Hönnun: húsgögn og innréttingar - 01.09.1987, Qupperneq 45

fornsögunum og úr ummælum
fræðimanna, til stuðnings þeirri
skoðun að myndlistin hafi á líkan
hátt staðið framar hér á landi en á
Norðurlöndum. Hann segirtil
dæmis: „ . . .jafn varfærinn
fræðimaður og Halldór
Hermannsson (hikar. ,)ekki við að
láta þá skoðun í Ijós að íslensk
málaralist hafi, samkvæmt þeim
vitnisburði sem hún gefur um sig í
lýsingu og smámynd, staðið hærra
á íslandi á 13. öld til 15. aldar en
annarsstaðar á
Norðurlöndunum. . ." (bls. 119).
Til sönnunar þess að
viðhafnarsalir voru, a.m.k.
stundum, veglega skreyttir tekur
Halldór lýsingu Laxdælu á
veislusal Ólafs pá í Hjarðarholti:
„Voru þar markaðar ágætlegar
sögur á þilviðum og svo á ræfrinu;
var það svo vel smíðað að þá þótti
miklu skrautlegra er ekki voru
tjöldin uppi. . ."
Svo vel vill til að lýsing á
þessum skreytingum er til í
kvæðinu Húsdrápa eftir Úlf
Uggason (frá um árið 1000).
Halldór lýsir myndrænni hlið
kvæðisins svo: „ . . .af litum
greinir Úlfur aðeins hina
björtu. . . .Hann talar um „fránt"
og „fránleitt", sem þýðir glitrandi,
sömuleiðis „fagurt", sem þýðir
bjart og „golli byrstan börg" Freys,
það er göltur með gullburstir."
(bls. 117).
Skrautið sem prýddi flest betri hús áður
á íslandi hefur varðveist í nokkrum litl-
um sveltakirkjum. Skrauti og bekkjum
var aftur á móti hent út úr t.d. Bessast-
aðakirkju og Fríkirkjunni þar sem sett
voru stálrörahúsgögn í staðinn.
Markúsarkirkjan í Feneyjum hefur mjög skýr býzönsk einkenni, sérstaklega að
innan. -Höfuðkirkju býzanska stílsins, Soffíu kirkjunni í Istanbul (sem hét áður
Býzans), er aftur á móti nokkuð búið að breyta í íslamska átt.
Annað dæmi um
myndskreytingu húsa innanstokks
á fyrri tíð á íslandi var rannsakað
rækilega af Selmu heitinni
Jónsdóttur. Sýndi hún fram á, í
doktorsriti sínu, að útskornar
veggfjalir, sem varðveittar eru í
Þjóðmynjasafninu, séu hluti úr
stórri útskorinni veggmynd í
býzönskum stíl. Svona stór mynd
hefði tæpast orðið til nema vegna
töluverðra áhrifa frá grísk-kaþólska
menningarsvæðinu.
Þessi dæmi, svo og skápar,
kistlar og stólar í Þjóðminjasafninu
sýna okkur að skreytilistin hefur
jafnan verið samofinn þáttur í
hönnun húsa, húsgagna og
klæðnaðar á íslandi. Þannig hefur
þetta líka verið hjá flestum öðrum
þjóðum. Það villir um fyrir
mörgum að gamlir munir og klæði
hafa upplitast og vegna þessa
misskilnings hafa muskulegir litir
verið upphafnir. Dýrkun hvíta
litarins í nútíma arkitektúr sprettur
af álíka misskilningi, því hvítu
hofin grísku voru í upphafi alls
ekki bara hvítur og nakinn
steinninn heldur hefur verið
uppgötvað á seinni tímum að þau
voru máluð í öllum regnbogans
litum.
Þriðja dæmið um dauflega
litatísku í nútímanum byggist á
þeim misskilningi að móbrúnu
45