Fréttablaðið - 19.11.2022, Blaðsíða 18

Sif
Sigmarsdóttir
n Mín skoðun
n Gunnar
ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Helgi Magnússon FORSTJÓRI OG ÚTGEFANDI: Jón Þórisson RITSTJÓRI: Sigmundur Ernir Rúnarsson ser@frettabladid.is, AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Garðar Örn Úlfarsson gar@frettabladid.is
FRÉTTASTJÓRI: Aðalheiður Ámundadóttir adalheidur@frettabladid.is. Fréttablaðið kemur út í 80.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á
landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is
VEFSTJÓRI: Einar Þór Sigurðsson einarthor@frettabladid.is, MARKAÐURINN: Guðmundur Gunnarsson ggunnars@frettabladid.is, HELGARBLAÐ: Björk Eiðsdóttir bjork@frettabladid.is MENNING: Þorvaldur S. Helgason
tsh@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Hörður Snævar Jónsson hoddi@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Núna
reynir
nefnilega
á fulltrúa
tjáningar-
frelsisins
í þessu
arabíska
undra-
landi.
Hætti
stjórnend-
ur að haga
sér eins og
rússneskir
oligarkar
mun fólk
hætta að
líta á þá
sem rúss-
neska
oligarka.
Sigmundur Ernir
Rúnarsson
ser
@frettabladid.is
Íslenskur sjávarútvegur er gjarnan sagður
í fremstu röð á heimsvísu. Nýjustu fréttir
benda til þess að atvinnugreinin sé í fremstu
röð á fleiri sviðum en fiskveiðum.
Egill Örn Jóhannesson er framkvæmda-
stjóri bókaútgáfunnar Forlagsins. Í
aðdraganda jóla árið 2019 fékk Egill óvænta
heimsókn á skrifstofuna til sín – ekki þó frá
jólasveininum.
„Hann bara dúkkaði hér upp í miðri jóla-
vertíð,“ sagði Egill í viðtali við Stundina um
innlit Jóns Óttars Ólafssonar, starfsmanns
sjávarútvegsfyrirtækisins Samherja. „Þá var
ég svo grunlaus að ég hélt að hann væri að
koma að bjóða mér handrit.“
Þeir Egill og Jón ræddu um daginn og
veginn. Þegar Jón kvaddi var Egill engu nær
um erindi heimsóknarinnar. Það skýrðist
nokkrum dögum síðar.
Egill fékk boð á fund á skrifstofu Sam-
herja. Þar var honum ráðlagt að innkalla eina
af bókum Forlagsins, Ekkert að fela: Á slóð
Samherja í Afríku, þar sem þrír þekktir blaða-
menn skrifuðu um meintar mútugreiðslur
Samherja í Namibíu.
Egill aðhafðist ekkert. Þann 22. desember
fékk hann tölvupóst frá Jóni Óttari þar sem
látið var að því liggja að ef Forlagið innkallaði
ekki bókina biði fyrirtækisins kostnaðarsöm
málaferli í London. „Googlaðu bara English
defamation law [enska meiðyrðalöggjöf]
og hvað málflutningsmaður QC kostar á
klukkutímann. Þetta er ekki hótun ... bara að
aðstoða þig að taka upplýsta ákvörðun.“
Vondi karlinn
Rússneski stjórnarandstæðingurinn Alexei
Navalny komst í heimsfréttirnar árið 2020
þegar eitrað var fyrir honum með tauga-
eitrinu Novichok. Hann lifði af og í janúar
árið 2021 mælti hann með bók. Bókin var
eftir breska blaðamanninn Catherine Belton
og fjallaði um hvernig stétt rússneskra
oligarka hefði sölsað undir sig eigur ríkisins.
Nokkrum vikum síðar höfðuðu fjórir rúss-
neskir auðmenn og rússneskt olíufyrirtæki
fimm meiðyrðamál gegn Belton og útgefanda
hennar fyrir enskum dómstólum.
„Þetta er ekki hótun.“ Uppátæki útsendara
Samherja á sér þó nafn. Það gengur undir
skammstöfuninni SLAPP sem stendur fyrir
„strategic lawsuit against public participa-
tion“, eða „skipulögð lögsókn til hindrunar
almennri umræðu“. Markmið stefnanda í
slíkum málsóknum er ekki að hafa sigur fyrir
dómi heldur að þagga niður í gagnrýnis-
röddum með því að kaffæra andstæðinga í
lögfræðikostnaði og fæla aðra frá því að taka
þátt í umræðunni. Lagaumhverfi á Englandi
þykir einkar vel til þess fallið og eru enskir
dómstólar vinsæll vettvangur til ímyndar-
gæslu, sér í lagi meðal rússneskra oligarka.
