Fréttir - Eyjafréttir - 01.06.2023, Side 8

8 | | 1. júní 2023
Afmælisdagur á Eskifirði
Þegar ég hætti með Kristján
Valgeir GK tók ég við Ásgeiri RE
60, 350 tonna nóta- og netabáti
árið 1972 og var með hann í
Norðursjónum það sumar. Þessar
minningar koma upp í hugann
þegar líður að 50 ára goslokahátíð
í Eyjum. Við fórum á loðnu eftir
áramótin 1973 og byrjuðum veið-
ar norður af Kolbeinsey í byrjun
árs. Þar var helst von á loðnu,
á leið hennar fyrir Austfirði og
vestur með Suðurlandi og endaði
oftast undan vesturströnd landsins
eftir hrygningu.
Mánudaginn 22. janúar erum við
á miðunum fyrir austan land þegar
gerir alveg kolvitlaust veður.
Nótaveiðiskip sigla í var og við á
Ásgeiri RE siglum til Eskifjarðar.
Þetta var afmælisdagurinn minn
og ekki mikið gert til hátíðar-
brigða annað en að spila bridge í
borðsalnum. Við spiluðum mikið
bridge og afmæliskvöldinu var vel
varið með skipshöfninni.
Ég fer í koju um miðnættið og
sofna út frá útvarpinu.
Öll skip og bátar til Eyja
Ég vakna við það að ég heyri
raddir koma úr viðtækinu og heyri
í svefnrofunum að það er verið
að tilkynna að það sé hafið gos í
Vestmannaeyjum. Mér brá alveg
svakalega þegar kom í útvarpinu
ósk um að öll skip og bátar á
nálægum slóðum sigldu til Eyja
til að bjarga fólki úr hildarleikn-
um. Margir töldu að eyjan myndi
springa í loft upp eða þaðan af
verra og allir íbúarnir væru í mik-
illi lífshættu. Ég fer strax fram í
borðsal, klæði mig síðan og geng
í land. Fór beint heim til Kristins
Jónssonar, bróður Alla ríka, en
þeir áttu Hraðfrystihús Eskifjarð-
ar á þessum árum. Ég banka á
útihurðina á heimili Kristins og
hann bregst undrandi við komu
minni, hvað ég sé að gera svona
snemma á fótum? Ég sagði hon-
um fréttirnar að hafið væri gos í
Vestmannaeyjum og honum brá
mjög. Hann býður mér í bæinn og
eiginkona hans Oddný Gísladóttir
kemur í eldhúsið og hellir upp á
kaffi. Við ræddum hvað hægt væri
að gera í stöðunni. Það var auðvit-
að vonlaust að ætla sér að sigla til
Eyja í þessu veðri og það tæki að
minnsta kosti sólahring að sigla
alla þá leið í þessu veðri.
Eftir stutt spjall við Kristin fór ég
aftur niður á bryggju. Fór um borð
í nokkra báta og ræsti skipstjór-
ana. Við ræddum málin og tókum
þá sameiginlegu ákvörðun að
sigla út fjörðinn og vera til taks
þegar nánari fréttir bærust frá
Eyjum. Við létum reka í fjarðar-
mynninu og þegar leið á þriðju-
daginn 23. janúar lagaðist veðrið
og við héldum á veiðar. Eyjabátar,
skip og bátar við Eyjar sáu um
björgun íbúanna og sigldu þeim til
Þorlákshafnar.
Lönduðum loðnu í gosinu
Undir lok vertíðarinnar þegar við
vorum á loðnuveiðum vestur af
Eyjum lönduðum við fullfermi af
loðnu hjá fiskimjölsverksmiðju
í Eyjum. Það var einkennilegt
að mæta þeim andstæðum sem
voru annarsvegar gosmökkurinn
úr Eldfelli og hins vegar gúa-
nóreykurinn sem táknaði vilja
mannskapsins til að halda áfram
að vinna verðmæti úr sjó og þá
staðreynd að Eyjamenn gæfust
aldrei upp. Þetta var í raun alveg
kostuleg stund og dagur að fá að
upplifa á ferlinum sem skipstjóri.
