Fréttablaðið - 21.03.2023, Qupperneq 6

Það reyndist happaskref að
hefja hjartaaðgerðir á Íslandi
fyrir tæpum 40 árum. And-
staða var við áformin af ótta
við að íslenskir spítalar réðu
ekki við svo flóknar aðgerðir.
Ný rannsókn sýnir að sá ótti
var óþarfur.
ser@frettabladid.is
HEILBRIGÐISMÁL Hjartaaðgerðir á
Íslandi standast fyllilega erlendan
samanburð hvað árangur varðar til
lengri tíma litið.
Þetta er meginniðurstaðan í dokt-
orsritgerð Tómasar Andra Axels-
sonar sem hann varði við lækna-
deild Háskóla Íslands í síðustu viku,
en hún fjallar um árangur krans-
æðaveituaðgerða sem er algengasta
hjartaskurðaðgerðin á Íslandi.
„Þetta eru afgerandi niður-
stöður,“ segir Tómas Andri, „bæði
hvað bráðaaðgerðir varðar og aðrar
hjartaaðgerðir,“ bætir hann við, en
lífslíkur sjúklinga hér á landi séu
þær sömu og í samanburðarlönd-
unum og það sama eigi við um tíðni
fylgikvilla eftir uppskurð.
Hátt í fjörutíu ár eru frá því fyrsta
opna hjartaaðgerðin var gerð hér á
landi, en hún var framkvæmd á
Landspítalanum 16. júní 1986 og
markaði kaflaskil í læknisþjónustu
hjá fámennri þjóð sem þá taldi
aðeins 242 þúsund sálir.
„Það var mikið happaskref þegar
þessar aðgerðir hófust hérlendis,“
segir Tómas Guðbjartsson, hjarta-
og lungnaskurðlæknir, sem var í
læknisnámi á þessum tíma, en hann
var leiðbeinandi Tómasar Andra í
doktorsverkefninu.
Tómas man vel eftir fyrstu
hjartaaðgerðinni. „Hún var gerð í
skjóli nætur, svo lítið bar á, og það
var ekki sagt frá henni fyrr en ljóst
var hvernig sjúklingnum reiddi af,“
segir Tómas.
Ástæða þessa var að talsverð and-
staða var á miðjum níunda áratug
síðustu aldar við þá ákvörðun heil-
brigðisyfirvalda að hefja hjarta-
aðgerðir hér á landi.
„Það voru stjórnmálamenn sem
guldu varhug við þessum áform-
um, en þeir höfðu ekki trú á því
að læknavísindin hér á landi réðu
við svona f lóknar aðgerðir,“ segir
Tómas.
En annað hefur komið á daginn.
Frá því 1986 hafa liðlega fjögur þús-
und hjáveituaðgerðir verið gerðar
hér á landi og næstum annað eins
af öðrum hjartaaðgerðum, með
árangri sem er á pari við það sem
best þekkist á erlendum hátækni-
spítölum, eins og doktorsrannsókn
Tómasar Andra vitnar um.
„Það er alls ekki sjálfgefið að geta
boðið upp á þessa læknisþjónustu
í samfélagi sem enn er með þeim
allra fámennustu í álfunni,“ segir
Tómas Guðbjartsson og bendir á að
Færeyingar og Grænlendingar verði,
svo dæmi sé tekið, að sækja slíka
þjónustu til Kaupmannahafnar.
„Það eru margir sjúklingar sem
lifa ekki slíkan f lutning af,“ segir
Tómas.
Nafni hans segir þá félaga hafa
unnið að rannsókninni með hléum
í réttan áratug. „Í doktorsverkefninu
hafa ýmsar hindranir verið á vegi
okkar, eins og heimsfaraldurinn og
á stundum snúnir samstarfs aðilar
erlendis, en þetta hafðist,“ segir
Tómas Andri Axelsson. n
Í bókuninni kemur
fram að umrætt félag
virðist hafa verið
afskráð í bókum Ríkis-
skattstjóra árið 2007.
Þetta eru afgerandi
niðurstöður, bæði
hvað bráðaaðgerðir
varðar og aðrar hjarta-
aðgerðir.
Tómas Andri
Axelsson,
doktor í lækna-
vísindum
FUNDARBOÐ AÐALFUNDAR
LANDSSAMBANDS VEIÐIFÉLAGA 2023
Aðalfundur Landssambands veiðifélaga verður haldinn
21. og 22. apríl 2023, að Landhóteli í Landsveit,
og hefst dagskrá kl. 11:30 föstudaginn 21. apríl.
Þátttaka á aðalfundi
Óskað er eftir því að aðildarfélög sendi framkvæmdastjóra Landssam-
bandsins tilkynningu um þátttöku á aðalfundinum eigi síðar en 7. apríl
nk. Vinsamlegast sendið tilkynninguna á netfangið gunnar@angling.is.
Nánari upplýsingar um dagskrá og þátttöku á fundinum er að finna á vef
Landssambandsins á www.angling.is.
Dagskrá
Föstudagur 21. apríl kl. 11:30-16:45
1. Hádegisverður.
2. Setning fundar um kl. 12:30.
3. Kjör fundarstjóra og fundarritara.
4. Kosning kjörbréfanefndar.
5. Ávörp gesta.
6. Ávarp formanns og skýrsla stjórnar LV.
7. Ársreikningur 2022 lagður fram til staðfestingar.
8. Álit kjörbréfanefndar.
9. Umræður um skýrslu formanns og afgreiðsla reikninga.
10. Erindi gestafyrirlesara.
11. Skipan starfsnefnda aðalfundar.
12. Drög að ályktunum fundarins kynnt og þeim vísað til nefnda.
13. Tillögur aðildarfélaga, sbr. 2. mgr. 4. gr. samþykktar LV.
14. Fundi frestað, nefndarstörf.

