Goðasteinn - 01.09.1970, Blaðsíða 10

fóður, plæging á sandi til sáðræktar, ræktun án jarðvinnslu og
fleira.
Eftir 1947 tók Sandgræðsla íslands að fást við ræktun á ör-
foka söndum með líku sniði og þarna hafði verið gert á árunum
1940-47. Byrjunin að hinni nýju sandræktun með grasfræi og til-
búnum áburði má því segja, að fyrst væri hafin í þessari sand-
græðslugirðingu okkar, þótt því hafi lítt verið á lofti haldið. Það
er þó sannleikurinn í málinu engu að síður. Má þarna segja, að
mjór sé mikils vísir, því að mikið hcfur verið ræktað af örfoka
söndum með fræi og áburði síðan 1947. Hefur reynslan sýnt að
túnvingullinn er beztur allra grasa við uppgræðslu sanda. Fóður-
faxtegundir voru reyndar á fyrstu árunum, en þær eru vart eins
þolnar og góðir stofnar af túnvingli og þurfa auk þess meiri á-
burð. Enn eru tilraunir í girðingunni á Geitasandi undir forsjá
Tilraunastöðvarinnar á Sámsstöðum, og hef ég ekki hætt athug-
unum þar, því að tvö s.l. sumur hafði ég með höndum tilraunir
með ræktun hvítsmára ásamt grastegundum.
Þá er að geta garðræktar, áður en lengra er haldið. Frá 1930
var gerður fjöldinn allur af tilraunum í kartöflurækt. Mesti og
bezti árangur þeirra var gullaugakartaflan, er fengin var vorið
1929 frá tilraunastöðinni Holt við Tromsö í Noregi, sem liggur
á 70. breiddargráðu. Frá Holt komu til Sámsstaða sex kartöflu-
afbrigði, sem öll reyndust hæf til ræktunar sumarið 1929, en um
haustið urðu töluverð áföll á uppskerunni vegna frosta. Þó náð-
ist óskemmt útsæði til vorsins 1930. Gullaugað skar sig úr bæði
að matargæðum og uppskerumagni og af þessum stofni breidd-
ist gullaugað út um flestar ef ekki allar byggðir landsins og er
þetta kartöfluafbrigði nú að mestu ef ekki öllu leyti komið frá
Sámsstöðum. Þar voru fyrstu tilraunirnar gerðar og kartaflan
sannprófuð í afbrigðatilraunum. Gullauga er þó ekki gallalaus
kartafla, því að hún er nokkuð næm fyrir myglu og stöngulsýki,
en víða hefur tekizt að halda þessum skaðvöldum í skefjum, svo
að enn heldur hún velli. Við vélaupptöku er þessi kartafla líka
viðkvæm og vill springa, ef hún verður fyrir hnjaski, einkum ef
hún er yfir meðalstærð. Sé tíð óstöðug og hitastig misjafnt, vilja
þessar kartöflur líka springa áður en upp er tekið. Mikill fos-
8
Godastemn