Goðasteinn - 01.09.2011, Page 101

99
Goðasteinn 2011
Hvað hefur áunnist með varnargörðunum?
Með gerð garðanna í eina öld hefur Markarfljóti verið markaður farvegur
frá Húsadal í Þórsmörk til sjávar. Sagan af baráttunni við fljótið í nærri eina
og hálfa öld er einstök og greinir frá fórnfúsu starfi fjölda bænda og íbúa í
nágrenni ógnvaldsins. engin leið er fyrir okkur sem byggjum þetta fagra land
að gera okkur grein fyrir þeirri óþrjótandi vinnu og erfiðleikum, ósigrum og
sigrum sem fólust í þrotlausri baráttu við ægivald fljótsins. En samtakamáttur
fólksins, sérstaklega í Þykkvabæ og undir Vestur-Eyjafjöllum, var það afl sem
lagði grunninn að beislun fljótsins sem engu eirði áður. Það var mikið þrekvirki
sem lengi verður í minnum haft.
eitt glæsilegasta landbúnaðarhérað landsins, frá Holtsósi vestur að Þjórsá, á
alla sína tilvist og framgang undir því að varnargarðarnir við Markarfljót bresti
ekki. Hringvegurinn og fjöldi samgöngumannvirkja eru ennfremur varin af
varnargörðunum. Í skjóli þeirra hafa gróið upp þúsundir hektara af jökulaurum
auk þess mikla landsvæðis sem ræktað hefur verið sem nytjaland í gömlum
farvegum fljótsins. Gera verður ráð fyrir að jökulhlaup muni koma í framtíð-
inni í Markarfljót og því er brýnt að halda stöðugt áfram að styrkja garðana og
hækka. Þeir munu ekki standast stórt hamfarahlaup, ef slíkt kæmi frá Kötlu
gömlu, en þeir stóðust stórt jökulhlaup í apríl 2010 vegna eldgossins í eyja-
fjallajökli að mestu með miklum sóma.
Án efa hefur meira opinberu fjármagni verið varið til að beisla Markarfljót
en nokkurt annað vatnsfall á landinu og ekkert vatnsfall státar af jafn mörgum
varnargörðum. Mikið er í húfi því blómleg byggð og glæst samgöngumannvirki
eiga tilvist sína undir því að garðarnir bresti ekki. Það hefur tekið okkur sem
byggjum þetta fagra land meira en eina öld að koma kjaftméli upp í ótemjuna
og við „höldum“ að við ráðum nokkurn veginn við fljótið. Gleymum því þó
aldrei að því getur bæst þvílíkur ógnarkraftur fyrir tilstilli eldfjallanna að fjötr-
ar þeir sem lagðir hafa verið á það á einni öld geta brostið fyrirvaralítið.
Þakkir:
Þórði Tómassyni í Skógum eru færðar kærar þakkir fyrir margháttaðar upp-
lýsingar og fróðleik um baráttuna við að hemja Markarfljót.
Friðriki G. Olgeirssyni eru færðar þakkir fyrir yfirlestur handrits.
Hálfdani Ómari Hálfdanarsyni eru færðar sérstakar þakkir fyrir að lána
merkar myndir frá föður sínum og fleirum og fyrir yfirlestur handrits og góðar
ábendingar.
Vegagerðin fær bestu þakkir fyrir að lána myndir úr myndasafni stofnunar-
innar.