Leikhúsmál - 01.06.1998, Síða 8

LEIKHÚSMÁL
Tölvuleikir byggjast á þessari gagnvirkni
og það er einmitt hún sem gerir þá svo vin-
sæla. Áhorfandinn (notandinn) hverfúr inní
ævintýraheim sem hann getur haft áhrif á.
Leikirnir hafa yfirleitt það mikla virkni að
notandinn þarf að fara oft í hann til að
skynja takmarkanir hans. Stundum er tölvan
sjálf látin velja úr nokkrum möguleikum af
handahófi, t.d. getur hún haft val um
nokkrar setningar sem persónan á að segja.
Því fleiri möguleikar því meira kemur
manni á óvart. Ef setningar eru vel valdar er
næstum eins og persónan hafi öðlast sjálf-
stætt líf. Ég tala nú ekki um þegar hún er far-
in að heilsa manni með nafni.
I leikhúsi eru engar tvær sýningar eins, en
samt eru setningarnar sem falla alltaf þær
sömu og atburðarásin alltaf sú sama. Þess
vegna er ekki algengt að fólk fari oft að sjá
sömu sýninguna þó það vissulega komi fýr-
ir. Kvikmyndirnar eru nákvæmlega eins
kvöld eftir kvöld og sá sem einu sinni hefur
farið á myndina veit nákvæmlega hverju
hann á von á ef hann færi á hana aftur, þó
hann geti uppgötvað eitthvað nýtt sem hafði
farið fram hjá honum í fyrra skiptið.
Sumir halda því fram að margmiðlunin
muni hafa áhrif á kvikmyndirnar og verða
harður samkeppnisaðili þeirra. Þeir segja að
þegar megi sjá áhrif tölvuheimsins á kvik-
myndaheiminn og benda þá á myndir
Quentins Tarantino. Þar er fólk drepið í
hrönnum með miklum tilfinningakulda líkt
og i drápsleikjum sem hægt er að kaupa á
tölvuna sína. En auðvitað væri líka hægt að
segja að drápstölvuleikir okkar daga væru
ekki svona blóðugir ef drápskvikmyndir
hefðu aldrei verið framleiddar. Er þetta ekki
líka ákveðin þróun innan kvikmyndaheims-
ins að gera harðari og harðari myndir? Þá
sýna myndir Tarantinos að mörgu leyti til-
gangsleysi ofbeldisins á þennan hátt. Vissu-
lega er hræðilegt hve mikið er til af dráps-
leikjum og hvað lítið eftirlit er haft með því
hverjir hafa aðgang að þeim, því margir leik-
ir eru alls ekki við hæfi barna. En það er
skiljanlegt af hverju þessi tilfinningakuldi er
hafður í drápsleikjum. Annars gæti enginn
farið í þá. Það gæti enginn hugsað sér (eða
afskaplega fáir skulum við segja) að drepa
manneskju sem þeir tengjast tilfinningalega
þó það sé bara tilbúin persóna á tölvuskjá.
En það eru til margir aðrir tölvuleikir en
drápsleikir eins og það er margt annað á net-
inu en klám. Tölvuleikir hafa líka verið gefn-
ir út í tengslum við kvikmyndir og teikni-
myndir eins og til dæmis Muppet Island og
Aladdin. Þá hafa tölvuleikjahetjur orðið að
stjörnum eins og Lara Croft. Nú er í bígerð
að gera kvikmynd um Laru Croft og verður
hún þá leikin af lifandi manneskju en ekki
gerð með tölvugrafík. í slíkum tilvikum
styður tölvuleikjaframleiðslan við kvik-
myndaframleiðsluna.
Er þá nokkur hætta á að margmiðlun veiti
kvikmyndinni erfiða samkeppni?
