Fréttablaðið - 24.11.2022, Side 14

Ólafur
Arnarson
olafur
@frettabladid.is
Ekki virðast öll kurl komin
til grafar varðandi starfsemi
Lindarhvols, skúffufélags
fjármálaráðuneytisins sem
annaðist sölu ríkiseigna
sem fengust frá föllnu bönk-
unum. Forseti Alþingis situr
á greinargerð og eftir áramót
verður mál gegn Lindarhvoli
tekið fyrir í Héraðsdómi
Reykjavíkur.
STJÓRNSÝSLA Þann 5. apríl síðast-
liðinn sendi Birgir Ármannsson,
forseti Alþingis, bréf til Fjármála-
ráðuneytisins og stjórnar Lindar-
hvols, félags sem ráðuneytið setti
á fót til að halda utan um og selja
eignir sem runnu til ríkisins sem
stöðugleikaframlag frá slitabúum
föllnu bankanna, og upplýsti að
forsætisnefnd hefði samþykkt að
af henda fjölmiðlum greinargerð
sem Sigurður Þórðarson, fyrrverandi
settur ríkisendurskoðandi, um starf-
semi Lindarhvols skilaði til alþingis í
júlí 2018, og afhending færi fram 25.
apríl kl. 12.
Forsaga málsins var sú að Jóhann
Óli Eiðsson, blaðamaður, hafði óskað
eftir að fá greinargerðina afhenta.
Þann 28. apríl 2021 sendi Stein-
grímur J. Sigfússon, þáverandi forseti
Alþingis, stjórn Lindarhvols bréf og
upplýsir að forsætisnefnd hyggist
veita Jóhanni Óla aðgang að greinar-
gerðinni og óskar eftir því að Lindar-
hvoll „lýsi afstöðu sinni til þess hvort
greinargerðin geymi upplýsingar
um fjárhagsmálefni einstaklinga
eða fyrirtækja eða mikilvæga virka
fjárhags- eða viðskiptahagsmuni
fyrirtækja og annarra lögaðila sem
sanngjarnt er og eðlilegt að leynt fari,
sbr. 9. gr. upplýsingalaga.“
Þrátt fyrir ítrekuð erindi frá for-
seta Alþingis tók stjórn Lindarhvols
og fjármálaráðuneytið enga afstöðu
til þeirra atriða sem óskað var eftir
heldur lögðust alfarið gegn því að
greinargerðin yrði birt með vegna
þess að óheimilt væri með öllu að
birta hana. Forsætisnefnd leitaði
eftir lögfræðiáliti sérfróðs lögmanns
hjá Magna-lögmönnum sem komst
að þeirri niðurstöðu að andstaða
ráðuneytisins við birtingu byggði
ekki á haldbærum lögfræðirökum.
Við svo búið var ráðuneytið upplýst
um fyrirhugaða birtingu.
Forseti Alþingis tekur u-beygju
20. apríl bárust mótmæli frá bæði
fjármálaráðuneytinu og Ríkisendur-
skoðun við fyrirhugaðri birtingu.
Engin ný rök voru færð fram heldur
voru endurtekin gömlu rökin, sem
forsætisnefnd hafði þegar úrskurðað
að væru léttvæg andspænis lögfræði-
álitinu frá Magna.
Engu að síður tók Birgir Ármanns-
son þá ákvörðun að veita ekki
aðgengi að greinargerðinni. Hafði
hann þó sjálfur gert tillöguna um
það til forsætisnefndarinnar.
Í umræðu undanfarinna vikna
hefur mikið verið rætt um mikil-
vægi gagnsæis og jafnræðis við sölu
ríkiseigna. Fjármálaráðherra hefur
sérstaklega mælt fyrir um nauðsyn
þess að tryggja að ekkert sé í skugg-
anum og þar með hulið leyndar-
hyggju þegar kemur að meðhöndlun
og ráðstöfun ríkiseigna. Þá hafa allir
formenn ríkisstjórnarflokkana lýst
því yfir opinberlega að öll gögn um
sölu ríkiseigna skuli vera opinber.
Fjármálaráðherra birti nýlega lista
yfir kaupendur í hlutafjárútboði
Íslandsbanka, þvert á lögfræðiálit
Bankasýslu ríkisins, vilja og ráðlegg-
ingar Bankasýslunnar og almennra
hefða í fagfjárfestaútboði.
Greinargerðin sem deilt er um
er mjög gagnrýnin á marga þætti í
starfsemi Lindarhvols. Í grundvall-
aratriðum stangast hún á við skýrslu
sem Skúli Eggert Þórðarson ríkisend-
urskoðandi skilaði til Alþingis um
starfsemi Lindarhvols en sú skýrsla
fer fögrum orðum um starfsemi og
umgjörð félagsins.