„Flest útgáfufyrirtæki hefðu látið undan
þrýstingi og innkallað bókina,“ sagði Cath-
erine Belton en hún og útgefandi hennar
ákváðu að verjast málsóknunum. Það tókst
að bjarga bókinni. Belton sat þó uppi með
reikning upp á 1,5 milljónir punda, eða 250
milljónir íslenskra króna.
Ný rannsókn sýnir að stjórnendur stærstu
útgerðarfyrirtækja á Íslandi eru óánægðir
með starfsumhverfi sitt. Er ástæðan m.a.
neikvæð umræða um greinina og mikill tími
sem helga þarf áróðri vegna hennar. „Maður
upplifir sig bara sem vonda karlinn,“ sagði
Daði Hjálmarsson, sem situr í stjórn Samtaka
fyrirtækja í sjávarútvegi, um niðurstöðurnar.
Á Þorláksmessu 2019 barst Forlaginu bréf
frá lögmönnum Samherja um mögulega máls-
höfðun. Bókin hefur ekki verið innkölluð.
Samherji daðrar við flókna aðferð til
ímyndarsköpunar sem aðeins er á færi fólks
og fyrirtækja í fremstu röð á heimsvísu. En til
er einfaldari aðferð til að virðast ekki vondi
karlinn. Hún gengur undir heitinu orsök og
afleiðing: Hætti stjórnendur að haga sér eins
og rússneskir oligarkar mun fólk hætta að líta
á þá sem rússneska oligarka. n
Þetta er ekki hótun
Frjálsir fjölmiðlar eru í dauðafæri við
að afhjúpa aumasta afturhaldið í
Katar á næstu vikum með því að halda
sínu striki sem gestir og gangandi í
fasistaríkinu við Persaflóa – og hvika
þar hvergi frá gildum ýtrustu lýðréttinda.
Núna reynir nefnilega á fulltrúa tjáningar-
frelsisins í þessu arabíska undralandi – og
spurningin er á að giska áleitin; ætla þeir að
bugta sig fyrir yfirgangi þessa afturhaldssama
lögregluríkis, ellegar að standa í lappirnar og
sýna og segja frá endurteknum og ógeðfelldum
mannréttindabrotum sem eru látin viðgangast
í Katar?
Það er út af fyrir sig ískyggilegt að forkólfar
knattspyrnuforystunnar í heiminum hafi látið
kaupa sig til að klappa upp karlpungaveldi af
þessu tagi. Fyrir vikið láta þeir sig hafa það að
hampa þeirri nöturlegu nesjamennsku sem
viðgengist hefur í þessu íhaldspokaveldi á
Arabíuskaga í árafjöld. En úr því sem komið er
ber frjálsum fjölmiðlum að segja skilmerkilega
frá því – og það með skilmerkilegum hætti –
hvað sú sama forysta er að sætta sig við.
Og það er ekkert minna en níðingsskapur af
verstu gerð, ekki einasta ömurleg og ítrekuð
árás á kvenfrelsi og fjandsamleg fóbía gagnvart
hinsegin fólki, heldur framgangur af því tagi
gagnvart almenningi að ekki verður jafnað við
siðmenntuð ríki á seinni öldum.
Allt leikur hér raunar á reiðiskjálfi. Þær
þjóðir heims sem barist hafa hvað harðast fyrir
sjálfsögðum mannréttindum minnihlutahópa
af öllu tagi um áraraðir ætla nú að efna til lang-
varandi skemmtunar í landi sem færir sömu
baráttu aftur um aldir.
Eða verður það svo?
Það er af þessum sökum sem eftir verður
því tekið hvort fjölmiðlafólk frá öðrum
menningarsvæðum en Arabíu, sem gerir sig
gestkomandi í Katar á næstu tuttugu og átta
dögum, ætlar að leggjast í meðvirkni uppi á
þægilegum hótelherbergjum sínum, milli þess
sem það heimsækir dýrustu knattspyrnuleik-
vanga íþróttasögunnar sem eru þeir fyrstu
sinnar tegundar með háþróuðum kælikerfum
svo leikmennirnir inni á vellinum lifi leikinn af
í mollunni.
Og áhugamenn um tjáningarfrelsi, kvenfrelsi
og baráttufólk fyrir jöfnum rétti hinsegin fólks
á borð við aðra í samfélaginu munu einnig
bera sig eftir því hvaða fyrirtæki muni helst og
lengst setja markaðspeninga sína í auglýsingar
á þessum vettvangi. En allt það fólk mun ein-
mitt spyrja sig – og það eðlilega: Eru þessi fyrir-
tæki að taka þátt í veislunni með velþóknun? n
Velþóknun
MÁNUDAGA KL. 20.00
SKOÐUN FRÉTTABLAÐIÐ 19. nóvember 2022 LAUGARDAGUR