Fréttablaðið - 16.02.2023, Blaðsíða 12

Þrátt fyrir
smæð
okkar
eigum við
að leggja
okkar lóð á
vogarskál-
ar til þess
að efla og
bæta Evr-
ópusam-
bandið og
gera það að
enn betra
verkfæri
til að auka
hagsæld í
álfunni.
Nýlega birtust fréttir þess efnis að
matvælaráðherra hafi ákveðið að
sleppa framlagningu frumvarps um
sameiningu afurðastöðva í kjötiðn-
aði og tekið það úr málaskrá ráðu-
neytisins. Þetta eru vissulega von-
brigði þar sem hagræðing af slíkri
sameiningu í þágu matvælafram-
leiðenda og neytenda hefur fengið
mikla umfjöllun, bæði á Alþingi og
á vettvangi bænda. Þegar við tölum
um þessa hagræðingu þá erum við
að tala um milljarða. Upphæðir sem
geta skipt sköpum fyrir bændur og
framtíð íslensks kjötiðnaðar.
Bóndinn tryggir fæðu
Skilaboð ríkisstjórnarinnar um
mikilvægi þess að tryggja fæðu- og
matvælaöryggi hér á landi hefur
verið skýrt. Mikilvægt er að við
getum reitt okkur á íslenska mat-
vælaframleiðslu, og við sjáum á
nýliðnum atburðum erlendis að
aðstæður heillar þjóðar geta breyst
á augnabliki. Að vera sjálfum okkur
nóg með nauðsynjar á borð við mat
getur skipt sköpum.
Þeir sem tryggja matvæla- og
fæðuöryggi landsins eru bændur.
Innlendir matvælaframleiðendur,
sem hafa tryggt okkur gæða afurð
í áranna raðir þrátt fyrir marga
erfiða tíma. Í dag, á tímum mikillar
samkeppni við erlendar stórverk-
smiðjur, eykst mikilvægi þess að
innlendir framleiðendur, sem upp-
fylla allar þá kröfur sem við gerum
til okkar fæðu hvað varðar öryggi og
gæði, hafi ríkisstjórnina með þeim
í liði.
Milljarða króna hagræðing
Framsókn hefur lengi talað fyrir
að sameining afurðastöðva í kjöt-
iðnaði verði gerð heimil hér á landi.
Tölfræðin og framtíðarspár liggja
fyrir. Sú hagræðing getur komið
rekstrargrundvelli bænda aftur
á réttan kjöl eftir erfiða tíma og
myndi að öllum líkindum skila sér
til neytenda í formi lægra verðs.
Í núverandi stöðu geta bændur
ekki selt sína vöru á sama verði
og innfluttar vörur eru keyptar á.
Aðstöðumunurinn er gífurlegur
þegar við horfum til erlendra stór-
verksmiðja, þar sem ekki eru gerðar
sömu kröfur til öryggis, staðla og
dýraverndar á mörgum stöðum.
Framleiðslukostnaður þeirra er,
eðli máls samkvæmt, lægri per kíló
en hjá íslenskum fjölskyldubónda.
Þeir sem setja fyrirvara á fram-
tíðarspárnar geta horft á þá raun-
verulegu hagræðingu, sem hefur
átt sér stað í kjölfar sameiningar
afurðastöðva í mjólkuriðnaði. Þar
hafa mjólkurframleiðendur náð að
hagræða milljörðum króna, sem
skilar sér bæði til framleiðenda og
bænda.
Deila um samkeppni
Samkeppniseftirlitið (SKE) hefur
gert athugasemdir við veitingu
ofangreindrar heimildar, en þar
eru gerðar athugasemdir við að
sameining afurðastöðva gæti dreg-
ið verulega úr samkeppni á þeim
markaði, með tilheyrandi áhrifum.
