Úrval - 15.12.1980, Qupperneq 58

56
tignarlega tegund, Andesfjalla-
gammurinn, er smám saman að
hverfa af víðáttumiklu fjallasvæði
sem teygir sig allt frá Venesuela í
norðri til Eldlandsins í suðri.
Nákominn ættingi hans,
Kaliforníu-gammurinn, er þó í enn
þá verri aðstöðu. Áður fyrr skutu
menn hann til þess að ná í fjaðrirnar
holu, (sem notaðar voru til þess að
geyma t gullduft), eða þá aðeins sér
til gamans. Fjöldi fugla fórst líka með
þeim hætti að þeir átu eitmð hræ sem
ætluð vom úlfum og björnum.
Afleiðingin er sú að stofninn hefur
rýrnað svo hroðalega að mikil hætta
er á að tegundin deyi út. Nú á dögum
em aðeins um það bil fjömtíu fuglar
á lífi á litlu fjallasvæði fyrir norð-
vestan Los Angeles.
Gammarnir lifa í ævilöngu
„hjónabandi” og geta orðið fimmtíu
ára gamlir, en þeir fara ekki heldur að
tímgast fyrr en þeir verða sex til sjö
ára. Venjulega verpa þeir aðeins einu
eggi annað hvort ár. Það gæti því
farið svo að þeirra biðu sömu örlög og
hinna útdauðu forfeðra þeirra. Þessir
fornaldar-gammarvomstærstu fuglar
sem nokkm sinni hafa sviflð um blá-
loftin. Þeir vom meira en tuttugu
kíló á þyngd og vænghafið var að
minnsta kosti fjórir metrar. Vitað er
að þeir átu meðal annars kjöt af
mammútum og letidýmm sem villst
höfðu út á hin stóm jarðbikssvæði
sem vom hér og þar fyrir síðustu
ísöld. Þetta langa og erfiða tímabil,
ísöldin síðasta, sem útrýmdi stóm,
ÚRVAL
forsögulegu spendýmnum, innsiglaði
einnig örlög risagammanna.
Þröng við matborðið
Hvernig getur það gerst að
gammur, sem er langt utan við sjón-
hring okkar, komist svo fljótt að bráð
sinni? Þegar dýr deyr em þeir allt í
einu komnir þangað hundmðum
saman þó að enginn fugl sæist þar
nærri fyrir fáum mínútum.
Náttúmfræðingurinn Leslie
Brown, sem býrí grennd við Nairobi í
Kenya, telur að gammur sem svífur í
sex hundmð metra hæð geti fylgst vel
með landsvæði sem er hundrað og
þrjátíu ferkílómetrar að stærð og gert
sér glögga grein fyrir öllum þeim
ummerkjum sem gefa til kynna að
dýr sé að deyja. Aðrir gammar sem
em í sex til sjö kílómetra fjarlægð
hver frá öðmm fylgjast á sama hátt
vel með öllu, og þannig vaka gamm-
arnir yfir dýralífinu á svæði sem þekur
mörg hundmð ferkílómetra.
Þegar svo einhver fuglinn hefur
komið auga á hræ steypir hann sér
niður með samanbrotna vængi. Þessu
veita grannfúglarnir strax athygli og
vita nákvæmlega hvað þýðir. Þeir
fljúga því tafarlaust á eftir honum og
eftir örskamma stund fylgja hinir
dæmi þeirra. Þegar hundrað gammar
hópast um sama hræið er líklegt að
það sé sameinaður gammastofninn af
landsvæði sem er mörg þúsund
ferkílómetrar.
I slíku fuglageri getur ekki hjá því