Fréttablaðið - 08.10.2022, Blaðsíða 8

Einungis lítið gat á
leiðsluna veldur því að
þrýstingur fer af henni
og rennsli stöðvast.
Almannavarnanefnd
Vestmannaeyja
Matvælastofnun er
hætt að birta sér-
stakar fréttir af leyfis-
veitingum eins og gert
var í upphafi á vef
stofnunarinnar.
Almennt hefur fremur
lítið borið á laxalús-
inni, en fiskilúsin hefur
sýnt sig að vera fasta-
gestur þegar líður á
haustin.
Gísli Jónsson, sérgreinadýra-
læknir fisksjúkdóma hjá MAST
Sérgreinadýralæknir hjá
Matvælastofnun hefur ekki
áhyggjur af áhrifum þess eit­
urs sem leyfi hafa verið gefin
fyrir gegn lúsum í sjókvía eldi.
Lítið hafi borið á laxalús en
fiskilús sé fastagestur.
kristinnhaukur@frettabladid.is
UMHVERFISMÁL Matvælastofnun
(MAST) telur þær eitranir sem leyfð­
ar hafa verið gegn lús í eldisfiskum
á Vestfjörðum hafa hverfandi áhrif
á lífríkið. Stofnunin er hætt að birta
sérstakar fréttir af leyfisveitingum
eins og gert var í upphafi á vef stofn­
unarinnar. Þá er stofnunin einnig
byrjuð að hópa saman leyfum fyrir
ákveðna staði í staðinn fyrir að gefa
út leyfi fyrir hvern og einn stað.
Fréttablaðið greindi frá því á
fimmtudag að Matvælastofnun
hefði gefið út 28 eitranaleyfi á 5
árum vegna lúsar í sjókvíaeldi á
Vestfjörðum. Þetta eru annars
vegar skordýraeitrið deltametrín og
lyfjafóðrið emamektín. Norskar og
skoskar rannsóknir sína að notkun
hefur mjög skaðlega áhrif á skel­
dýr og líffræðilegan fjölbreytileika
á þeim svæðum þar sem eitrið er
notað.
„Með afar takmarkaðri notkun á
sjókvíaeldissvæðum sem eru fjarri
viðkvæmum tegundum krabbadýra,
svo sem rækju, eru áhrif lyfjanna á
lífríkið hverfandi lítil,“ segir Gísli
Jónsson, sérgreinadýralæknir fisk­
sjúkdóma hjá stofnuninni.
Gísli hefur áður sagt að lýs myndu
eiga erfiðara uppdráttar hér á landi
en hjá nágrannaþjóðum okkar og
vart verða að sama vandamáli. Er
það vegna norðlægrar legu landsins.
Aðspurður segir hann fjölda leyfis­
veitinga fyrir eitrunum á síðustu
fimm árum ekki merki um að lúsin
sé mikið vandamál á Vestfjörðum.
Bendir hann á að leyfisveitingarnar
séu ekki allar vegna laxalúsar, lang­
flestar hafi verið vegna fiskilúsar.
Fiskilúsin er minni en laxalúsin, án
hvassra bitkróka og veldur ekki sam­
bærilegum skaða á roði, samkvæmt
upplýsingum MAST. Hún sé þó
hvimleið og geti valdið óþarfa áreiti.
„Almennt hefur fremur lítið borið á
laxalúsinni, en fiskilúsin hefur sýnt
sig að vera fastagestur þegar líður á
haustin,“ segir Gísli.
Í fyrstu birti MAST fréttir af því í
hvert skipti þegar eitranaleyfi voru
gefin út gegn lús á Vestfjörðum. En
slíkar fréttir er ekki að finna síðan
árið 2018 samkvæmt óformlegri
könnun Fréttablaðsins. Þá hafa
staðir í hverjum firði verið hópaðir
saman í leyfisveitingum. Í síðustu
leyfisveitingum, frá miðjum sept­
ember, voru til að mynda hópaðir
saman Hvanndalur og Laugardalur
í Tálknafirði og Hringsdalur og
Hvesta í Arnarfirði.
