Fréttablaðið - 19.11.2022, Blaðsíða 68

Ég vil að allar stúlkur
viti að kynjajafnrétti
er, og ég er sannfærð
um það, óumflýjan-
legt.
Sima Bahous tók við embætti framkvæmdastýru fyrir ári síðan. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON BRINK
Sima stýrði umræðum á viðburði í Reykjavík fyrr í mánuðinum ásamt Katrínu
Jakobsdóttur forsætisráðherra. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON BRINK
Framkvæmdastýra UN
Women segir það óumflýjan­
legt að kynjajafnrétti muni
nást, en hefur áhyggjur af því
að það verði ekki árið 2030,
eins og stefnt hefur verið að,
heldur árið 2330. Hún segir
áskoranirnar fram undan
þrenns konar, átök, loftslags­
vána og Covid.
Sima Sami Bahous tók við
embætti f ramk væmda­
stýru UN Women í fyrra
og segir að fyrsta árið hafi
verið verulega gefandi en
á sama tíma hafi það verið erfitt.
Sérstaklega með tilliti til heims­
faraldurs Covid, loftslagsvárinnar
og átaka eins og eru í Úkraínu,
Afganistan og annars staðar, sem
hún segir að hafi að mörgu leyti
markað stefnu stofnunarinnar
síðasta árið.
„En ég tók við þessu starfi til að
gera betur og það gefur mér mikla
orku og hvatningu að vita að ég
hafi tækifæri til að leiða svo mikil­
væga stofnun og breytingar innan
hennar.“
Spurð hvort margt hafi komið
henni á óvart þetta fyrsta ár henn­
ar í embætti, segir hún að það hafi
ekkert endilega komið á óvart en
að hún hafi ekki búist við því sem
gerðist í Úkraínu.
Hún segist þó hafa lengi starfað
í þróunaraðstoð og sé því vel með­
vituð um þau málefni sem liggja
fyrir og það sem getur komið upp á.
Enn langt í land
UN Women er eina stofnun Sam­
einuðu þjóðanna sem vinnur alfar­
ið í þágu jafnréttis og þar með talið
kynjajafnrétti. Hún segir að enn sé
langt í land að ná því.
„Við vorum langt frá því og
Covid gerði það enn erfiðara. Það
er misjafnt eftir löndum hversu
langt þau eru komin og Ísland er
eitt þeirra sem leiðir vegferðina,“
segir Sima og að það megi rekja til
átaks kvennahreyfinga hér á landi
og ýmissa bandamanna þeirra yfir
langan tíma.
„En alþjóðlega er staðan ekki
góð.“
Hún segir að ef laust viti margir
að leiðtogar heimsins hafi lofað
að ná kynjajafnrétti árið 2030 í
tengslum við Sjálf bærnimarkmið
Sameinuðu þjóðanna.
„En samkvæmt okkar útreikn­
ingum og miðað við þróun mála
eins og hún er í dag, mun það ekki
taka átta ár heldur 300 ár. Það er
óásættanlegt og allir, sama hvar
þeir eiga heima, ættu að skamm­
ast sín fyrir það. Þetta er ekki bara
vandamál kvenna og stúlkna. Þetta
er vandamál okkar allra,“ segir
Sima og að það sé skylda okkar
allra að bregðast við þessu.
Hún segir að án þess þá munum
við aldrei geta tekist á við þær
áskoranir sem eru fram undan og
að ekki sé hægt að ná neinum fram­
förum án þess að helmingi mann­
kyns, konum, sé lyft hraðar upp.
Þrenns konar áskoranir
Spurð hverjar séu stærstu áskoran­
irnar fram undan þá segir hún þær
þrenns konar. Þær varði átök um
allan heim, loftslagsvána og svo
Covid­19.