Það er vissulega hlutverk SKE að
fylgjast með samkeppni hér á landi
og tryggja jafnvægi á markaði. Hins
vegar þurfum við að geta horft á
raunverulegar aðstæður, til dæmis
hvað varðar samkeppnisbaráttu
innlendrar matvælaframleiðslu við
innflutt matvæli. Samkeppni sem
má líkja við Davíð og Golíat. Það
er komið að okkur að standa með
Davíð og rétta honum slöngvuna.
Í þessu máli eigum við frekar að
líta til búvörulaga en samkeppnis-
laga, en markmið búvörulaga er
einmitt að tryggja innlenda fram-
leiðslu landbúnaðarvara og afkomu
íslenskra bænda.
Lög og túlkun þeirra
Í málum sem varða matvælafram-
leiðslu og landbúnað hefur sú regla
almennt gilt að landbúnaðarstefna
skuli hafa forgang fram yfir sam-
keppnisákvæði. Þennan forgang
hefur Evrópusambandið m.a. stað-
fest.
Í umfangsmikilli umsögn SKE,
sem margir leggja grundvöll á
í þessu máli, er meginþunginn
lagður á túlkun samkeppnis-
laga. Það er skiljanlegt, enda sam-
keppnislögin þau lög sem stofnunin
byggir almennt sínar ákvarðanir og
athugasemdir á. Hins vegar gilda
sérlög um landbúnað hér á landi,
þ.e. búvörulögin, sem eiga að njóta
forgangs. Við í Framsókn höfum
margsinnis lagt það til að undan-
þága frá samkeppnisákvæðum verði
sett í búvörulög, 71. gr. A búvörulaga
sem veitir slíka undanþágu, og með
því verði sameining afurðastöðva
gerð heimil.
Skjaldborgin
Það er hlutverk ríkisstjórnarinnar
að styðja við íslenskan landbúnað,
neytendur og tryggja fæðuöryggi
landsins. Með lagagjöf sem þessari
ef lum við íslenskan kjötiðnað til
muna, gerum hann samkeppnis-
hæfari á innlendum og alþjóðlegum
markaði ásamt því að gera íslenskar
afurðir aðgengilegri neytendum.
Það er skjaldborgin sem við eigum
að slá og við höfum engan tíma að
missa. Ég vil því hvetja matvæla-
ráðherra áfram í að vinna í þágu
íslensks landbúnaðar og koma með
frumvarp til þingsins um undan-
þágu frá samkeppnisákvæðum fyrir
afurðastöðvar í kjötiðnaði. n
Nú er komið að okkur
Þórarinn Ingi
Pétursson,
þingmaður Fram-
sóknar
Ekkert fær stöðvað framrás tímans
og framvindu f lestra hluta. Það
gildir um stórt og smátt, þar með
stöðu Íslands í samfélagi þjóðanna
og sameiginlega hagsmuni okkar
af því að íslenskt þjóðfélag vaxi og
dafni. Ýta verður undir þá þætti sem
bæta velsæld og hagsæld en draga úr
þeim sem styðja við sérhagsmuni og
sérgæsku á kostnað almannahags-
muna.
Alþjóðasamfélagið er f lókið og
hið sama gildir um íslenskt sam-
félag. Eðlilegt er að skoðanir séu
skiptar og ágreiningur um leiðir
og aðferðir. Sem betur fer búum
við í þeim hluta heimsins þar sem
einna best hefur tekist að skipu-
leggja þjóðfélög og samskipti þjóða
á grundvelli laga, réttar og milli-
ríkjasamninga.
Þrátt fyrir þetta höfum við of
mörg óhugnanleg dæmi um að frið-
söm samskipti, mannréttindi og lög
og regla eru fljót að fjúka út í veður
og vind ef þjóðir standa ekki saman
og verja sameiginleg gildi, en láta í
staðinn sverfa til stáls.
ESB snýst um framfarir
Það má heita óumdeilt að Evr-
ópusambandið sé víðtækasta og
nánasta samstarf fullvalda og sjálf-
stæðra ríkja sem til er í heiminum.
Viðfangsefni ESB, sem 27 ríki hafa
sameinast um, snerta flesta þætti í
daglegu lífi fólks, beint og óbeint.
