Fréttir - Eyjafréttir - 21.12.2023, Blaðsíða 20

20 | | 21. desember 2023
Margir áttu erfitt með svefn
Arnar segir að það hafi ekki átt
vel við alla að vinna í Eyjum
á gostímanum. „Margir áttu til
dæmis erfitt með svefn eða gátu
ekki sofið. Aðrir höfðu áhyggjur
af fjölskyldum sínum uppi á landi.
Við vorum nýbúin að byggja hús
við Bröttugötu 30 og það hjálpaði
mikið að húseignin slapp nokkuð
vel við skemmdir og gasmengun
náði ekki í efri hluta bæjarins,”
segir Arnar. Eftir að eldgosið
hófst dvaldi hann til að byrja
með á Hótel HB við Heiðarveg
í um vikutíma. Þá flutti hann
upp á Bröttugötu. „Ég átti alltaf
gott með að sofa. Það var búið
að negla fyrir gluggana á heimili
mínu og ég var þar mikið einn til
að byrja með eftir að gosið hófst.
Um vorið fengu að gista hjá mér
menn eins og Helgi Bernódusson,
mikill og góður vinur minn, og
Axel Ó. Lárusson skókaupmaður
sem var vörubílstjóri þetta sumar.
Ólafur Helgason, útibússtjóri
Útvegsbankans, bað mig að lofa
drengnum sínum, Helga, að
vera hér hjá mér. Helgi var þá
að springa út sem skákmaður.
Dagur Vilhjálmsson, bróðir Maríu
þáverandi eiginkonu minnar, kom
frá Suðurskautslandinu þar sem
hann starfaði fyrir Ástrali sem
loftskeytamaður til að vinna hér
um sumarið.
Vinnutíminn í gosinu og eftir
það var langur hjá flestum. Hjá
Viðlagasjóði voru mörg krefjandi
verkefni allan starfstíma sjóðsins.
Þá má ekki gleyma því gríðarlega
átaki að ná tökum á vikurfokinu
með uppgræðslu á Haugasvæðinu,
í Eldfelli og víðar. Gísli Óskars-
son kennari átti hugmyndina að
því að grafa upp mold og dreifa
henni yfir vikurinn og sá síðan í.
Hann stjórnaði verkinu sem var
unnið að mestu 1976 og 1977.
Ásmundur Friðriksson var verk-
stjóri við uppgræðsluna en hann
hafði starfað hjá Viðlagasjóði frá
1973. Áður hafði verið lokið við
að moka gjalli úr Heimakletti
sem var mikið og vandasamt verk
en ungt Eyjafólk vann af mikl-
um dugnaði.” En hverju breytti
eldgosið í huga Arnars?
Lukkan var með
Vestmannaeyingum
„Það breytti öllu. Verðmætamatið
varð öðruvísi eftir gosið,” segir
Arnar. „Það er svo ótrúlega margt
ótrúlegt varðandi eldgosið og
lukkan var sannarlega með okkur.
Gosið kom upp að nóttu á virkum
degi í mesta skammdeginu þannig
að flestir voru gengnir til náða.
Surtseyjargosið stóð í þrjú og
hálft ár en Heimaeyjargosið náði
ekki sex mánuðum. Eyjagosið
hófst að vetri og því lauk um mitt
sumar. Hugsum okkur hvað það
hefði verið mikið erfiðara ef gosið
hefði byrjað um sumar og því lok-
ið í lok desember. Það sem skiptir
þó mestu máli er að enginn skyldi
farast af völdum eldsumbrotanna.
Dauðaslys varð í kringum páskana
þegar maður fór inn í apótekið,
sem var á lokuðu svæði vegna
gasmengunar, og dó. Það var
alveg hörmulegur atburður.
Eitt stærsta lánið var að hraun úr
Eldfelli skyldi ekki ná að Ysta-
kletti eða Heimakletti. Hraunkæl-
ingin skipti miklu við að hindra
framrás Flakkarans. Ég hefði ekki
viljað sjá hann fara fram af hraun-
brúninni og út í innsiglinguna.
