Mímir - 01.05.1964, Page 47

upp á línurit og kvarda
þessu, en ég bið Þorleif Hauksson vinsamlega
að setjast niður og lesa grein mína aftur og þá
rækilegar en í fyrra skiptið, ef liann hefur þá
lesið hana til enda. Það er einmitt tekið fram
skýrt og greinilega þar, að hér sé ekki um vís-
indalega rannsókn að ræða, sem studd sé rök-
um og leiði til ákveðinnar niðurstöðu á venju-
Iegan hátt, heldur einungis lauslega hugmynd,
sem alls óvíst sé, hvort standist gagnrýna rann-
sókn, og þessi hugmynd er í einu og öllu sett
fram sem slík, en engin tilraun gerð til að
varpa á hana fölsku ljósi undir yfirskini vís-
indalegra vinnuaðferða. Þorleifur Hauksson
slær því gífurlegt klámhögg í grein sinni, er
hann vandræðast yfir þeirri stefnu, sem ís-
lenzk fræði séu að taka með áminnztum skrif-
um mínum, að liann býr sér til þá hugmynd
og fylgir henni fast fram, að með þessari einu
grein séu bæði ég og líklega öll íslenzk fræði
húin að kasta fyrir borð öllum vísindalegum
vinnuaðferðum við bókmenntakönnun. Ég vil
vinsamlegast biðjast undan slíkri gagnrýni.
Ástæðan til þess, að ég skrifaði þessa grein, var
hins vegar sú, að mér höfðu dottið þarna hlut-
ir í hug, sem mér fannst ekki rétt að þegja yfir,
en ef ég hefði hins vegar lagt út á þá braut að
rannsaka þetta vísindalega, hefði það kostað
minnst tíu binda ritverk, sem ég hef því miður
ekki aðstöðu til að hrista fram úr erminni í
hvellinum.
Annað er þó alvarlegra í grein Þorleifs, og
það er hugtakaruglingur sá, sem hann gerir sig
sekan um. Hann skilur ekki tvö orð, sem ég
nota, og er fyrra orðið kynslóS og misrnun-
ur á eldri og yngri kynslóð í landinu. Hann
bendir réttilega á það, að mörkin á milli þess-
ara tveggja liugtaka séu óljós hjá mér, enda
lief ég aldrei ætlað mér að draga nein skörp
skil milli eldri og yngri kynslóðar á Islandi.
Ég notaði þessi hugtök einungis í mjög grófum
dráttum sem eins konar yfirlit til hliðsjónar
við stuttlega athugun á ástandinu í íslenzkum
nútímabókmenntum. Það liggur í augum uppi,
að fólk um sextugt tilheyrir eldri kynslóðinni,
og aftur fólk milli tvítugs og þrítugs þeirri
yngri, en þar á milli er aldrei liægt að draga
ákveðin mörk. Þessu orðalagi beitti ég vitandi
vits svona óljósu og ætlaðist til, að það yrði
skilið sem eins konar heildaryfirlit, en varaði
mig ekki á því, að ef til vill væri nánari skýr-
inga þörf. Mér var ljóst, að hugtakið var
ógreinilegt, en hins vegar þótti mér ekki
ástæða til að skilgreina nánar í þessu áminnzta
tilviki, því ég áleit það ekki ofætlun væntan-
legum lesendum að skil ja þetta eins og til var
ætlazt.
Hitt orðið, sem Þorleifur Hauksson skilur
ekki, er bókmcnntir. M. a. kemst Iiann svo að
orði, er hann ræðir þetta atriði: „Sú fullyrð-
ing, að íslenzkar hókmenntir reki aldur sinn
jafnlangt aftur og íslenzka þjóðin, er tvímæla-
laust röng. Dróttkvæðin urðu ekki bókmenutir
fyrr en á ritöld“.
Ég var þeirrar skoðunar fvrir rúmu ári, þeg-
ar ég skrifaði þessa grein, og álit mitt hefur
ekki breytzt síðan, að bókmenntir væru þær
listrænar heildir, settar saman úr orðum og
setningum (þ. e. ljóð, sögur o. s. frv.), sem
byggju vfir nægilega miklu magni af þeim
óskilgreinanlega eðlisþætli, sem vcnjulega er
47