Bændablaðið - 10.10.2024, Qupperneq 2

2 Fréttir Bændablaðið | Fimmtudagur 10. október 2024
fyrir lífið í landinu
Íslenskt kjarnfóður í öll mál
Kjarnfóðrið frá Líflandi er
íslensk framleiðsla
Úrvals hráefni og aðföng
Framleiðsla samkvæmt ströngum gæðakröfum
Tæknivædd og nútímaleg fóðurverksmiðja
Allar nánari upplýsingar hjá söluráðgjöfum
Líflands í síma 540 1100
eða á fodur@lifland.is
Ylrækt:
Afkomutjón blasir við
– Framboð á íslensku grænmeti minnkar vegna skorts á koltvísýringi
Forsendur ylræktar bresta
augljóslega ef ekki er tryggt
aðgengi að grunnþáttum fram-
leiðslunnar. Enn eru garðyrkju-
bændur að kljást við skerðingu á
koltvísýringi.
Í lok september fengu
viðskiptavinir Linde Gas enn
eina tilkynningu þess efnis að
fyrirtækið muni ekki geta tryggt
afhendingaröryggi koltvísýrings
á næstunni. Á meðan eru
garðyrkjubændur beðnir um að
draga úr notkun á koltvísýringi eins
og kostur er næstu vikurnar. Slíkar
tilkynningar hafa borist reglulega frá
fyrirtækinu síðustu misseri.
„Það liggur ljóst fyrir að skerðing
á koltvísýringi veldur stórtjóni fyrir
þá sem stunda ylrækt, sérstaklega
á veturna þegar hús eru lokuð
og koltvísýringur fellur, bæði
uppskerulega séð og markaðslega
séð. Framboð af íslensku grænmeti
minnkar og afkomutjón blasir við
framleiðendum,“ segir Gunnlaugur
Karlsson, framkvæmdastjóri
Sölufélags garðyrkjumanna.
„Öruggt aðgengi að heitu
og köldu vatni, rafmagni og
koltvísýringi, auk vinnuafls, eru
grunnþættir garðyrkjuframleiðslu.
Skerðing á einhverjum af þessum
þáttum bitnar á öllum.“
Bilun í flutningaskipi
Linde Gas er eina fyrirtækið hér á
landi sem útvegar garðyrkjubændum
koltvísýring. Eins og fram hefur
komið í Bændablaðinu hafa
bændur ekki fengið afhent það
magn af koltvísýringi sem þeir
hafa skuldbundið sig til að kaupa
frá fyrirtækinu og afhending þess
hefur verið gloppótt. Að sögn
bænda hefur fyrirtækið vísað í að
borhola hér á landi sé ekki að skila
því sem vonast er eftir, en nú sé
vísað í bilun í flutningaskipi. Á
fyrstu sex mánuðum ársins 2024 var
flutt inn meira magn koltvísýrings
til landsins en á ársgrundvelli
síðustu ár.
Þrátt fyrir það er afhending ótrygg
og vegna skorts á koltvísýringi
hafa garðyrkjubændur orðið fyrir
uppskerutapi. „Það er slæmt að
missa niður framboð á markaði milli
vikna út af svona grundvallaratriði,“
nefnir Gunnlaugur sem hefur heyrt
af sláandi tölum frá framleiðendum.
„Í verstu tilfellunum var uppskeran
að fara úr sex brettum í eitt.
Það að framleiðendur hafi ekki
tryggt aðgengi að koltvísýringi er
forsendubrestur fyrir að vera í svona
viðskiptum. Þeir verða að hafa
afhendingaröryggi,“ segir hann.
Vekur lagalegar spurningar
Eina kolsýruvinnsla landsins er á
Hæðarenda í Grímsnesi en Linde
Gas á þar verksmiðjuna og allan
nýtingarrétt á auðlind á jörðinni
til ársloka 2064 samkvæmt
leigusamningi. Eigandi jarðarinnar,
Sigurður Karl Jónsson, sagði í 15.
tbl. Bændablaðsins að umgengni
fyrirtækisins við auðlindina og
ástand vinnslunnar væri ekki í
lagi – en með góðu móti væri hægt
að framleiða ríflega landsþörf af
koltvísýringi.
