Mímir - 01.05.1964, Page 55

ar lýsingar á öðrum athöfnum persónanna.
Samtalstæknin er betri en í fyrri hókum lians,
samtölin eru ekki eins háfleyg og sums staðar í
79 aj stö&inni. Samt sem áður er persónunum
betur lýst með liinni aðferðinni, það er eins og
maðurinn komi bezt í ljós, þegar náttúran
sjálf myndar baksvið: hestarnir, vötnin, lilíð-
in.
Þá er komið að hinni sterku hlið Indriða:
náttúrulýsingunum. Indriða er beinlínis eigin-
legt að lýsa náttúrunni á frábæran hátt með
ákaflega einföldum orðum. Bókin er ef til vill
fyrst og fremst náttúrulýsing, sem streymir
fram fyrirliafnar- og tilgerðarlaust, án spennu
og sterkra lýsingarorða. Þetta verður svo eðli-
legt, að lesandinn hrífst með og er allt í einu
kominn á hestbak uppi í heiði eða sér mjöllina
sporlausa og hreina fyrir sér, eins og óskrifað
blað. Vel á minnzt, lokakaflinn er líklega sá
bezt skrifaði, þegar öllu er á botninn hvolft.
Lýsingin á Hvítingi (bls. 30—32) er einkar
viðkunnanleg. Þá er gaman að því, þegar
Indriði segir (bls. 38), að þokan hafi verið
„góð af því þá rigndi ekki eins mikið“. Þann-
ig mætti lengi telja. Indriða er sú list lagin að
ná sérstakri stemningu, látlausri frásögn, og
aðferð hans er meðal annars fólgin í því, að
hann lýsir ýmsum smáatriðum, sem aðrir rit-
höfundar ekki taka með. Verður stíll Indriða
sérkennilegur af þessurn sökum og einkar lif-
andi.
Að öllu samanlögðu er Land og synir ákaf-
lega ánægjuleg bók, og þó að hún sé laus við
rómantík í sjálfri sér, lilýtur hún að snerta við-
kvæman streng í brjósti flestra, að minnsta
kosti þeirra, sem þekkja sögusviðið af eigin
raun. Þeini verður bókin því mjög minnisstæð.
Þar við bætist, að frágangur bókarinnar er
góður, prentvillur til dæmis nær ófinnanlegar.
Ég er hiklaust á þeirri skoðun, að Land og
synir taki 79 af stö&inni fram að flestu leyti
sem skáldrit, og jafnframt er ég engan veginn
viss um, að betri skáldsaga íslenzk eigi eftir að
koma fram á sjöunda áratug tuttugustu aldar.
Björn Teitsson.
Hugleiding
um
tvær
vísur
Framh. af bls. 52.
þessu loknu er mér fullljóst, að engan veginn
hefur það tekizt, enda er það ekki tilgangur þessa
greinarkorns að koma með algildar skýringar á
eðli og tilgangi slíkra kvæða. Annað mál er það,
hvort tekizt hefur að sýna fram á þær ógöngur,
sem íslenzkir skýrendur dróttkvæða virðast hafa
ratað í. Það er því miður sorgleg staðreynd, að
rannsókn kvæða ortra undir slíkum bragarhætti
er, a. m. k. hér á Islandi, hræðilega stöðnuð og
forpokuð. Allt kapp er lagt á að þýða efnisþráð
vísunnar, sem oft gefur einungis margsinnis áð-
ur sagða hluti. Sá, sem flettir vísnaskýringum
þeim, sem út eru gefnar, rekst því ósjaldan á
setningar eins og: „konungurinn sveiflaði sverð-
inu, hinn örláti konungur rak óvininn á flótta,
hinn ríki konungur skaut spjótinu" o. s. frv. En
ef til vill sést gleggst í hvernig ástandi rann-
sóknin er, þegar jafn vandaðir og hugkvæmir
fræðimenn og útgefendur Islenzkra fornrita II
og XXVI lenda í slíkum ógöngum og þeim, sem
hér hefur verið reynt að benda á. Ollum er það
ljóst, að uppruni dróttkvæða er í heiðnum sið.
Allar goðsögur í lausu máli, sem til eru, eru varð-
veittar í Eddu Snorra Sturlusonar, og sumar
þeirra hefur hann vafalítið lagt út af kenning-
um dróttkvæðra vísna, sem hann misskildi að
meira og minna leyti. Auk þess eru heimildir
Eddu um heiðinn dóm meira og minna óábyggi-
legur grundvöllur, sem ekki er nema eðlilegt,
þar sem þær eru ritaðar af kristnum manni, sem
var hugsanagangur heiðins manns öllungis óljós.
55