Læknaneminn - 01.07.1973, Blaðsíða 11

2) Yfirvöld reyna ekki að hafa vit fyrir konum
með valdboöi í öörum málum, sem varða lífsham-
ingiu þeirra. Til dæmis leyfist konum aö giftast
drykkjumönnum, þótt það kunni aö valda þeim ó-
hamingju síðar. Þaö er því í ósamræmi viö heildar-
viöhcrf löggjafans aö vilja hafa vit fyrir konum í
þessu eina máli.
3) Ef yfirvöld vilja Iryggja fólksfjölgun í land-
inu, ættu þau líka aö banna getnaðarvarnir.
4) Yfirvöld geta því aöeins rekið réttar fósturs-
ins, að það hafi einhvern rétt. En hvað er fóstur? Við
getum í grófum dráttum sagt, að þrjár stefnur séu
ríkjandi með tilliti til skoðana um það hvei'íiig skil-
greina skuli fóstur:
Líf frœðikenningin
Samkvæmt henni er því annars vegar haldið fram,
að þegar egg og sæði sameinast og mynda okfrumu,
sé orðin lil líffræðileg eind, sem hafi til aö bera alla
þá líffræðilegu stofn-eiginleika, sem einkenna þenn-
an ákveðna einstakling. Niðurstaðan er sú að fóstur
sé maður. Á hinn bóginn er því haldið fram á móti,
að ckfruma sé jafn skyld manni og egg fugli, að vísu
hljóti maðurinn að eiga upphaf sitt i okfrumunni, en
að gera þeim jafnt undir höfði sé fáránlegt. Fóstrið
sé algerlega háð líkama móðurinnar og verði því að
teljast sérstakur hluti hennar.
Þróunarkenningin
Þeir sem flokkast undir þennan skóla teygja sig
gjarnan aftur fyrir getnað og spyrja hvort egg og
sæði séu ekki alveg eins miklar manneskjur og ok-
fruma eða fóstur á frumstigi sínu, þegar það líkist
fyrst plöntu, þá ormi, næst fiski, síðan dýri og loks
manni við lok annars mánaðar. Þeir benda á tvenn
þýðingarmikil tímamót á þroskaferli fóstursins (ut-
an þess þegar það tekur á sig mannsmynd). Þessi
tímamót eru: þegar móðirin skynjar hreyfingar fóst-
ursins (það verður kvikt) cg þegar það hefur öðlast
hæfni til að lifa utan líkama móðurinnar.
Félagsverukenningin
Samkvæmt þessari skoðun er fóstur allt til burðar
lífvera, sem er að verða að manni. Því takmarki er
náð við burð. En fyrst þá, þegar við höfum mann-
veru sem dregur andann af eigin frumkvæði og get-
ur tjáð sig fyrir mönnum og numið af mönnum,
stöndum við frammi fyrir manneskju í fyllsta skiln-
ingi þess orðs.
Þess ber að geta, að hver sem niðurstaða okkar er
um líffræðilegt upphaf manneskjunnar, þarf það
tímamark alls ekki að fara saman við ákvörðun okk-
ar, hvenær og hvaða verur hafa siðferðilegan rétt, og
því síður lagalegan rétt að svo miklu leyti sem við
gerum greinarmun þar á.
Niðurstaðan hlýtur að verða sú, að fóstrið hafi
þann rétt einan, sem þjóðfélagið vill veita því.
Engin hinna fjögurra réttlætinga yfirvalda til af-
skipta af bögurn konunnar virðast standast, cf grannt
er skoðað.
Ójrjósemisaðgerðir
Skv. eindreginni ósk viðkom-
andi að vel íhuguðu máli. Ef við-
komandi er undir 18 ára aldri, er
aðgerð þó óheimil nema gikl rök
hnígi að.
Ajkynjanir
Heyri ekki undir þessi laga-
ákvæði.
Ofrjósemisaðgerðir
Aðeins leyfileg, ef fyrir hendi
er tilefni samsvarandi því, sem
veitir leyfi til fóslureyðinga.
Afkynjanir
Skv. umsókn viðkomandi sjálfs
að undangengnum dómsúrskurði,
enda hnigi gild rök til, að óeðli-
legar kynhvatir viðkomandi séu
líklegar til að leiða til kynferðis-
glæpa, enda verði ekki úr bætt á
annan hátt.
læknaneminn
7