Læknaneminn - 01.07.1967, Side 58

58
LÆKNANEMINN
er. Áverki getur hafa skemmt
brjóskhringina í trachea svo hún
fellur saman við innöndun. I slík-
um tilvikum skal strax gerð
tracheostomia. Tensio pneumo-
thorax getur myndast við litla
áverka, sem erfitt er að sjá. Með-
ferð er að stinga inn nál.
Ef öndun er upphafin verður
að anda fyrir sjúkling og er það
gert um 15 sinnum á mínútu. Ef
hjartað er stöðvað skal gera
hjartahnoð samhliða önduninni.
Öndunaraðferðir eru margar, en
munn-við-munn aðferðin er mest
modern og hefur sér m. a. til
ágætis að strax má finna hvort
stífla er í öndunarveginum. Gott
er að hafa sérlegan öndunarmaska
til að gera aðferðina auðveldari
og huggulegri. Rétt er að hafa í
huga að stóru pyramidal frum-
urnar í cortex cerebri þola ekki
súrefnisskort lengur en 4—6 mín-
útur. Ef ekki tekst að opna munn
sjúklings verður að anda gegnum
nefið og fylgjast með hvort brjóst-
kassinn lyftist. Ef ekki, má oft ná
stíflunni með því að hvolfa sjúkl-
ingi og slá snöggt milli herða-
blaðanna. Súrefnistæki og maski
ætti alltaf að vera handbært.
Hjartahnoð.
1 síðasta tbl. Læknanemans
birtist grein um hjartahnoð og
nægir að vísa til þess hér.
Blœðingar.
Bezta aðferðin til að stöðva
slagæða- eða bláæða blæðingu er
með beinum þrýstingi yfir æðinni.
Stasar eru vandmeðfarnir, því með
því, að stasa of fast getur maður
valdið varanlegum skemmdum á
æðum og taugum. Hinsvegar er
hættan að stasa of laust svo að-
eins bláæða blóðrásin stöðvast.
Af þessum sökum ætti ekki að
nota stasa nema í neyð. Ef að-
stæður væru fyrir hendi mætti
setja tangir á og undirbinda en
bezt er að slíkt bíði þangað til
endanlega er gengið frá sárinu.
Útlimablæðingar eru sem betur
fer sjaldan mjög bráðar en innri
blæðingar í brjóst- og kviðarholi
eru það oft og verður þá að gera
aðgerð strax. Að lokum er rétt
að minna á, að bæta þarf upp veru-
legt blóðtap með blóðgjöf.
Shock.
I Christopher’s Textbook of
Surgery segir að „shock sé klín-
iskt ástand, sem sérkennist af
einkennum, sem koma fram, þegar
útfall hjartans sé ekki nægilegt til
að fylla slagæðatréð af blóði und-
ir nægilegum þrýstingi svo að
haldist uppi nægileg blóðsókn til
vefja og líffæra.“
Ýmsar orsakir eru fyrir shocki,
en ef það er skömmu eftir áverka
stafar það langoftast af blóðtapi
og skal meðhöndla það sem slíkt
nema ákveðinn grunur sé um súr-
efnisskort eða höfuðáverka.
Shock hefur ýmis klínisk ein-
kenni, en ef 4 höfuðeinkenni þess
eru til staðar skal tafarlaust með-
höndla sjúkling fyrir shocki. Þessi
einkenni eru:
1) Púls > 100 á mínútu.
2) Systolískur blóðþrýstingur
< 100 mm Hg.
3) Húð í andliti föl, cyanotísk,
kaldsveitt.
4) Hendur eru kaldar.
Það er talið nægilegt fyrir ung-
an mann að missa 30% af blóð-
magni sínu á nokkrum klukku-
stundum til að fara í shock. Lok-
að lærleggsbrot getur gefið 800—
1400 ml blóðtap út í vefina í kring.
Sjúklingur í yfirvofandi shocki
getur verið með eðlilegan blóð-
þrýsting og þarf ekki nema lítinn
blóðmissi í viðbót til að hann fari
í shock.
Það er erfitt að skrifa um með-