Hönnun: húsgögn og innréttingar - 01.09.1987, Síða 46

litaskalarnir á gömlum málverkum,
séu upprunalegir. Hreinsanir-t.d.
á myndum Rembrants- hafa leitt í
Ijós að undir óhreinindum og
gulum fernis, leynist fjörugt og
kraftmikið litaspil.
Með fyrri heimstyrjöldinni varð
mikil umbreyting í átt til skraut- og
litleysis í Evrópu. Sérstaklega var
það Norður-Evrópa (frostbeltið)
sem var gripin af Iistfræðilegri sem
og þjóðfélagslegri meinlætastefnu.
Suðurálfumenn voru sem fyrr
nokkru lífsglaðari og litglaðari.
Þjóðverjar urðu til að móta
stefnuna í arkitektúr og
húsmunagerð öðrum fremur
(Bauhaus o.fl.). Slæm útkoma
þeirra í fyrra stríði leiddi til þess að
þeir áttu venju fremur erfitt með að
sýna af sér gáska og lífsgleði.
Hönnunarstíllinn sem þeir þróuðu
varð því æði meinlætalegur;
skrautlaus og litlaus. Þetta gerðist
nú tíska í Evrópu og víðar og má
um það segja að „auðlærð er ill
Danska".
Á sektarkennd þjóðverja var svo
enn hnikkt í seinna stríði og hófu
þeir því að höggva skraut af jafnvel
fegurstu byggingum og mála þær
gráar eða hvítar. Nú er mikilli orku
og fjármunum eytt í að koma
skrautinu aftur á og mála í
fallegum litum.
Auk þjóðverjanna var Corbusier
mikill áhrifamaður. Hjá honum
þurfti ekki ytri aðstæður til að
leggjast í meinlæti. Það kemur vart
á óvart að eina byggingin eftir
hann sem heppnaðist útfrá
starfrænu sjónarmiði var klaustur
og sjálfur vann hann lengstum í
lítilli kompu, sem minnti á kalkaða
gröf.
Skandinavar auk Þjóðverja eru
þær þjóðir sem haldið hafa hvað
fastast í þennan vélræna,
einhæfislega og kalda
hönnunarstíl, enda eru þeir
sérstaklega stirðbusalegt og
húmorslaust fólk (Danir eru að
sumu leiti undantekning).
Gleðin hefur á Norðurlöndum
víða svo slæmt orð á sér að henni
hafa verið valin í orðfari
óskemmtilegar líkingar. í sænsku
þýðir t.d. „skratta" að hlæja og á
hliðstæðan hátt er máltækið „að
skemmta skrattanum" á íslensku
haft yfir að hlæja eða gera að
gamni sínu.
Ég tel að við íslendingar þurfum
ekki að falla inní þennan
gleðisnauða hóp, því ég held að
íslendingar séu að eðlisfari meiri
skap- og gleðimenn en
Skandinavar. Kemurþartil, hygg
ég, meiri skyldleiki við Kelta og
Frakka en þekkist í Skandinavíu og
Þýskalandi.
Skandinavísk áhrif eru því miður
of leiðandi í menntun á íslandi.
Þannig er t.d. boðuð skandinavísk
sýn með bókinni Heimslist-
heimalist, eftir Broby-Johansen í
Myndlistarskólanum. í kaflanum
um býzanska listert.d. hneykslast
á skreytiIist: „Listin, sem flæmd
hafði verið frá túlkun
mannslíkamans til ytri umbúnaðar
hans, varð nú að myndlausu flúri."
(bls. 89).
Um þessa listsýn hafði Halldór
Laxness þessi orð í
myndlistarritgerð sinni:
„Náttúrustefnan ann því mjög að
46