Sjómannablaðið Víkingur - 01.02.2017, Qupperneq 34

S eint í júlí 1918 spurðist út að nýr
og fullkominn vélbátur hefði bæst í
íslenska flotann. Hann gengur hrað-
ar en aðrir bátar, sögðu menn, og er þó
með stærri fiskiskipum flotans, auð-
vitað fyrir utan togarana. Já, heilar 43
lestir og raflýstur.
Siglingin frá Svíþjóð, þar sem nýi bát-
urinn var smíðaður, hafði þó ekki gengið
þrautalaust. Olían hafði fljótlega klárast
og eftir það var siglt undir seglum enda
tók heimferðin vel á annan mánuð. Þess
er getið að eigendur að bátnum, sem gef-
ið var nafnið Leo, voru Guðmundur
Kjærnested, skipstjóri í Hafnarfirði og
fleiri.
Síldin gerði alla ríka
eða hvað?
Eigendur Leo höfðu hugsað sér að gera
bátinn út til strandferða en útgerðin
byrjaði vægast sagt illa. Í fyrstu ferð
sinni vestur og norður fyrir land með
salt og kornvöru strandaði Leo í svarta-
þoku við Horn. Allt fór þó betur en
áhorfðist um tíma og tókst að bjarga bát
og farmi en vélbáturinn Frygg frá Ísafirði
var fenginn til að draga Leo til Siglu-
fjarðar þar sem gert var við skemmd-
irnar.
Árið eftir seldi Guðmundur skipið en
nýju eigendurnir ætluðu að gera út á síld
sem gerði alla ríka. En þetta var hið
örlagaríka ár 1919. Fyrsta stóra síldar-
krakkið vofði yfir og þegar haustaði var
frekast að útgerðarmenn gætu losnað við
saltsíldina sem skepnufóður. Mest af
henni fór þó í sjóinn en eftir sátu djarfir
síldarspekúlantar með tóma budduna og
ófáir urðu gjaldþrota. Hvort þetta urðu
örlög eigenda Leós skal ekki fullyrt en
hitt er víst að um haustið var skipið aft-
ur tekið að sigla með farþega og farm.
En það var þungt fyrir fæti hjá eig-
anda skipsins trésmiðnum Geir Pálssyni.
Hann reyndi ítrekað að selja skipið en án
árangurs. Á sama tíma barðist skipstjór-
inn Hallgrímur Finnsson í bökkum.
Hann mátti heita eignalaus, skuldaði
bróður sínum háa fjárhæð og var raunar
fluttur inn á hann með eiginkonu og
barn.
„Totalforlis“
Í þennan jarðveg var sáð haustið 1920.
Hallgrímur skipstjóri átti upptökin þegar
hann tók að ýja að ýmsu miður heiðar-
legu við bróður sinn, Elías Finnsson
Hólm kaupmann. Þrúgaður af skuldum
hafði Hallgrímur látið sér detta í hug að
leigja skip, vátryggja vörur sem í orði
ættu að vera í skipinu og sökkva því svo.
Þetta hafa þeir gert í Noregi, fullyrti
Hallgrímur, og lánast vel.
Elías tók fálega í þetta en Hallgrímur
lét sig ekki heldur fór á stúfana, hitti
Geir trésmið og eiganda Leo sem einnig
skuldaði Elíasi fé. Ekkert var þó afráðið
á milli þeirra í það sinnið en fáeinum
dögum síðar hafði Geir samband og var

Skipinu skal sökkt
Þættir úr sögu vélbátsins Leo – Fyrri hluti –
34 – Sjómannablaðið Víkingur
Síld á Siglufirði. Síldin gerði menn ríka
og stundum blásnauða.
Mynd: Jón og Vigfús.
Minjasafnið á Akureyri