Það gildir um viðskipti, mannrétt-
indi, umhverfismál, kostnað við
símtöl, rétt fólks til bóta verði tafir
á flugi, rétt til starfa og menntunar,
samkeppni og meira að segja skil-
virkni heimilistækja, en af fjöl-
mörgu er að taka.
Auðvitað takast aðildarríkin á
um markmið og leiðir. Annað væri
fullkomlega óeðlilegt. Ríkin hafa
hins vegar ákveðið að vinna saman
og sett sér ramma og leikreglur um
samstarfið. Þess vegna hefur ávallt
tekist að ná samkomulagi á end-
anum án gamaldags átaka á sviði
viðskipta, svo ekki sé nú talað um
stríðsátaka.
Það er líka fjarri lagi að Evrópu-
sambandið sé fullkomið. Það eru
engin mannanna verk. Ekki heldur
þeirra 27 ríkja sem hafa kosið að
vinna þar að sameiginlegum hags-
munum með hag eigin þegna að
leiðarljósi. Þá virðist mér að við
Íslendingar séum sammála um að
hér sé ekki allt fullkomið.
Ísland utan vallar
Hingað til höfum við að mestu setið
hjá og kosið að fylgjast einungis
með þróun ESB og Evrópusam-
vinnunnar úr fjarlægð. Samt ekki
alveg. EES-samingurinn, sem hefur
verið í gildi frá 1994, hefur skuld-
bundið okkur til að hlýða því sem
ESB ákveður.
Segja má að EES samningurinn
hafi gjörbreytt íslensku samfélagi
og fært inn í nútímann. Hann hefur
fært okkur réttindi og framfarir sem
flestir eru búnir að steingleyma að
eigi rætur sínar að rekja til samvinn-
unnar innan ESB, en ekki til okkar
eigin frumkvæðis eða hyggjuvits.
Ísland á að blanda sér í leikinn
Fyrir fullvalda og sjálfstæða þjóð
eins og Ísland er ekki sæmandi að
velja sér það hlutskipti að vera utan
vallar. Löngu er tímabært að blanda
sér í leikinn með þeim réttindum
og skyldum sem í því felast.
Þrátt fyrir smæð okkar eigum
við að leggja okkar lóð á vogar-
skálar til þess að ef la og bæta Evr-
ópusambandið og gera það að enn
betra verkfæri til að auka hagsæld
í álfunni.
Við eigum líka að gera það fyrir
okkur sjálf. Við eigum að taka full-
an þátt í að móta okkar eigin örlög
Gætum að höfðinu
Jón Steindór
Valdimarsson,
formaður Evrópu-
hreyfingarinnar
og það regluverk sem við verðum
að taka upp hvort eð er. Við eigum
ekki að vera áhrifalausir áhorf-
endur.
Við eigum líka að opna dyr til að
geta tekið upp evru í stað íslensku
krónunnar. Það er ekki ásættan-
legt fyrir íslenskan almenning og
fyrirtæki að búa við gengissveif lur
og vaxtastig sem er alltaf hærra en
hjá næstu nágrönnum okkar.
Evran mun knýja fram nauðsyn-
legan aga í samfélaginu sem mun
leiða til hagsældar og stöðugleika.
Það er löngu fullreynt að við ráðum
ekki við að stilla krónu og hag-
stjórn okkar þannig að stöðugleiki
náist. Ekki er rétt að berja höfðinu
lengur við þann stein.
Evrópuhreyfingin berst fyrir
því að efnt verði til þjóðarat-
kvæðagreiðslu um að taka upp
að nýju aðildarviðræður við Evr-
ópusambandið. Þegar samningur
liggur fyrir verður svo önnur þjóð-
aratkvæðagreiðsla um staðfestingu
hans.
Tímabært er að leiða fram þjóð-
arviljann.
Ef þú ert á sama máli skaltu
ganga í okkar raðir og skrá þig á
www.evropa.is. n
12 skoðun FRÉTTABLAÐIÐ 16. FeBRúAR 2023
FIMMTuDAGuR