Kirkjublaðið - 17.12.1945, Qupperneq 27

KIRKJUBLAÐIÐ JÓLIN 1945
25

Séra Jón Thorarensen:
Sálmur nr, 546
Þessi tala í nýju sálmabókinni er tengd við þann
sálm, er hefur í hugskoti mínu samofist ljúfum
bernskuminningum. Ég man hve oft hann var lesinn
á kvöldin á æskuheimili mínu, og hve hann varð æ
reglunni og andríkið meira, er fóíst í orðum hans, því
oftar er hann var lesinn.
Þetta er kvöldsálmur orktur af síra Arnóri Jóns-
syni prófasti í Vatnsfirði, (dáinn 1853), dásamlegur
sálmur, þar sem íslenzkur sálmakveðskapur birtist
oss í sinni fegurstu mynd. Ég minni menn aðeins á
þessi ógleymanlegu vers:
Til hafs sól hraðar sér
hallar út degi,
eitt skeiðrúm endast hér
á lífsins vegi.
Ó, Guð hvort annað nú
ennþá vor bíður,
færum vorum. — Sá tími er ekki langt undan, að
vísindaménnirnir verði forvígismenn og postular
andlegra lífsskoðana og viðhorfa — eins konar
,,prestar“. — Sumir vísindamenn eru þegar orðnir
það. Jarðliyggjan er að verða úrelt. Þeim fjölgar
óðum, sem er farið að skiljast það, að ýmislegt af
því, sem hin nærsýna jarðhyggja hefir talið oss
mönnunum með öllu óviðkomandi, er einmitt það,
sem hugsandi verum er algjörlega ósamboðið að
ganga framhjá og fyrirlíta. Eru til ósýnilegir heim-
ar? Lifum vér líkamsdauðann? Er Guð til? Hver
er tilgangur lífsins? Þessar og þvílíkar spurningar eru
ekki spurningar sálsjúkra manna, heldur spurningar
manna, sem eru vaknaðir til lífsins sjálfs, :— manna,
sem byrjaðir eru að heimta rétt sinn sem hugsandi
vera til einhvers skilnings á tilveru sinni. Þessir
menn verðskulda ekki hrakspár og háðsyrði, heldur
alla þá uppörvun, sem unnt er að láta þeim í té. Og
það er gleðilegt, að óhætt er að fullyrða, að ef þeir
aðeins fara skynsamlega að ráði sínu, hvernig sem
fer, hafa þeir engu að tapa — en allt að vinna! Þeir
liafa valið sér liið góða hlutskiptið. Þeir eru vígðir
dularfullum vígslum til vaxandi þroska og luimingju.
— Þeir eru vormenn lífsins sjálfs. ---
Gretar Fells.
auglýsir engum þú
óðar en líður.
Svo lífið braut er breið
til banakífsins,
og dauðinn eins er leið
aftur til lífsins.
Svo lifa sérhver á,
sem sálast eigi
en andast eins og sá
sem aldrei deyi.
Á háskólaárum mínum man ég eftir því, að ég sat
eitt kvöld hjá ömmu minni, Herdísi Andrésdóttur,
og talið barst að þessum sálmi, og sagði hún mér þá
gamla sögu um þennan sálm, hvernig hann hefði
orðið til, en ummæli þau heyrði hún vestur á Breiða-
firði, er hún ólst þar upp.
Sagan var svona:
Einhverju sinni um haust eftir veturnætur hafði
séra Arnór verið að húsvitja í prestakalli sínu þar
vestra og komið á afskekktan bæ í sókninni. Þetta
var um kvöld og var prófasti boðin gisting, sem hann
þáði. Bóndinn var mjög fátækur og bað prófast að
afsaka það, að sálmabók væri engin til á heimilinu,
en kvöldhugvekjur væru til.
Er þá sagt að prófastur hafi lesið hugvekju fyrir
fólkið en að því búnu hallað sér aftur á bak í rúm-
inu í baðstofunni, þar sem hann sat, hulið andlitið
með höndunum um stund, og enginn yrti á hann.
Þegar drukklöng stund var liðin, reis hann upp,
bað bóndann um blað og ritaði á það þennan fagra
kvöldsálm, og var hann svo sunginn á afdalabænum
þarna um kvöldið í fyrsta sinni. Ekki vissi amma
mín, hvað bærinn hét né heldur Bóndinn.
En eins og fátæktin og erfiðleikarnir glæddu oft
hinn andlega eld þjóðarinnar fyrrum, eins er líklegt
að einmitt fátæktin á þessum bæ hafi svo snortið
sál prestsins, að honum tókst að skapa þarna lista-
verk, — kvöldsálm, sem í trúarlífi þjóðarinnar mun
standa sem óbrotgjarn minnisvarði um húsvitjunina
í fátæka bænum forðum.