Laugardagur 22. apríl kl. 10:00-12:00
15. Nefndir skila áliti. Umræður.
16. Ályktanir afgreiddar.
17. Stjórnarkjör. Kjör stjórnarmanna frá Vestur- og Austurlandi.
18. Kjör skoðunarmanna reikninga. Aðalmaður og varamaður til tveggja ára.
19. Önnur mál.
20. Fundi slitið.
kristinnpall@frettabladid.is
ÍSafjöRÐuR Bæjarráð Ísafjarðar-
bæjar samþykkti tillögu um að
segja upp samningi við Flugáhuga-
mannafélagið á Ísafirði, um styrk
að fjárhæð fasteignagjalda hvers
árs á f lugskýli á Ísafjarðarflugvelli
á nýjasta fundi sínum.
Flugáhugamannafélagið stóð
um árabil fyrir uppákomum á
vegum sveitarfélagsins sem kröfð-
ust notkunar lítilla flugvéla en eftir
að menningarmálanefnd tók fyrir
notkun flugvéla við karamelluregn
á hátíðum var ekki talin þörf fyrir
áframhaldandi samstarf.
Samkomulagið hefur verið í gildi í
27 ár en á nýjasta fundi menningar-
málanefndar Ísafjarðarbæjar kom
fram að óánægja ríkti með notkun
flugvélanna á skíðavikuviðburðum
og 17. júní. Óútreiknanlegt veðurfar
hafi leitt til þess að breytingar hafi
átt sér stað á síðustu stundu með til-
heyrandi óánægju hjá börnum.
Þá hafi verið horft til þess að
ákveðin hætta fylgi því að fljúga lít-
illi f lugvél lágt yfir byggð og mann-
fjölda.
Starfsfólk hefur leitað annarra
leiða til að viðhalda hefðinni og
skoðað möguleikann á að kaupa
konfettisprengju eða -byssu. n
Karamelluregni úr flugvélum linnir
Tómas Guðbjartsson man vel eftir fyrstu hjartaaðgerðinni á Íslandi. „Hún var gerð í skjóli nætur, svo lítið bar á, og
það var ekki sagt frá henni fyrr en ljóst var hvernig sjúklingnum reiddi af.“ MYND/RagNaR Th. SiguRðSSoN
Hjartaaðgerðir hér á landi
hafa staðist prófraunina

Umhverfismat framkvæmda
Ákvörðun um matsskyldu
Stækkun Seyðisfjarðarhafnar, Múlaþingi og
Endurnýjun vindmylla í Þykkvabæ, Rangár-
þingi ytra
Skipulagsstofnun hefur tekið ákvörðun um að ofangreindar fram-
kvæmdir skuli ekki háðar umhverfismati samkvæmt lögum nr. 111/2021.
Ákvarðanirnar er að finna á vef stofnunarinnar www.skipulag.is.
Ákvörðunina má kæra til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála
til 21. apríl 2023.
benediktboas@frettabladid.is  
fanGELSISMÁL Enginn kynsegin
einstaklingur hefur afplánað refs-
ingu í fangelsi á Íslandi. Þetta kemur
fram í svari Jóns Gunnarssonar
dómsmálaráðherra við fyrirspurn
frá Indriða Inga Stefánssyni, þing-
manni Pírata, um kynsegin fólk í
fangelsum.
Hvorki eru til, né hafa verið
útbúnir, sérstakir verkferlar er
varða móttöku kynsegin einstakl-
inga í fangelsum landsins, segir enn
fremur í svarinu. Þó hafa verið gerð-
ar tilteknar breytingar á lögum um
fullnustu refsinga sem varða þetta
málefni og eru þær mikilvægur leið-
arvísir fyrir fangelsismálayfirvöld.
Nýverið fengu allir starfsmenn
skrifstofu Fangelsismálastofnunar
og starfsmenn fangelsanna fræðslu
frá Samtökunum ‘78 þar sem fjallað
var um málefni kynsegin fólks.
Fangelsismálastofnun fékk leyfi til
að hafa samband við Samtökin ef
upp kæmu álitamál tengd afplánun
kynsegin einstaklinga til að unnt sé
að gæta sem best að hagsmunum
þeirra í afplánun. n
Löghlýðnir kynsegin einstaklingar
Allir fangar hefja afplánun sína í
fangelsinu á Hólmsheiði, óháð kyni.
6 fréttir FRÉTTABLAÐIÐ 21. mARs 2023
ÞriÐJUDAGUr