Hitinn rauk úr sjónum eins og
siglt væri um heita laug og um-
hverfið allt hið magnaðasta og lík-
ara sviðsmynd en veruleikanum.
Eftir loðnuvertíðina förum við
til netaveiða. Við lögðum netin á
Selvogsbanka og víða austur með
landinu og lönduðum í Grindavík
og Þorlákshöfn. Við fórum austur
fyrir Eyjar og lögðum netin í
Háfadýpi en aðallega grynnra.
Ég man vel eftir því þegar við
lögðum stutt frá gosstöðvunum
og sáum rjúkandi hraunið renna
austur Heimaey og til sjávar með
hvítum gufumekki sem steig upp
af sjónum. Það var tilkomumikil
sjón. Með hraunkælingunni tókst
að halda innsiglingunni opinni og
segja Eyjamenn að hún sé jafnvel
betri eftir gosið en áður. Eftir
að gosinu lauk fór fólk að flytja
aftur til Eyja og lífið hélt áfram.
Margir höfðu misst hús sín en
það er margt sem togar í sanna
Eyjamenn og þeir vilja hvergi
annarstaðar vera.
Óskar Matt og Vitinn
Ég hef kynnst mörgum Eyja-
mönnum um dagana. Sá fyrsti var
Óskar Matthíasson skipstjóri og
útgerðarmaður. Óskar á Leó, eins
og hann var alltaf kallaður, var
mikill vinur föður míns Guðna
Jónssonar skipstjóra á Munin
frá Sandgerði. Óskar kom oft á
heimili fjölskyldunnar í Sandgerði
þegar hann var á reknetaveiðum í
Faxaflóa. Þá var ég á fermingar-
aldri og það var gaman að hlusta á
spjall pabba og Óskars í eldhúsinu
í Breiðabliki.
Seinna var ég skipstjóri á Krist-
jáni Valgeir eldri og við pabbi
höfðum hlutverkaskipti og hann
var orðinn kokkur hjá mér. Við
fórum þá nokkrum sinnum til
Eyja og þá var stundum litið í
heimsókn á Illugagötuna til Þóru
og Óskars. Óskar kom niður á
bryggju og sótti okkur feðga um
borð. Við höfðum þurft að koma
inn til Eyja á leið okkar austur
í Bugt vegna brælu á leiðinni.
Okkur er boðið til stofu og þar
var forkunnarfagur viti. Vitinn var
þannig gerður að það var hægt að
opna á honum ljóshúsið og hella
þar í vitann einni flösku af sé-
never. Eftir það var vitanum lokað
en krani á vitanum sá til þess að
veigarnar runnu í glösin okkar. Á
meðan nóg var á vitanum þá log-
aði ljósið skært. Þegar minnkaði
séneverinn í vitanum þá slokknaði
ljósið. Þá kallaði Óskar á Þóru og
sagði. „Þóra mín, það er dautt á
vitanum.“ Það var merki um að
Þóra ætti að mæta með sénever og
bæta á vitann.
Guðjón Hjörleifsson fyrrverandi
bæjarstjóri og Rósa Guðjónsdóttir
eiginkona hans eru gestrisin. Við
Eydís eiginkona mín komum á
Þjóðhátíð eitt árið og gistum hjá
þeim góðu hjónum. Það var mikið
fjör og mikil gleði í kringum
Gauja og Rósu og vinátta okkar
var skemmtilegur tími þar sem við
áttum góðar stundir saman sem
gleymast seint.
Vestmannaeyingar eru höfðingjar
heim að sækja og þó að Gaui bæjó
ætti ekki vita urðu kynni okkar
góð og skemmtileg.
Hafsteinn Guðnason fyrrverandi skipstjóri:
Minningar úr Eyjagosi fyrir 50 árum
Hafsteinn Guðnason fyrrverandi skipstjóri.
Ásgeir RE.