Hönnun: húsgögn og innréttingar - 01.09.1987, Qupperneq 66

E
HEILSUSPILLANDI HÚSNÆÐI
AF VÖLDUM
INNANHÚSSMENGUNAR.
LAUSN Á VANDAMÁLI
NÚTÍMA ARKITEKTÚR.
Það hljómar nánast eins og rökleysa að nútíma
húsnæði og vinnustaðir, sem hannaðir eru eftir
ströngustu kröfum og til mestra þæginda, skuli vera
heiIsuspiIlandi. Það eru ekki lélegar byggingar, raki og
Ijósleysi eða vanbúnar innréttingar, sem valda
heilsutjóni í dag, heldur öll þau gervi- og eiturefni, sem
notuð eru í bygginga- og húsgagnaiðnaði. Auk þess
hefur aukin þekking manna á áhrifum umhverfisins á
fólk beint augum manna að fleiri þáttum, svo sem
almennri vinnulýsingu og myndun rafsegulsviða, sem
geta haft verulega slæm áhrif, sérstaklega þegar lagst er
til hvílu. Öll þessi atriði geta haft slæm áhrif á líðan
fólks, starfsorku og heilsu og eru einu nafni nefnd
innanhússmengun.
Ýmsa kvilla og sjúkdómseinkenni svo sem stress,
slen, augnþreyta, höfuðverkur, truflanir á
hormónastarfsemi og jafnvel alvarlegri sjúkdóma eins
og krabbamein, má í mörgum tilfellum rekja til
innanhússmengunar.
Framfarir síðustu áratuga, einkum í efnaiðnaði, þóttu
geta leyst á auðveldan og ódýran hátt mörg tæknileg
vandamál og opnuðu hönnuðum jafnframt nýjar leiðir.
Efnaiðnaðurinn varð á skömmum tíma einn helsti
framleiðandi að byggingarefnum og hráefnum til
húsgagnagerðar. Stöðugt ný efni voru fundin upp og
skipta þau þúsundum á ári hverju. Mörg þeirra efna,
sem nú eru notuð, eru á meðal hættulegustu eiturefna,
sem fundin hafa verið upp. Sífellt fléiri eru þeirrar
skoðunar, að þessi efni skuli ekki leyfa í
byggingariðnaði, eða til þess að innrétta híbýli manna
og vinnustaði. Ekki síst vegna þess, að þau eru talin
óþörf og mörg önnur hættulaus efni geta komið í þeirra
stað. Vel þekkt dæmi er baráttan gegn asbesti. Þá héldu
margir hæfir menn að ekkert gæti komið í þess stað, en
raunin var önnur. Svipað er að gerast í dag í deilunni
um yfirborðsefni eins og málningu, lökk, fúavarnarefni
og lím eða formaldehýðmengun úr spónaplötum.
Reynt hefur verið að setja staðla um hámarksnotkun
hættulegra efna en slíkt hefur reynst ákaflega erfitt. í
fyrsta lagi eru mjög skiptar skoðanir um hver leyfileg
mörk skuli vera og í öðru lagi eru aðstæðurnar inn á
rannsóknarstofunum, þar sem leyfilegt hámark
eiturefna er mælt, allt aðrar heldur en fyrir utan þær.
Á síðustu árum hafa opinberir aðilar hafið herferð
gegn innanhússmengun og hafa sameinuðuþjóðirnar
heimilað ríkisstjórnum að nota merki sitt, bláa engilinn,
til þess að auðkenna þær vörur, sem innihalda ekki
lengur hættulegustu efnin. Þetta framtak ásamt auknum
kröfum neytenda um mengunarlaus híbýli og
vinnustaði, hafa valdið straumhvörfum síðustu árin.
Krafa um gæði er nú órjúfanlega tengd kröfunni um
byggingarefni eða innréttingar sem ekki valda
innanhússmengun. Framboðið á slíkum vörum fer líka
stöðugt vaxandi.
Á íslandi er ein byggingavöruverslun, Natura Casa
Nýbýlavegi 20 í Kópavogi, sem sérhæfir sig í framboði
á eiturefnalausum vörum. Natura Casa mun á næstunni
hefja dreifingu á þessum vörum til verslana um land
allt.
66