„Það eru aldrei konur sem hefja
átökin en það eru alltaf þær sem
þurfa að taka á sig mestan kostnað
vegna þeirra. Auk þess eru konur
oft útilokaðar frá því ferli sem fer
af stað þegar samið er um frið, á
nákvæmlega sama tíma og í sögu­
legu samhengi þær hafa mest fram
að færa,“ segir hún og að önnur
áskorunin sé loftslagsváin. Það sé
allt frá náttúruhamförum tengdum
loftslagsbreytingum og þörfinni á
því að aðlagast þeim breytingum
sem eru fram undan, hraðar.
Þrjú hundruð ár í að jafnrétti náist
Lovísa
Arnardóttir
lovisaa
@frettabladid.is
„Sú þriðja er viðvarandi en hún
er viðbrögð við Covid­heimsfar­
aldri. Við höfum greint viðbrögð
ólíkra landa eftir efnahag þeirra
og hvernig þau hafa farið að því að
byggja sig aftur upp og við sjáum
að það eru leiðir sem virka betur
fyrir konur og leiðir sem virka
verr,“ segir Sima og að fyrir öll
lönd sé nauðsynlegt að skoða við­
bragðsáætlanir með tilliti til þess
hvaða áhrif það hefur á bæði konur
og karlmenn.
Erum við að ganga í gegnum bak-
slag?
„Já, það er mörgum sem finnst
þeim ógnað af framförum þegar
kemur að kynjajafnrétti, en þau
hafa yfirleitt rangt fyrir sér því
aukið kynjajafnrétti gagnast okkur
öllum. En sumu fólki er ógnað og
það er að reyna að ýta okkur aftur
á bak,“ segir Sima og að það sé eðli­
legt að fólki líði eins og það séu ekki
framfarir heldur afturför. Sérstak­
lega þegar litið er til Afganistan þar
sem yfirvöld hafa aftur takmarkað
réttindi stúlkna og þegar litið er
til landa á Norðurslóðum þar sem
mörg lýðræðisleg gildi og réttindi
kvenna eru í hættu og sæta árás.
Kynjajafnrétti er rétt
Hún segir að á sama tíma megi þó
ekki gleyma því að að mörgu leyti
stöndum við framar nú en áður.
„Heimurinn er óneitanlega fram­
ar í dag en hann var fyrir einni kyn­
slóð eða tveimur. Raunveruleikinn
er sá að okkar málstaður mun fara
áfram. Við höfum upplifað bakslag
og mótvind áður og við munum
gera það aftur, en sagan hefur
sýnt okkur að það getur ekkert
stoppað okkur. Því við höfum rétt
fyrir okkur. Konur og stúlkur, með
karlmenn og drengi sér við hlið,
hafa skuldbundið sig til að vinna
að jafnrétti og munu aldrei gefast
upp,“ segir Sima ákveðin.
Spurð hvað sé hægt að gera til að
mæta mótvindi segir hún að ein
lausn sé hreinlega að halda áfram
með vinnuna, að gefast ekki upp.
„Við vitum að það sem virkar
best er að setja framgang kvenna í
forgang, að tryggja þátttöku þeirra,
bæði almennt og í gegnum sértæk
úrræði eins og kynjakvóta, stefnu­
mótun sem tekur þarfir kvenna og
stúlkna sérstaklega til greina og
með því að skilgreina fjármagn sem
fer í verkefni sem styðja við konur
og að koma þeim í leiðtogastöður.
Við höldum áfram með þetta.“
Fordæmi leiðtoga mikilvægt
Hún segir að annað sem sé mikil­
vægt sé að leiðtogar taki réttar
ákvarðanir fyrir konur og séu þann­
ig réttum megin sögunnar.
„Það fordæmi sem leiðtogar setja
um allan heim er ákaflega mikil­
vægt, og orð þeirra líka. Við þurfum
fleiri leiðtoga, bæði karla og konur,
sem styðja við jafnrétti og tryggja
þannig að ekki fari á milli mála að
þau séu fulltrúar þjóðar sinnar og
þess fjölbreytileika sem má finna
innan hennar,“ segir Bahous og að
þess vegna verði að fjárfesta í for­
ystu kvenna.
