Læknaneminn - 01.12.1968, Side 12

12
LÆKNANEMINN
1959, og niðurstöður birtar nálega
samtímis í „The American Journal
of Obstetrics and Gynecology“ og
í „Yokohama Medical Bulletin“.
Höfundar þessara greina voru
annars vegar Oppenheimer frá
Israel og hins vegar Ishihama frá
Japan. Þeir lýstu báðir, hve til-
töMega örugg frjóvgunarvörn
væri fólgin í þessari aðferð og litl-
ar aukaverkanir. Þetta skeði ein-
mitt á sömu árum og framleiðsla
pillimnar hófst í stórum stíl, eins
og lýst hefur verið hér að framan,
og má segja að viðbrögðin við
greinum þeirra félaga hafi verið
svipaðar og við grein dr. Pincus.
Margir aðilar hófu nú víðtækar
athuganir á gildi þessara frjóvgun-
arvama. Ymsar gerðir voru fram-
leiddar, en fyrstu árin nutu eink-
um þrjár tegundir mestra vin-
sælda, þ.e. „Lippes loop“, „Margu-
lies spiral“ og „Birnbergs bow“.
Af þessum 3 tegundum hefur Lip-
pes loop, eða „lykkjan“, notið
mestra vinsælda og er svo enn í
dag. Af nýrri tegimdum hefur Saf-
T-Coil verið mest notað undan-
farið. Mikill fjöldi ritgerða hefur
birzt um árangur plastlykkja,
I.U.D. (Intra-uterine device). Hér
verður ekki nánar lýst gerðum og
útliti þeirra. Silfurhring Gráfen-
bergs þurfti að taka úr leginu af
og til, því að annars var hætta á,
að hringurinn gengi í gegnum leg-
vegginn. Hins vegar hefur sýnt
sig, að plasthlutir þeir, sem nefnd-
ir hafa verið, hafa nálega enga
slíka hættu í för með sér, og virð-
ast geta legið í legholinu um ára-
bil án ertingar. Komið hefur fyrir
að lykkja hafi gengið í gegnum
legvegginn, en þá vanalegast í
gegnum þunnt ör eftir fyrri að-
gerðir, eða þá að legveggur hefur
laskazt, er lykkjan var sett upp.
Til þess að geta betur fylgzt með
hvort lykkjan er á réttum stað eða
ekki, hafa einkum tvö ráð verið
notuð. Annars vegar að setja efni
saman við plastið, sem gerir lykkj-
una sýnilega á röntgenmynd. Hins
vegar að láta þræði ganga niður
úr lykkjunni niður í gegnum leg-
háls, þannig að annaðhvort kon-
an sjálf geti fundið fyrir þeim eða
læknirinn séð þræðina við skoðun.
Til eru tegundir sem innihalda
málmstykki, sem hægt er að finna
staðsetningu á með sérstöku
málmleitartæki.
Ymsir ókostir fylgja notkun
lykkjunnar. Fyrst skal þá telja
þann, að u.þ.b. 2 konur af 100
verða ófrískar, þrátt fyrir að
lykkjan sé á síniun stað í uterus.
Lykkjan gefur því vart meira en
97-98% öryggi. Hjá u.þ.b. einni
konu af hundraði gengur lykkj-
an niður, vanalegast með nokkr-
um verkjum og smávegis blæðingu,
sem gefur vísbendingu um, hvað
er á seyði, en einstaka sinnum án
vitneskju konunnar. Algengt má
telja, að næstu tvennar eða þrenn-
ar tíðablæðingar eftir að lykkjan
er sett upp, séu nokkuð í meira
lagi, þótt sjaldgæft sé, að blæð-
ingin sé það mikil, að vandræði
stafi af. Verkir af völdum lykkj-
imnar eru fremur sjaldgæfir. Einn-
ig bólgur í legi og eggjaleiðurum.
Óvíst er hvort þroti eða særindi á
leghálsi séu algengir fylgikvillar
lykkjunnar, um það eru læknar
ekki sammála. Við lengri notkun
virðist um fáa fylgikvilla að ræða.
Eina kvörtun má þó telja algenga,
en hún er sú, að tíðablæðingar
standi 1-2 dögum lengur og eru
þær stundum meiri að magni til
en áður. 1 fyrstu óttuðust menn,
að langvarandi notkun lykkju gæti
haft í för með sér, að konan ætti
síðar erfitt með að verða ófrísk.
Reynslan virðist ekki leiða þetta í