Úrval - 15.12.1980, Side 56

54
ÚRVAL
komið í ljós að ameríski kalkún-
gammurinn er að mestu ónæmur fyrir
þeim hættulegu eiturefnum sem
valda matareitrun. Einnig er full vissa
fyrir því að afdski gammurinn
sleppur skaðlaus frá að éta skepnur
sem drepist hafa úr miltisbrandi.
Meistari í svifflugi
Matarvenjur gammanna eru vissu-
lega ólystugar, en þær gleymast fljótt
þegar maður sér þessa tignarlegu
fugla á flugi. Stóru gammarnir eru
þungir og eiga oft erfitt með að hefja
sig til flugs. Ef þeir geta ekki fleygt
sér fram af brekkubrún eða ofan úr
tré þurfa þeir allt að því tólf metra
hlaupabraut. Þeir hlaupa klunnalega
þangað til þeir hafa náð allmiklum
hraða, þá hoppa þeir upp um stund á
hlaupunum og þenja út vængina
þangað til þeir loksins ná sér á flug.
Vegna hins mikla þunga geta
gammarnir ekki flogið mjög langt
með því að sveifla vængjunum, en
þegar þeir á annað borð eru komnir á
flug geta þeir auðveldlega svifið
áreynslulaust með því að nota sér
síkvika loftstrauma gufuhvolfsins og
hlýtt uppstreymi frá jörðinni til þess
að auka hæðina. Þvt næst renna þeir
sér niður þangað til þeir mæta næsta
uppstreymi án þess að reyna nokkuð á
sig annað en það að breyta stjómarfjöðr-
unum lítið eitt öðru hverju. Með
þessum hætti geta þeir svifið þöndum
vængjum klukkustundum saman
með ystu vængfjaðrirnar teygðar fram
eins og fingur og þannig borist marga
kílómetra án þess að hreyfa nokkurn
vöðva. Sinar og liðbönd sem halda
vængjunum þöndum eru ólseig eins
og ósútað leður.
Fuglafræðingar telja að til séu
rúmar tuttugu gammategundir, og
þær eru mjög mismunandi að stærð
og útliti, — og margar þeirra hafa
kynlegar venjur. Hrægammurinn er
til dæmis eitt af þeim fáu dýrum sem
notar verkfæri. Ef hann finnur
strútsegg bítur hann utan um
töluvert stóran stein og ber honum í
eggið hvað eftir annað þangað til
skurnin brotnar.
Afríski gammurinn hefur algjöra
sérstöðu. Hann lifir að langmestu
leyti á jurtafæðu, og pálmaávöxtur
nokkur, sem hann flysjar með
nefinu, er sérstakt lostæti hans. Þessi
fugl veiðir líka stundum fisk og vissar
tegundir lindýra en annað kjöt kærir
hann sig yfirleitt ekkert um. Þegar
hann er saddur og ánægður gargar
hann eins og önd og leyfir mönnum
að koma mjög nærri sér án þess að
flýja. Að þessu leyti hagar hann sér
líka mjög á annan hátt en aðrir
gammar.
Dauði skálds
Fegursta afbrigði þessarar fugla-
tegundar — ef við á annað borð
getum talað um tegund í þessu
sambandi — er alfiðraði lamba-
gammurinn, risastór, glæsilegur fugl,
með hvítt höfuð og svarta andlits-
grímu, sem nær frá augunum og fram
að fjaðrabrúskum sem eru kringum