Arkitektúr og skipulag - 01.12.1989, Síða 34

BORGARLEIKHUSIÐ
Höfundar:
Guðmundur Kr. Guðmundsson arkitekt FAÍ
Ólafur Sigurðsson arkitekt FAÍ
Þorsteinn Gunnarsson arkitekt FAÍ og leikari
Bygging og nú opnun Borgarleikhússins í Reykjavík er vissulega
einn hinn allra merkasti atburðuríbyggingarlist okkaríslendinga.
Þó að við séum búin að lifa með byggingunni um allmörg ór sem
hluta af borgarumhverfinu, fer ekki hjá þv! að nú beinast augu
okkar að henni í ríkari mceli, og þá einkum vegna þess að nú
fáum við að skyggnast inn fyrir dyr og kynnast húsinu sem
umgjörð um einn veigamikinn þátt í lífi okkar, leiklistina.
Vel á annan áratug höfum við fylgst með byggingu þessa húss,
séð þaðtaka á sig form. Veltfyrirokkuráhrifum þessá umhverfið,
borgar- útlitið. Velt fyrir okkur útgeislun hússins og ásýnd sem
musteris listar,
í þessu samhengi rifjast upp, að margt er nú öðruvísi en þegar
iínur voru lagðar um útlit og gerð Borg-arleikhússins. Skipulagið,
sem menn héldu að byggt yrði eftir, var síðar lagt til hliðar. í raun
hefur skipulag húsa umhverfis Borgarleikhúsið verið að breytast
allt fram á þennan dag. Flér má líklega finna ástœður þess að
staðsetning leikhússins gengur einhvern veginn ekki nœgilega
vel upp. M.a.falla nálœgverslunarhúsekkivelað leikhúsbyggin-
gunni. Þauerubœðiofstórogof nálœg. Aukþessvirðistfrágan-
gur þeirra ekki munu verða af þeim gœðum sem samboðin eru
granna Borgarleikhússins. Þá vakna einnig spurningar um
fyrirhuguð opin svœði austan hússins og tengsl þeirra við
innganga þess.
En snúum okkur nú að húsinu sjálfu. Um það leyti, sem hönnun
þess var að fara af stað, spruttu upp umrœður meðal leikra og
lœrðra um það hvers konar leikhússkyldi byggja. Leikfélagsfólkið
virtist hafa á hreinu hvert stefna skyldi. Ég hef ekki spurt höfunda
Borgarleikhússins hvert hafi verið þeirra grundvallarviðhorf við
hönnunarvinnuna. En eftir að hafa skoðað húsið hátt og lágt
finnst mér það hafa verið þetta: Að skapa af smekkvísi hófsamt,
en traust og tœknilega fullkomið Borgarleikhús. Þetta var
áreiðanlega sameiginlegt markmið leikhúsfólksins sjálfs, stjórnar
leikhússins, arkitektanna og annarra hönnuða. Ella hefði ekki
tekist svo vel, sem raun ber vitni, að láta þessi viðhorf endur-
sþeglast í nœr allri gerð þess bœði að utan og innan.
Leyfilegt er að spyrja, hvort þessi markmið hafi að öllu leyti verið
réttmœt. Ég tel að leikhúsfólkið og arkitektarnir hafi sett sér réft
markmið. Leikfélag Reykjavíkur erí hugum okkar borgarbúa lítill
hópur metnaðarfulls leikhúsfólks, sem vill þjóna lista gyðjunni og
okkur. Og þannig á það að vera áfram. ímyndin er lítið leikhús.
Þakhjálmurinn og ytra mót hússins, þar sem hvergi eru mjög
langar línur eða hliðar, þjónar vel þessari ímynd. Að mínu áliti
hefur tekist að láta húsið sýnast verulega minna en það raun-
verulega er. Litaval utanhúss er ef til vill óþarflega dauft, sem
einkum rœðst af þakinu. Val ólitaðs máimþaks úr sérstakri
álblöndu, sem telja verður nœr algerlega viðhaldsfrítt, er
hagkvœmt og rökrétt, en gefur tilefni til hressara litavals á
veggjum. í heild erform hússins! góðu jafnvœgi, þó sérstœtt og
eftirminnilegt.
Þegar inn kemur blasir við látlaus, rúmgóður forsalur, allhár til
lofts, í gráum tónum en með sterkum litaáherslum. Allar hurðir í
húsinu eru í sterkum bláum eða grœnum litum. Inngangar í
áhorfendasali eru þannig sérstaklega litmerktir. Forsalurinn hefur
þó yfir sér fremur sþartanskan blœ, en allt er vel vaiið og fyrir
komið. T. d. eru fatahengin, sem oft eru til lýta í leikhúsum, hér
fallega leyst og þœgileg í notkun. Lýsing í forsal vekur spurnin-
gar, enda mun hún ekki komin í endanlegt form.
Inn í stóra áhorfendasalinn má ganga frá báðum hliðum og frá
palli eða svölum ! forsal. Þegar inn kemur blasa við bláar,
bogamyndaðar, nokkuð brattar scetaraðir ! einni samfellu.
Umgjörðin er í látlausum grágrcenum tón, en í loftinu eru glitrandi
32
ARKITEKTÚR OG SKIPULAG