Goðasteinn - 01.09.1972, Blaðsíða 88

Ítalíu. Mcð drottningu sinni eignaðist hann einnig son, svo að
ríkiserfðirnar voru tryggðar. Sveinn sá varð konungur eftir föður
sinn og nefndist Lúðvík 13.
Eftir því sem árin liðu, konungdæmið styrktist og fjárhagur
landsins reis úr rústum, tók Hinrik konungur upp harðari og
ágengari utanríkisstefnu. Einkum gerði hann sér far um að draga
úr veldi Habsborgara bæði á Spáni og í Þýzkalandi. Ráðgjafi
hans, Sully, fullyrðir í endurminningum sínum, að konungur hafi
haft á prjónunum áform um að stofna til ríkjasambands Evrópu,
þar sem Frakkland gegndi forystuhlutverki. Hin langvinnu átök í
Þýzkalandi milli keisara og fursta, kaþólskra og mótmælenda,
sem staðið höfðu yfir frá því á tímum siðaskiptanna og raunar
miklu lengur, að því er snerti keisarann, fengu útrás í stöðugum
skærum um furstadæmi og ýmis landsvæði. Hinrik 4. blandaði
sér í vaxandi mæli í þessar deilur og vann við þau afskipti nokk-
ur landamærahéruð og notaði sérhvert tækifæri til að rýra vöid
þýzka keisarans.
Veturinn og vorið 1610 vígbjóst konungur af kappi og undir-
bjó þá stórstyrjöld gegn Þýzkalandi. Hinn 14. maí ók hann um
götur Parísarborgar á leið til landamæranna, þar sem stríðið átti
að hefjast. I þröngri götu komu nokkrar flutningakerrur á
móti konungsvagninum. Ekill konungs stanzaði til að auðvelda
flutningavögnunum að komast leiðar sinnar. En þá gerðist það
óvænt og skyndilega að ókunnur maður hljóp að konungsvagn-
inum, stökk upp á afturhjól hans og rak rýting gegnum konung í
hjartastað. Konungur hné niður og var þegar örendur. Ódæðis-
maðurinn var handtekinn. Hann hét Ravaillac og var kaþólskur
ofsatrúarmaður og ekki heill á geðsmunum. Morðið kvaðst hann
hafa framið sakir þess, að konungur hefði alltaf verið andstæð-
ingur hinnar einu sönnu trúar. Ekkert varð af styrjöldinni gegn
keisaranum að sinni, og liðu nokkur ár, þar til uppgjörið mikla,
30 ára stríðið, hófst í Evrópu 1618.
Við dauða Hinriks 4. var þjóðarsorg í Frakklandi. Hann hafði
notið fádæma vinsælda með þjóð sinni, þótt segja mætti, að öfga-
menn bæði meðal kaþlóskra og húgenotta hefðu aldrei fyllilega
tekið hann í sátt. En þrátt fyrir það naut hann aðdáunar svo
86
Goðaste'mn