Læknaneminn - 01.07.1967, Side 46

■46
LÆKNANEMINN
legum breytingum í líffærum
líkamans. Reynt hefir verið að
flokka sjúkdóminn á ýmsa vegu
eftir því hve alvarlegur hann er.
Mest er notuð flokkun eftir augn-
botnabreytingum, í fjóra flokka.
Gr. I: Arteriur þrengdar (nor-
malt hlutfall milli arteriu og venu
er 2/3—4/5) og misvíðar. Ljós-
reflex er stundum aukinn.
Gr. II: Arteriur meira þrengdar,
ljósreflex mikið aukinn (silver
wire art.), jákvætt Gunn’s ein-
kenni (,,nipping“ á venu, þar sem
arteria fer yfir).
Gr. III: Sama og II og einnig
blæðingar og/eða exudöt.
Gr. IV: Sama og III og einnig
papilloedema.
Það er því nauðsynlegt að skoða
augnbotna sérhvers sjúklings með
háþrýsting.
Auk augna eru hjarta, nýru og
heili þau líffæri, sem helzt láta á
sjá við háþrýsting, og ber því að
gera sér grein fyrir starfshæfni
þeirra.
Hjarta: Almenn anamnesis,
saga um mæði við áreynslu eða í
hvíld, paroxysmal noturnal dys-
pnoe, angina pectoris, infarctus
myocardii o. fl. Við skoðun þarf
að athuga ictus cordis, hjarta-
stærð, decompensationseinkenni,
4. hjartahljóð (praesystoliskt),
gallop, accentuation á A2, systo-
liskt óhljóð yfir aortastað (rela-
tiv aortastenosis, o. s. frv.
Rannsóknir: Röntgenmynd af
hjarta og lungum gefur yfirleitt
litlar upplýsingar, þ. e. hjarta-
stækkun verður mest concentriskt
(hypertrophia en ekki dilatatio).
Hjartað er venjulega „aortacon-
figurerað", og athuga ber, hvort
stasis sé í lungum, usurur í rifj-
um (við coartatio), o. fl.
Hjartarafrit gefur oft góðar
upplýsingar. Er það gagnlegt til
að meta hypertrophiu á vinstri
ventriculus (stór S í hægri
praecordialleiðslum, stór R í
vinstri praecordialleiðslum, SVi +
Rv5 // 35 mm.). Fyrstu einkenni
við vinstri hypertrophiu eru oft
lágir eða diphasiskir T-takkar í I
og vinstri praecordialleiðslum.
Síðan oft „strainform” þegar
sjúkdómurinn er langt genginn.
Nýru: Saga um nýrnasjúkdóm.
Almenn þvagskoðun (sérlega fyr-
ir eggjahvítu) og smásjárskoðun
á þvagi. Ef til vill ræktun úr
þvagi, þar eð háþrýstingur getur
orsakast af pyelonephritis og einn-
ig vegna þess, að skemmdum nýr-
um er hættara við sýkingu en heil-
brigðum nýrum. Concentrations-
hæfni nýrna er mjög gagnlegt
próf. Ef spontan ionconcentrati-
onsgeta er 5: 1.020—1.022, má
segja, að nýrnastarfsemi sé lítið
eða ekki skert. Ef blóðurea eða
blóðcreatinin eru hækkuð af völd-
um háþrýstings (en ekki primert
af völdum nýrnasjúkdóms), er
það venjulega slæmt merki. Einn-
ig er í flestum tilfellum rétt að
taka i. v. urogram (ef blóðurea
er yfir 100 mg. %), athuga þá
stærð nýrna, útskilnað á contrasti,
hvort útskilnaður er eðlilega
hraður báðum megin. Ef sérstök
ástæða er til, má taka arteriogram
og/eða retrogard pyelogram.
Hægt er að gera sér grein fyrir
ástandi heila með viðtali við sjúk-
ling og neurologiskri skoðun.
Ef grunur er um secunderan
háþrýsting, en slíkt ber einkum að
gruna hjá ungu fólki, ber að gera
viðhlítandi rannsóknir til að úti-
loka eða greina sjúkdóminn, sem
honum gæti valdið. Við grun um
nýrnasjúkdóm ber að gera áður-
nefndar rannsóknir, eftir því sem
ástæður eru til. Stundum getur
verið erfitt að greina á milli