Heilbrigt líf - 01.06.1942, Blaðsíða 99

ur, þarfnast þær næringar. Hana vinna þær úr efnasam-
böndum, sem þær lifa í. Þær dafna og auka kyn sitt á þeííra
kostnað sem sníkjuverur. Þeim fjölgar á þann hátt, aS hver
baktería dettur sundur í tvennt, og gerist þetta oft á fárra
mínútna til hálftíma fresti, ef lífsskilyrði eru góð. Á þenn-
an hátt getur ein „móðir“ eignast þúsundir milljóna af-
kvæma á einum sólarhring. Ævi þeirra er hins vegar mjög
stutt, og f jöldi atvika getur dregið úr viðkomunni, en hún
er þó gífurleg.
Eins og kunnugt er, valda ýmsar bakteríur sjúkdómum
í mönnum og dýrum, en þær eru þó fáar, sé litið á allan
þann sæg bakteríutegunda, sem kunnar eru. Þær bakteríur,
sem valda sýkingu, verða hér nefndar sýklar, til aðgrein-
ingar frá meinlausum og gagnlegum bakteríum.
Sýklum þeim, er valdið geta sjúkleika í mönnum, er
það sameiginlegt, að þeir dafna vel í líkama mannsins
eða vefjasöfum. Líkaminn veitir þeim æskileg lífsskilyrði,
þ. e. hentug næringarefni, hæfilegan raka og hitastig.
En allt getur þetta verið breytilegt, og fer eftir tegundum
sýklanna. Sumir sýklar lifa eigi, nema þeir fái súrefni,
aðrir þola það ekki.
Þegar sýklar berast inn í líkamann, líður jafnan nokk-
ur tími unz þeir valda augljósri sýkingu. Er þetta nefnt
undirbúningstími sjúkdómanna eða meðgöngutími. Að
honum liðnum brýzt veikin út og lýsir sér á ýmsan hátt
eftir því, hver hún er.
Nú kann margur að halda, að sjúkdómseinkennin stafi
af því, að sýklarnir fari eins og logi yfir akur um allan
líkamann og séu að narta í hann hér og þar. En svo er ekki
að jafnaði. Beinverkir stafa t. d. ekki af því, að sýklarnir
séu komnir í handleggi, fætur, bak eða höfuð hins sjúka.
Sjúkdómseinkennin stafa venjulega af efnum, sem sýkl-
arnir gefa frá sér. Ýmist verða þau til við lífsstörf sýkils-
ins, eða þau losna, þegar sýklarnir deyja í líkamanum og
Heilbrigt lif — 7
97