Tæknin þróast hratt og nú eru komnir
DVD-diskar. Þeir hafa mikið minni og á
þeim er hægt að geyma heila bíómynd. Þá er
hægt að kaupa kvikmyndir á diskum og
horfa á þær í tölvunni. En annað gæti þetta
leitt af sér, það er vissa sameiningu kvik-
mynda og leikja. Þá gæti áhorfandinn verið
þátttakandi í kvikmyndinni. Vissulega getur
þarna skapast samkeppni við kvikmyndirn-
ar en mín skoðun er sú að þó ný form þróist
þá verði áfram þörf fyrir þau gömlu. Eins
Lara Croft er ein frægasta tölvuleikjahetja sem
framleidd hefur verió. Sumir vilja meina oS hún sé
einnig sú kynþokkafyllsta. Mynd tekin af Internetinu.
Kyoko Date er mikiö poppgoö í Japan. Hún er
líklega írægasta tölvugerða poppstjarnan í dag og
seljast plötur hennar vel. Mynd tekin af Internetinu.
geri ég ráð fýrir að það verði alltaf þörf fyrir
leikarann. Eða ...
... ætli sú staða komi einhvern tíma upp
að leikarinn verði óþarfur? Að tölvugrafík
taki yfirhöndina og fullkomin hljóðvinnsla
sjái um talsetningu? Með fullkomnum
tækjabúnaði og endalausum tíma í hljóðveri
á að vera fræðilega mögulegt að búa til
hvaða hljóð sem er úr hvaða hljóði sem er.
Hólogrammyndir hafa verið til í þó nokkur
ár og það væri jafnvel mögulegt að senda
þrívíðar myndir á svið og láta þær hreyfa
sig? Þá væri jafnvel hægt að búa til leikhús
þar sem löngu látnir leikarar leika á móti
núlifandi leikurum. Já, eða jafnvel blöndu af
hinum ýmsu leikurum, íslenskum og er-
lendum, lifandi og látnum. Þá gæti Laurence
Olivier leikið föður Hamlets, Lárus Pálsson
Hamlet sjálfan, og báðir leikið á ensku og ís-
lensku eftir því sem við á og það með sinni
eigin rödd. Að vísu yrðu þeir ekkert annað
en þrívíðar myndir, en útlit, hreyfingar og tal
yrðu eins nálægt frummyndinni og heimild-
ir gefa tilefni til.
Ástæðan fyrir því að slíkt leikhús er ekki
til og verður seint til er sú að framkvæmdin
yrði svo brjálæðislega dýr og tæki þvílíkan
tíma að það yrði næstum ógerlegt. Þá er nú
einfaldara að borga núlifandi leikurum laun
jafnvel þó að hitt myndi leysa vandann með
sýningarkvöldin. Það mun líka alltaf verða
til leikhúsáhugafólk sem vill sjá „lifandi"
sýningu, ekki forskrifaða myndasýningu, þó
flestum þætti það eflaust skemmtilegt svona
endrum og eins. Þá þarf heimurinn líka
alltaf að ,uppgötva‘ nýja og nýja stjörnu. Eða
er kannski hægt að ,búa til‘ stjörnur?
Oft hefur verið talað um að stjörnur séu
búnar til. Þjóðleikhúsið hefur stundum ver-
ið nefnt í þessu sambandi og sagt að þeir búi
til stjörnur. En nú er hægt að skapa stjörnur
frá grunni. Hvernig þær eiga að líta út,
hreyfa sig og tala. Kyoko Date er ein aðaltón-
listarhetja Japana. Hún þykir töff, flott og
falleg. Unglingarnir eru með veggspjöld með
myndum af henni upp um alla veggi og tón-
listin selst eins og heitar lummur. En hver er
þessi manneskja og hvaðan kemur hún. Frá
fýrirtækinu Horipro og er ekkert annað en
tölvugrafik, búin til af listamönnum og
smíðuð í anda tískunnar.
Já, búin til af listamönnum. Það vill oft
gleymast í allri tækniumræðunni að meta
starf listamannsins. Einnig vill það gleymast
að líta á hið menningarlega gildi sem fram-
leiðsla svona leikja hefur. Ætli það taki ekki
þó nokkur ár áður en tölvuleikurinn skipar
sama sess og leikritið, kvikmyndin eða bók-
in.
Ike&QÍT /UtJALO^
8