Gísli segist ekki minnast þess að
það hafi verið sérstakt markmið
stofnunarinnar að tilkynna það sér­
staklega með frétt þegar gefin væru
leyfi fyrir þessari meðhöndlun.
„Þetta þótti fréttnæmt alveg í byrj­
un því slík meðhöndlun hér á landi
hafði ekki átt sér stað í yfir 30 ár,“
segir Gísli. Þá segir hann hópunina
einnig eiga sér eðlilegar skýringar.
„Þessi háttur var hafður á núna því
það þótti eðlilegt að tvinna saman
báðar staðsetningar sitthvors fyrir­
tækis innan sama fjarðar. Þetta eru
sem sagt nágrannakvíaból sem eðli
máls samkvæmt getur verið rétt­
mætt faglega út frá faraldsfræði
lúsarinnar að meðhöndla á sama
tíma til að sporna við lús innan
sama fjarðar.“ n
Áhrif lúsaeiturs á lífríkið séu hverfandi lítil
Matvælastofnun er byrjuð að hópa sama leyfum í stað þess að gefa út leyfi fyrir hvern stað. FRÉTTABLAÐIÐ/PJETUR
gar@frettabladid.is
VESTMANNAEYJAR Aðeins ein
nothæf neysluvatnslögn er milli
lands og Vestmannaeyja að sögn
almannavarnanefndar Vestmanna­
eyja sem lýsir áhyggjum vegna
þessa.
„Núverandi lögn, neðansjávar­
leiðsla 3, var tekin í notkun árið
2008. Neðansjávarleiðslur 1 og 2
hafa báðar verið dæmdar ónýtar, sú
fyrri árið 2008 og sú síðari árið 2014.
Frá 2014 hefur neðansjávarleiðsla 3
því verið eina neysluvatnslögnin
milli lands og Eyja,“ segir almanna­
varnanefndin. Ef lögnin bili skapist
alvarlegt ástand. Viðgerðir í sjó
sé aðeins hægt að framkvæma að
sumri til.
„Einungis lítið gat á leiðsluna
veldur því að þrýstingur fer af henni
og rennsli stöðvast. Kæmi til bilunar
á leiðslunni liggur fyrir að þegar
yrði lýst yfir almannavarnaástandi
og grípa þyrfti til skömmtunar á
vatni,“ segir í bókun nefndarinnar.
Drykkjarvatn yrði skammtað úr
fimm þúsund rúmmetra vatns­
geymi sem myndi tæmast fljótt.
„Loka þyrfti dreifikerfi strax
og leggja áherslu á áfyllingarvatn
hitaveitu til að halda henni inni
sem lengst. Fiskvinnsla og annað
atvinnulíf myndi stöðvast mjög
f ljótlega og hitaveitan einnig. Lík­
legt er að f lytja yrði sjúklinga af
sjúkrahúsinu og aldraða af hjúkr­
unarheimilinu Hraunbúðum upp
á land strax,“ lýsir Almannavarna­
nefndin sviðsmyndinni sem uppi
yrði. Ekkert neysluvatn væri á
húsum og hýbýlum.
Því er sagt um að ræða mikið
öryggismál fyrir Vestmanneyinga
og að tafarlaust verði að undirbúa
nýja neðansjávarleiðslu milli lands
og Eyja. n
Tvær af þremur vatnslögnum eru
ónýtar og Eyjamenn eru uggandi
Fimm þúsund rúmmetra vatnsgeymir í Heimaey myndi duga skammt fyrir
Eyjamenn og tæmast fljótt. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON BRINK
Friðarferlar og friðarumleitanir verða í brennidepli á árlegri
friðarráðstefnu Höfða friðarseturs Reykjavíkurborgar og
Háskóla Íslands mánudaginn 10. október í Veröld - húsi Vigdísar.
Nánari upplýsingar www.ams.hi.is. Öll velkomin
ICELAND
THE
IMAGINE
FORUM
Reimagining
Peace Processes
8 Fréttir 8. október 2022 LAUGARDAGURFRÉTTABLAÐIÐ