Gunnlaugur segir leitt til þess
að hugsa að garðyrkjubændur skuli
nú þurfa að horfa til þess að flytja
inn hráefni sem hægt væri að fá
innanlands.
„Þegar nóg er til af þessari vöru
í landi Hæðarenda, framúrskarandi
hreinu og flottu gasi, spyr maður sig
af hverju fyrirtækið hafi ekki getað
skaffað vöruna. Þessi samningur
sem Linde Gas hefur felst víst í því
að enginn megi kaupa þessa vöru
úr landi Hæðarenda nema þeir, sem
orkar mjög tvímælis. Í stað þess að
gera viðeigandi ráðstafanir og nýta
þessa frábæru auðlind er verið að
sóa gjaldeyri í að flytja kolsýruna
inn og það ekki í nægu magni með
tilheyrandi tjóni fyrir alla,“ segir
Gunnlaugur og leggur til tafarlausa
endurskoðun stöðunnar til að koma
í veg fyrir enn frekara tjón.
/ghp
Eina kolsýruvinnsla landsins er á Hæðarenda í Grímsnesi en Linde Gas á þar verksmiðjuna og allan nýtingarrétt
á auðlind á jörðinni til ársloka 2064. Mynd / ghp
Gunnlaugur Karlsson.
Græða vel á gasinu
Linde Gas á Íslandi skilaði metafkomu árið 2023. Hagnaður félagsins eftir
skatta var yfir milljarður króna og hrein eign félagsins í árslok nam rúmum
5 milljörðum króna. Félagið greiddi einn milljarð króna til hluthafa sinna á
rekstrarárinu 2022, að því er fram kemur í nýjum ársreikningi félagsins.
Linde Gas er skilgreint í ársreikningi sem lyfja-, matvæla- og iðnaðarfyrirtæki
sem framleiðir súrefni, köfnunarefni og koldíoxíð. Þar segir einnig að
fyrirtækið flytji inn aðrar gastegundir og búnað fyrir viðskiptavini og að það
reki súrefnisverksmiðju í Vogum á Vatnsleysuströnd og koldíoxíðverksmiðju
á Hæðarenda í Grímsnesi, auk áfyllingarstöðvar, rannsóknarstofu og
skrifstofu sem staðsett er á Búðarhellu í Hafnarfirði.
Í ársreikningnum kemur fram að allt hlutafé félagsins sé i eigu OY Linde Gas
Ab í Finnlandi sem er hluti af Linde Group. Endanlegt móðurfélag er Linde
plc. sem er skráð félag í Írlandi. Skráðir eigendur Linde Gas á Íslandi eru
sænskir, sem og forstjóri þess.
Sölutekjur félagsins námu tæplega 4 milljörðum króna en framleiðslu-
kostnaður nam 975 milljónum. Annar rekstrarkostnaður er skráður tæpar 1,4
milljarðar króna í ársreikningnum.
Sauðfjárslátrun:
Lömbin léttari en í fyrra
Sigurður Bjarni Rafnsson, slátur-
hússtjóri Kaupfélags Skagfirðinga
(KS), segir slátrun fara vel af stað.
Lömbin eru hins vegar talsvert
léttari en í fyrra út af hreti í vor
og köldu sumri.
Hann segir að miðað við það
sem hefur komið í slátrun hingað
til sé meðalþunginn talsvert lægri
en á síðustu árum. Allt stefni í að
fallþungi hrynji niður um 800 til
1.000 grömm í sláturhúsi KS, en
meðalfallþungi lamba á landinu
öllu í fyrra var 17,2 kílógrömm.
