Arkitektúr og skipulag - 01.12.1989, Síða 30

Nýbygging á lóð Háskóla íslands, tekin í notkun 1988. Arkitekt, Ormar Þór Guðmundsson. Al-verktaki istak ht.
ALÚTBOÐ- ALVERKTAKA
Almennur inngangur:
Alútboð er að verða einhvers konar tískuorð, eitthvert
töfrahugtak, sem leysa á allan vanda við byggingar-
framkvœmdir. Það er engu líkara en að þorri manna trúi því,
að þegar mannvirkjaframkvœmdir séu boðnar út samkvœmt
alútboði, fái þeir ekki aðeins ódýrari - heldur betri lausnir. Það er
staðreynd að fleiri og fleiri verkkaupar, sérstakiega sveitarfélög,
virðast telja þetta fýsilegan kost við mannvirkjaframkvœmdir.
Samtímis telja margir arkitektar og ráðgjafaverkfrœðingar að
fullrar aðgátar sé þörf.
Alverktaka er vel þekkt fyrirbrigði í íslenskum byggingariðnaði.
Einkum þegar einstakir byggingarmeistarar eða verktakafélög
láta hanna og byggja atvinnuhúsnœði og/eða íbúðarhúsnœði
(einkum fjölbýlishús), sem síðan er selt á markaði. Byggin-
garmeistararnir eru í þessu tilfelli bœði verkkaupar og verktakar.
Þeir semja sjálfir forsögn hönnunar, ákvarða gœði og kröfur um
efnisval og ráða svo hönnuð til pess að útfœra nauðsynlegar
teikningar, Verktakarnir sjá síðan sjálfir um framkvœmd verksins.
AI(verktöku)útboð eru hins vegar tiltölulega nýtt fyrirbœri I
28
íslenskri mannvirkjagerð. Nokkur sveitarfélög hafa valið þessa
leið við mannvirkjaframkvœmdir á seinni árum og alútboðum
virðist fjölga. Reykjavíkurborg reið á vaðið og hefur haft þennan
hátt á í nokkrum tilfellum. Verkefnin hafa einskorðast við
skólahúsnœði og dagvistarheimili. Hafnarfjarðarbœr fór að
dœmi Reykjavíkur við framkvœmd nýs dagvistarheimilis, við
framkvœmd íþróttahúss FH á Kaplakrika og nú nýverið við
fyrirhugaðar framkvœmdir við nýjan grunnskóla á Hvaleyrar-
holti. Þá var sami háttur hafður á við útboð Tœknigarða á
vegum m.a. Háskóla íslands.
Ég hef sem arkitekt átt þátt í tilboðsgerð vegna nokkurra
alútboða og hef, að fenginni reynslu, miklar efasemdir um
ágœti þeirra. Grein þessari er œtlað að skýra muninn á
alútboðum og hefðbundnum útboðum, auk þess að gera grein
fyrir minni reynslu og sjónarmiðum, varðandi tilhögun alútboða.
Fyrst er rétt að gera grein fyrir nokkrum grundvallar-hugtökum.
Skv ÍST 30 er framkvœmd mannvirkjagerðar í megindráttum skipt
í þrjá flokka:
1. Hliðar- eða fagverktaka, þar sem sjálfstœður verktaki vinnur
ARKITEKTÚR OG SKIPULAG