur í sviga tákna hlutfall af rannsóknarþýði Graves-sjúkdóms.
Rannsóknarþýði Graves
Lyfjameðferð
N=55
Upphafleg lyfjameðferð
enn í gangi
n=8
(14,5)
Euthyroid náð með
lyfjameðferð
n=27
(49,1)
Euthyroid ekki náð
með lyfjameðferð
n=20
(36,4)
Sjúkdóms-
endurkoma
n=14
(25,5)
Sjúkdómshlé
n=13
(23,6)
Geislavirkt joð
n=16
(29,1)
Skurðaðgerð
n=4
(7,3)
Lyfjameðferð
n=4
(7,3)
Geislavirkt joð
n=9
(16,4)
Skurðaðgerð
n=1
(1,8)