Hann hefði þrengt hana mjög og
lokað henni um tíma. Það hefði
verið gríðarlega mikið verk að
moka honum burt.”
Bankahrunið og Eyjagosið
Arnar var í forystusveit lífeyris-
sjóða í tæp 30 ár og lengi í forystu
samtaka atvinnurekenda. Hann
var formaður Landssambands
lífeyrissjóða (LL) þegar bankarnir
féllu í október 2008 og helsti
talsmaður lífeyrissjóðanna á þeim
tíma. Arnar segir að reynslan
af gostímanum og ekki síður af
samskiptum á vinnumarkaði hafi
hjálpað sér við að komast í gegn-
um bankahrunið.
„Ég kynntist mjög mörgum í
störfum mínum á vinnumarkaði
og það hjálpaði í mannlegum
samskiptum. Mér hafði líka lærst
að klára málin. Sú skylda hvílir á
herðum deiluaðila í kjaradeilum
að ljúka samningum, þótt þeir séu
ósammála. Reynslan þaðan hjálp-
aði mjög mikið í viðræðum við
slitastjórnir og skilanefndir. Menn
þurftu alltaf að lenda málunum,”
segir Arnar. Hann þurfti að dvelja
dögum saman í höfuðborginni
haustið 2008 þegar mest gekk
á. Arnar segir að þá hafi komið
sér vel að tíu árum áður höfðu
hann og Guðrún Stefánsdóttir
eiginkona hans keypt sér íbúð í
höfuðborginni þar sem þau gátu
dvalið. En kom aldrei til greina að
þau flyttu frá Vestmannaeyjum?
„Að flytja frá Eyjum hefði verið
stór ákvörðun. Eftir 1990, þegar
ég vann góðlega helming tímans
á höfuðborgarsvæðinu, kom
þetta til umræðu. En ég er frekar
íhaldssamur og gat ekki hugsað
mér að flytja héðan. Í staðinn var
ég mjög mikið á ferðinni milli
lands og Eyja og fór allt upp í
60 ferðir fram og til baka vegna
starfa minna árið eftir banka- og
efnahagshrunið 2008.”
Arnar segir að Lífeyrissjóð-
ur Vestmannaeyja hafi komið
einna best allra lífeyrissjóða út
úr bankahruninu. Það var meðal
annars vegna frekar íhaldssamr-
ar fjárfestingarstefnu sem Torfi
heitinn Sigtryggsson fram-
kvæmdastjóri og stjórn sjóðsins
stundaði. Í aðdraganda banka-
hrunsins var t.d. algengt að stór
fyrirtæki gæfu út skuldabréf án
veða. Lífeyrissjóðir keyptu þessi
bréf á markaði og voru þau svo
eftirsótt að litlu sjóðirnir komust
ekki að. Í bankahruninu urðu
þessi bréf verðlaus vegna þess að
veðin skorti. Þá var gott að hafa
ekki komist að.
Löng og merk útgáfusaga
í Vestmannaeyjum
Blaðaútgáfa hefur löngum staðið
með miklum blóma í Vestmanna-
eyjum. Arnar þekkir þá sögu vel
og hefur lengi komið að útgáfu-
málum í Eyjum.
„Það hafa ótrúlega mörg blöð
komið hér út í tímans rás og þessi
útgáfusaga er stórmerkileg. Gísli
J. Johnsen athafnamaður keypti
notaða prentvél til Vestmannaeyja
1984 - Arnar etur kappi við ungan mótherja á helgarmóti tímaritsins Skákar
í Vestmannaeyjum. Arnar hefur tvívegis verið formaður Taflfélags
Vestmannaeyja og fjórum sinnum skákmeistari Vestmannaeyja.
Ljósmynd/Sigurgeir Jónasson
1970 - Stjórn Eyverja 1970-71. Aftari röð f.v.: Gísli Geir Guðlaugsson,
Engilbert Gíslason, Sigurður Jónsson. Fremri röð f.v.: Helgi Bernódusson,
Arnar Sigurmundsson. Ljósmynd/Sigurgeir Jónasson