Hún var hér á landi fyrr í mánuð­
inum til að taka þátt í leiðtoga­
fundi kvenna hér á Íslandi og
stýrði, ásamt forsætisráðherra,
Katrínu Jakobsdóttur, umræðum.
Sima segir fundinn hafa verið góða
áminningu um öfluga fjölbreytni,
skuldbindingu, sérþekkingu og
afrek kvenleiðtoga.
„Eftir því sem fleiri og fleiri konur
taka meiri ábyrgð sem leiðtogar í
bæði einkageira og hinum opinbera,
er ég viss um að ganga okkar að jafn­
rétti mun ganga hraðar.“
Óumflýjanlegur veruleiki
Hvað er mikilvægast fyrir stúlkur í
dag?
„Ég held að það sem er mikil­
vægast fyrir stúlkur í dag sé að hafa
tilfinningu fyrir því að þær geti
sjálfar haft áhrif á líf sitt, um leið og
þeim líður eins og þær séu partur
af stærri heild og byltingu. Stúlkur
verða að vita að þær eiga tilkall til
sömu mannréttinda og allir aðrir;
til menntunar, til samfélagslegrar
þátttöku og til að ráða sjálfar yfir
eigin líkama. Það verður að styðja
stelpur og fræða þær svo þær viti
að þessi réttur er þeirra, að þær
stjórna eigin lífi og að það er alltaf
óásættanlegt að takmarka réttindi
þeirra að einhverju leyti. Þó veg­
ferð hverrar konu og stúlku sé ein­
stök þá stendur engin þeirra ein.
Kvennahreyfingar eru fjölbreyttar,
stórar, síbreytilegar og alltaf í þróun.
Sérhver stúlka getur verið partur af
hreyfingunni sem þátttakandi, við­
takandi eða leiðtogi,“ segir Sima og
heldur áfram:
„Ég vil að allar stúlkur viti að
kynjajafnrétti er, og ég er sannfærð
um það, óumflýjanlegt. Og þær fá
tækifæri til að taka þátt í að koma
því á.“
UN Women starfar bæði á
alþjóðavísu en á einnig landsnefnd
hér á Íslandi. Sima segir að UN
Women á Íslandi sé dýrmætur sam­
starfsaðili en landsnefndin á Íslandi
sendi í fyrra út til UN Women hæsta
fjárframlag allra tólf landsnefnda
sjötta árið í röð, óháð höfðatölu, og
er því einn helsti styrktaraðili verk­
efna UN Women á heimsvísu. Mán­
aðarlega styrkja nærri tíu þúsund
Íslendingar starf UN Women.
„Samstarf okkar á Íslandi er tví­
þætt. Fyrst verð ég að nefna tengsl
okkar við íslensku ríkisstjórnina
sem alltaf hafa verið sterk. Íslenska
ríkisstjórnin hefur ekki aðeins
styrkt okkur fjárhagslega heldur
einnig í stefnumótun og hefur þann­
ig margfaldað áhrifin og hefur sýnt
gott fordæmi með því að tala um og
berjast fyrir kynjajafnrétti á alþjóð­
legum grundvelli,“ segir Sima og að
á sama tíma hafi landsnefnd UN
Women á Íslandi verið einn helsti
talsmaður UN Women á heimsvísu.
„Ekki bara með því að vekja vit­
und og safna stuðningi við vinnu
UN Women, heldur einnig með því
að tala fyrir þeim gildum sem við
tölum fyrir alþjóðlega, á Íslandi.“
Hún segir að á meðan hún dvaldi
hér á Íslandi hafi hún fengið tæki­
færi til að hitta forsætisráðherra,
aðra ráðherra og ýmsa embættis­
menn, sem hún vilji þakka stuðn­
inginn.
„En ég vil líka senda mínar hlýj­
ustu þakkir til fólksins á Íslandi,
en skuldbinding þess til kynjajafn­
réttis vekur athygli um allan heim
og við kunnum að meta það.“ n
36 Helgin 19. nóvember 2022 LAUGARDAGURFRÉTTABLAÐIÐ