Sigurður Bjarni segir að féð úr
nágrenni Tröllaskagans sé léttast
en sé strax vænna þegar komið er
vestur í Húnavatnssýslur.
Þegar Bændablaðið ræddi
við Sigurð Bjarna á mánudaginn
reiknaði hann með að í lok dags
yrði KS búið að slátra í kringum
57 þúsund lömbum það sem af er
hausti. Nálega 3.000 gripir fara
daglega í gegnum sláturhúsið þegar
hæst stendur. Hann reiknar með að
heildarfjöldinn verði á milli 80 til
90 þúsund fjár, þó ómögulegt sé að
fullyrða um það nákvæmlega núna.
Alls eru 156 starfsmenn sem taka
þátt í sláturtíðinni, að megninu til
farandverkafólk frá Póllandi sem
hverfur aftur til síns heima þegar
sláturvertíð lýkur. Stefnt er að því
að sláturtíðin endi 23. október og er
engu sauðfé slátrað eftir þann tíma í
Kjötafurðastöð KS. /ál
Sigurður Bjarni Rafnsson.
Bændasamtök Íslands hafa lagt
umsögn sína um aðgerðaáætlun í
loftslagsmálum inn í samráðsgátt
stjórnvalda.
Telja þau að umræðan um
loftslagsaðgerðir í landbúnaði þurfi
að taka mið af þeirri sérstöðu að þar
undir sé frumframleiðsla matvæla og
timburs, meðal annars.
Samtökin leggja áherslu á að
kvaðir, markmið og aðgerðir í
loftslagsmálum byggi á og taki mið
af fæðuöryggi, matvælaöryggi og
sjálfbærum rekstri býla sem hafi
beina tengingu við skyldur Íslands
í alþjóðamálum og stefnumörkun
stjórnvalda.
Áhrif á afkomu bænda
Bent er á að íslenskir bændur eigi í
reynslubankanum bæði aðgerðir og
útfærslur í stuðningskerfi landbúnaðar
með jákvæðum hvötum sem hafi
skilað góðum árangri við innleiðingu
nýrra aðferða. Öflugt skýrsluhald og
ráðgjafarþjónusta í landbúnaði hafi
skilað mikilli þekkingu, framförum
og bættri afkomu bænda.
Þessar aðgerðir hafi einnig skilað
gríðarlegum árangri í loftslagsmálum
og hafa Bændasamtökin reiknað út að
frá 2005 til 2021hafi náðst tæplega 30
prósent samdráttur á hverja framleidda
einingu í íslenskum landbúnaði. Með
sterkum grunnstoðum og jákvæðum
hvötum sé hægt að halda áfram á sömu
braut árangurs.
Bændasamtökin gera ekki
athugasemdir við einstakar aðgerðir
í aðgerðaáætluninni. Þau leggja
áherslu á að landbúnaðurinn takist
óhræddur á við þær áskoranir sem
felast í loftslagsmálum.
Mikilvægt sé að fjármögnun
aðgerða taki mið af þeim áhrifum sem
þær kunna að hafa á afkomu bænda.
Ræktunarland aðgengilegt
áfram sem slíkt
Samtökin sjá mikil tækifæri í því að
auka kolefnisbindingu í landbúnaði.
Mikilvægt sé að á bak við slíkar
aðgerðir séu sannprófaðar aðferðir.
Bent er á skógrækt sem þekkta leið
til þess. Dæmin sanni að mikil þörf
sé fyrir aðkomu stjórnvalda að þeim
málaflokki, ekki síst hvað varðar
skipulagsmál, enda mikil tækifæri
fólgin í skógrækt sem og landgræðslu
á rýrum svæðum.
Leggja þau áherslu á að allar
aðgerðir, svo sem ræktun skóga og
endurheimt votlendis, séu unnar í sátt
við matvælaframleiðslu og miðist
að því að ræktunarland verði áfram
aðgengilegt sem slíkt. /smh
Loftslagsmál:
Um 30% samdráttur á
hverja framleidda einingu