Goðasteinn - 01.09.2011, Page 87

85
Goðasteinn 2011
saman. fjölmargir ráðunautar voru fengnir til að koma með tillögur til úrbóta á
árunum frá 1880 til 1923. Mikill flóðgarður var gerður til bjargar Safamýri árið
1885 svo dæmi sé tekið.
Baráttan var hvað hörðust þegar bændum tókst loks að hlaða fyrir djúpós
árið 1923. Það var gríðarlegt þrekvirki og mikil saga því tengd sem ekki verður
sögð hér, þó hún sé óneitanlega hluti af baráttunni við að hemja Markarfljót.
Stíflan varð 340 metra löng og 15 metra breið og var talið að 4000 dagsverk hafi
þurft til að fullgera hana. Ríkið greiddi aðeins 3/4 hluta kostnaðar en afgang-
inn greiddu heimamenn ásamt miklu viðhaldi þessa og annarra mannvirkja
við Hólsá á meðan Markarfljótið rann í Þverá. Þeir höfðu ekki fyrr lokið við
að hlaða fyrir Djúpós en útfall Hólsár til sjávar stíflaðist og urðu þeir að grafa
með skóflum farveg í gegnum háan sjávarkambinn til að tryggja ánni útrennsli
til sjávar og létta þar með á fyrirhleðslunum við ósana. Útfall Hólsár er ennþá
mjög óstöðugt og um þessar mundir er á ný komið að því að moka út ósinn sem
kallað er. Nú er öldin önn-
ur og stórvirkar vinnuvélar
til afnota en samt sem áður
stendur það í hlutaðeigandi
aðilum að framkvæma verk-
ið.
Áður en lokabaráttan hófst
við djúpósinn höfðu orð-
ið miklar umræður um það
hvort ekki væri skynsamlegra
að hlaða fyrir Markarfljót inn
með fljótshlíðinni og varna
því að það rynni í Þverá. Þá
reyndist ekki unnt að ná sam-
stöðu um það brýna verkefni
og sá draumur rættist ekki
fyrr en á fimmta áratug síðustu aldar. Þykkbæingar voru brautryðjendur á sviði
fyrirhleðslna og næsta víst er að á seinni hluta 19. aldar stóðu engir Íslendingar
frammi fyrir þvílíkum vanda sem þeir í baráttunni við vötnin stríð.
seljalandsgarðurinn
Á kuldaskeiðinu í lok 19. aldar voru miklar umræður í Þykkvabæ, en þó
sérstaklega í Vestur-eyjafjallahreppi, á hvern hátt væri unnt að bregðast við
aðsteðjandi landbroti af völdum fljótsins. Það olli þá gríðarlegum gróðurspjöll-
Unnið við byggingu varnargarðs frá Stóru-Dímon
að Markarfljótsbrú á fyrri hluta ársins 1934.
Eigandi myndar: Vegagerðin.