Í byrjun næsta árs verður tekið
fyrir í Héraðsdómi Reykjavíkur mál
félagsins Frigus II á hendur Lindar-
hvoli. Tilefni málshöfðunarinnar
er útboð og sala Lindarhvols á hlut
ríkisins í Klakka haustið 2016. Um
var að ræða sölu á hlutafé og sam-
hangandi kröfum í Klakka.
Stjórn Lindarhvols, sem var
skúffufélag í Fjármálaráðuneytinu,
hafði falið Íslögum, lögfræðistofu í
eigu lögmannsins Steinars Þórs Guð-
geirssonar, að sjá um rekstur félags-
ins. Steinar var jafnframt stjórnar-
maður í Klakka, auk þess að sinna
margvíslegum störfum og verkefn-
um á vegum Lindarhvols, Fjármála-
ráðuneytisins og Seðlabanka Íslands.
Stjórn Lindarhvols hafði látið
Deloitte meta virði hlutar ríkisins
í Klakka og var niðurstaðan úr því
verðmati tæpur milljarður.
Helmingsafsláttur á ríkiseign
Steinari Guðgeirssyni var falið að
sjá um sölu hlutarins í Klakka þrátt
fyrir að hann væri þá stjórnarmaður
í félaginu. Afar takmarkaðar upp-
lýsingar voru veittar um eignina í
söluferlinu þrátt fyrir að um verulega
flókna eign væri að ræða. Kröfur á
Klakka skiptust í misjafnlega verð-
mæta flokka en það mun ekki hafa
komið fram í söluferlinu. Síðar kom
í ljós að aðilar sem hugðust bjóða í
eignina treystu sér ekki til þess vegna
skorts á upplýsingum.
Eignin var auglýst til sölu í smá-
auglýsingum DV og á heimasíðu
Lindarhvols.
Þegar upp var staðið nam sölu-
verðmæti eignarhlutarins í Klakka
505 milljónum króna. Þetta felur í sér
u.þ.b. 50 prósenta afslátt frá því verði
sem stjórn Lindarhvols og Steinari
Þór var kunnugt um að væri verðmat
Deloitte á hlutnum. Þessu til viðbót-
ar voru eignir Klakka færðar upp um
15 prósent tveimur mánuðum eftir
undirritun kaupsamnings.
Kaupendur að hlut ríkisins í
Klakka voru nátengdir fyrirtækinu.
Forstjóri Klakka undirritaði kaup-
tilboðið. Seljandinn, sem tók við til-
boðum á ódulkóðuðu rafrænu formi,
var stjórnarmaður í Klakka. Þegar
salan fór fram lá fyrir fjárhagsupp-
gjör félagsins sem forstjóri og stjórn
Klakka höfðu undir höndum en ekki
aðrir vegna þess að það hafði ekki
verið gert opinbert.
Uppgjörið sýndi mun betri
af komu en aðrir en stjórnendur
Klakka hefðu mátt gera ráð fyrir eða
rúmlega 600 milljón króna hagnað.
Í þeim málaferlum sem síðan hafa
sprottið hefur Steinar tekið að sér að
vera lögmaður Lindarhvols. Ríkislög-
maður ætti að sinna því en í undan-
teknwingartilfellum má kalla til
utanaðkomandi lögmenn, en til þess
þarf sérstakt leyfi frá viðkomandi
ráðuneyti samkvæmt lögum um
ríkislögmann. Þessi heimild mun
undir eðlilegum kringumstæðum
einungis vera notuð þegar ríkislög-
maður er vanhæfur í málum, sem
ekki mun eiga við í þessu tilfelli.
Tvískinnungur ráðuneytis
Sigurður Valtýsson, forsvarsmaður
Frigusar II, segir Lindarhvol hafa gert
allt til að koma í veg fyrir sjálfsagða
afhendingu gagna í söluferli á ríkis-
eign frá því að söluferlinu lauk, tapað
10 úrskurðum hjá Úrskurðarnefnd
um upplýsingamál og enn séu ekki
öll kurl komin til grafar.
Í ljósi þess að óeðlilegt þykir að
starfsmenn miðlunar í Íslands-
banka hafi keypt í nýliðnu útboði,
segist Sigurður velta fyrir sér hvað
megi þá segja um þá staðreynd að
stjórnarmaður Klakka hafi verið
umsjónarmaður með útboði á hlut
ríkisins í félaginu og haldið leyndum
fyrirliggjandi gögnum um hið selda
og mælt svo með því að tilboði for-
stjóra Klakka yrði tekið.
Harðort bréf frá Sigurði Þórðar-
syni um rangfærslur í skýrslu Ríkis-
endurskoðunar, sem kom út í maí
2020, liggur hjá stjórnskipunar- og
eftirlitsnefnd.
Málið hefur verið hjá stjórn-
skipunar- og eftirlitsnefnd frá því á
síðasta kjörtímabili og Fréttablaðið
hefur heimildir fyrir því að fyrrver-
andi stjórnarmenn í Lindarhvoli hafi
neitað að koma fyrir nefndina nema
með ákveðnum skilyrðum.
Málshöfðun Frigusar II snýr meðal
annars að því að hefðbundin vinnu-
brögð hafi ekki verið viðhöfð við söl-
una. Til dæmis hafi tilboð ekki verið
opnuð í viðurvist bjóðenda.
Í grein sem birtist í Morgunblað-
inu 12. nóvember 2016 undir yfir-
skriftinni „Gengið á svig við megin-
reglur við sölu ríkiseigna“ er haft
eftir forstjóra Ríkiskaupa að þrátt
fyrir að ekki sé skylt að styðjast við
lög um opinber innkaup við sölu
ríkiseigna að þá séu þau „sá vett-
vangur sem tryggir gagnsæi og jafn-
ræði milli bjóðenda“.
Birgir Ármannsson, forseti Alþing-
is, segist ekki ætla að tjá sig um
málið að svo stöddu. „Málið er enn
til umfjöllunar á vettvangi forsætis-
nefndar og á meðan ætla ég ekki að
fara út í umræður á opinberum vett-
vangi um einstaka þætti þess.“
Oddný Harðardóttir, 2. varaforseti
Alþingis, segir það vera sína skoðun
að eftir að forsætisnefnd samþykkti
að veita aðgang að greinargerð
Sigurðar Þórðarsonar hafi ekkert
nýtt komið fram sem ætti að koma
í veg fyrir að sú ákvörðun standi og
greinargerðin opinberuð.n
Forseti Alþingis þaggar að ósk ráðuneytisins
Lindarhvoll,
skúffufélag
fjármálaráðu-
neytisins, er
sakað um að
hafa mismunað
tilboðsgjöfum
í ríkiseign.
FRÉTTABLAÐIÐ/SIG-
TRYGGUR ARI
Tímalína sölunnar
á Klakka
Í málshöfðun Frigusar II kemur
fram að BLM fjárfestingar ehf.
hafi 30. september 2016 gert til-
boð í hluti ríkisins í Klakka upp
á 428 krónur. Forstjóri Klakka
er eini stjórnarmaðurinn í BLM
fjárfestingum.
Klukkan 15.54 þann 14.
október 2016 sendir Kvika banki
inn tilboð fyrir hönd Frigusar II
í tölvupósti upp á 501 milljón
króna í tölvupósti á netfangið
soluferli@lindarhvolleignir.is.
Móttaka staðfest mínútu síðar.
Tilboðið er 16,9 prósent hærra
en tilboð BLM.
Klukkan 15.55 þann 14.
október er fulltrúi BLM sagður
hafa afhent Steinari Þór Guð-
geirssyni persónulega nýtt
tilboð frá BLM. Tilboðið er upp
á 505 milljónir.
Klukkan 15.59 þann 14. októ-
ber sendir Ásaflöt (félag í eigu
starfsmanna Klakka) tilboð í
hlutinn í Klakka. Tilboðið, sem
er upp á 502 milljónir, er undir-
ritað af forstjóra Klakka.
Klukkan 16.00 þann 14 október
rennur út frestur til að skila til-
boðum í hlut ríkisins í Klakka.
Þann 1. nóvember 2016 er
undirritaður kaupsamningur
við forstjóra Klakka fyrir hönd
BLM með vaxtaákvæði, sem
ekki var inni í samþykktu kaup-
tilboði og varð endanlegt kaup-
verð því 508 milljónir.
Þann 16. nóvember 2016 birtir
stjórn Klakka árshlutauppgjör
félagsins sem sýnir 603 milljóna
hagnað.
Birgir Ármannsson,
forseti Alþingis
Steinar Þór Guð-
geirsson var
stjórnarmaður í
Klakka
14 Fréttir 24. nóvember 2022 FIMMTUDAGURFRÉTTABLAÐIÐFRÉTTASKÝRING FRÉTTABLAÐIÐ 24. nóvember 2022 FIMMTUDAGUR